W pierwszym zdaniu mamy apostrofę do Urszuli, pozostałe zdania mają formę pytającą. Przypomnij sobie, jakie funkcje stylistyczne pełnią zdania pytające w tekście.

Nagromadzenie pytań o miejsce pobytu córki po śmierci jest wyrazem bezradności i rozpaczy poety. Zdradza niemożność rozstrzygnięcia kwestii, co tak naprawdę dzieje się z człowiekiem po śmierci, wyraża wątpliwość w istnienie życia pozagrobowego.

Tren V jest rozbudowanym porównaniem – śmierci dziecka do śmierci młodego drzewka oliwnego, nieopatrznie ściętego prze nieostrożnego ogrodnika. Tren VII ukazuje ogrom straty i żalu oraz rozpacz ojca z powodu śmierci córeczki. W Trenie VIII ukazany jest dom pusty i smutny po odejściu Urszulki.

Najbardziej do obrazu pasuje Tren VII, zaczynający się od słów: „Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej najmilszej cory…” W utworze zaślubiny ze Śmiercią porównywane są zaślubinami panny młodej, a trumna – z małżeńską łożnicą. Motyw ubiorów Urszulki przywołuje skojarzenie z ubieraniem dziecka do trumny (ostatni wers).

Tren XVII różni się od innych budową wersyfikacyjną – jest pisany ośmiozgłoskowcem, z rymami parzystymi. Pod tym względem przypomina psalm. Narracja pierwszoosobowa wzmacnia osobisty charakter przeżyć podmiotu lirycznego. W utworze pojawiają się motywy biblijne – fragment otwierający pochodzi z księgi Hioba.

Wersyfikacja i układ strof Trenu XVII wskazują na wyraźne pokrewieństwo z psalmami biblijnymi. Tren został napisany w podobnej rytmice, zawiera wyraźne aluzje i nawiązania biblijne. Można na tej podstawie wnioskować, że poeta‑filozof po okresie zwątpienia wraca do Boga, rozumianego po chrześcijańsku.

Jak Kochanowski był wyznawcą stoicyzmu i epikureizmu, tłumaczył i adaptował między innymi wiersze Horacego, który głosił pochwałę aurea mediocritas, czyli złotego środka, jego mistrzem był też Cyceron.

Filozofia stoicka, której piewcą był w swoich Pieśniach i Fraszkach poeta, okazała się bezużyteczna w obliczu śmierci córki – nie przyniosła ukojenia. Rozum okazał się bezradny w obliczu bólu i rozpaczy. Ostatecznie pociesznie znajduje Jan Kochanowski w wierze w Boga i ufności w słuszność jego wyroków.

Zwróć uwagę na to, czy podmiot liryczny zdaje sobie sprawę ze swojej straty. Zastanów się, jak uczynienie podmiotem lirycznym kota może wpłynąć na odbiór wiersza przez czytelnika.

Uczynienie zwierzęcia podmiotem lirycznym zaskakuje czytelnika, zmienia jego perspektywę na problem śmierci, straty, żałoby. Pokazuje, że dotyczyć to może każdego. Podmiot liryczny prowadzi naiwną narrację, nie zdaje sobie sprawy z tego, co stało się z jego opiekunem. To sprawia, że odbiorca pełniej doświadcza pustki, jaką odczuwa zwierzę.

Zwróć uwagę na podmioty liryczne obu utworów i fakt, czy zdają sobie sprawę ze swojej utraty. Zastanów się również nad językiem obu wierszy i wskaż różnice między nimi.

Największa różnica leży w podmiotach lirycznych obu utworów, u Kochanowskiego jest to bowiem dorosły człowiek, ojciec, opiekun córki, która umiera. Jego rozpacz jest zatem ogromna, ale świadoma, zdaje sobie sprawę z tego, co się stało. U Szymborskiej to podopieczny zostaje opuszczony – i nie zdaje sobie z tego sprawy. Wypowiada się w sposób naiwny. Wiersz renesansowy jest podniosły, współczesny zaś obfituje w potoczny język, co sprawia, że problem straty, śmierci i żałoby odbieramy jako coś uniwersalnego, codziennego, dotyczącego wszystkich.