Plutarch Żywoty sławnych mężów

Jeszcze większą jednak niż to wszystko wzbudziło u ludzi grozę wybudowanie przez Opimiusza świątyni bogini Zgody! Wszyscy odczuli to jako zuchwałe bluźnierstwo.

1 Źródło: Plutarch, Żywoty sławnych mężów, red. Grakchowie, Kraków 1976, s. 536.

Słownik kultury antycznej

Konkordia (łac. concordia – zgoda), bogini zgody, czuwająca nad wewnętrznymi stosunkami i ładem w państwie. Przedstawiana była w postaci kobiety z rogiem obfitości w jednej ręce i gałązką oliwną lub wagą w drugiej.

2 Źródło: Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012, s. 272.

Plutach z Cheronei Żywoty sławnych mężów

Na to Nazyka [Publiusz Korneliusz Scypion Nazyka – pontifex maximus] zerwał się z miejsca […] zarzucił brzeg togi na głowę i ruszył prosto na Kapitol. Tak samo inni, którzy szli z nim, okryli ramię togą i odpierali każdego, kto tylko stanął im na drodze. Nikt zresztą nie stawiał im oporu […]. Niektórzy z towarzyszących im pozabierali ze sobą z domów kije i laski, oni zaś sami uzbroili się w kawałki połamanych przez tłumy ław i tak ruszyli w górę wprost na Tyberiusza. Bili wszystkich, którzy go osłaniali, tak że ci częściowo padli na miejscu, częściowo zaczęli ratować się ucieczką. Wówczas to również Tyberiusz chciał uciekać, ale w tej chwili pochwycił go ktoś z tyłu za szatę. Zrzucił więc togę i uciekał dalej w tunice. Nagle potknął się i upadł gdzieś wśród tych, którzy przed nim zginęli. Próbował wstać, lecz w tej chwili dostał już pierwszy cios w głowę, nogą od ławy.

3 Źródło: Plutach z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, red. M. Brożek, Wrocław 1976, s. 509.

Jerzy Linderski Śmierć Tyberiusza Grakcha

I oto stała się rzecz zagadkowa: zwolennicy i bojownicy Tyberiusza, początkowo tak pewni siebie i tak wyśmienicie zorganizowani, ostatecznie nie stawili żadnego oporu, lecz rzucili się do panicznej ucieczki i zostali wymordowani.

4 Źródło: Jerzy Linderski, Śmierć Tyberiusza Grakcha, Poznań 1997, s. 9.

Liwiusz Religie świata rzymskiego

Numa Pompiliusz następnie mianował arcykapłanem [pontifex maximus] Numę Marcjusza, jednego z senatorów, i jemu powierzył szczegółowy spis i opis całej służby bożej: jakie zwierzęta, w których dniach i przy których świątyniach ma się składać w ofierze i skąd brać na nie pieniądze. Podobnie wszystkie inne sprawy religijne, tak w zakresie publicznego, jak i prywatnego życia, oddał do jego decyzji. Do niego miał się lud udawać po poradę…

6 Źródło: Liwiusz, Religie świata rzymskiego, oprac. cyt. za Jaczynowska M., Warszawa 1987.

Gajusz Salustiusz Krispus Sprzysiężenie Katyliny. Wojna z Jugurtą

Wiem ja, Kwiryci [Rzymianie], że przeważająca część kandydatów nie te same zalety ujawnia przy staraniu się o urząd, co przy piastowaniu go […]. Lecz mnie wprost przeciwnie się wydaje […]. Przygotowywać się do wojny i równocześnie oszczędzać grosza publicznego, zmuszać do wojska tych, których nie chciałbyś sobie zrazić, zarządzać całokształtem polityki wewnętrznej i zagranicznej i robić to wszystko w środowisku ludzi zawistnych, utrudniających, stronniczych – to jest, Kwiryci, zadanie trudniejsze ponad wszelkie wyobrażenie. Prócz tego, jeśli inni pobłądzą, mają na swoją obronę prastare szlachectwo, dzielne czyny przodków, zasoby krewnych i przyjaciół, liczne klientele; moja cała nadzieja leży we mnie samym i muszę bronić się dzielnością osobistą i nieskazitelnością charakteru, albowiem wszystko inne w moim wypadku nie ma żadnego znaczenia.

7 Źródło: Gajusz Salustiusz Krispus, Sprzysiężenie Katyliny. Wojna z Jugurtą, tłum. K. Kumaniecki, Wrocław 2006, s. 153.

Plutarch z Cheronei Żywoty sławnych mężów

Zaraz po objęciu stanowiska [Gajusz Mariusz] czynił przygotowania na przyszłą wyprawę, nakazał pobór, i tak był w tej mierze porywczy iż mimo prawa zakazującego umieszczać niewolników w wojsku, on ich brał, a z nimi wszystkich włóczęgów i próżniaków, których tylko mógł znaleźć. Był to precedens w Rzymie, albowiem dawniej pilnowano tego, by żołnierze byli osiadli, a dając w majątkach, które zostawiali, rękojmię swojej wierności, bronili ojczyzny i zarazem strzegli swej własności.

8 Źródło: Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, tłum. M. Brożek, Wrocław 1955, s. 465.

Mary Beard SPQR. Historia starożytnego Rzymu

Te nowego typu legiony były w coraz większym stopniu uzależnione od swych dowódców, nie tylko w kwestii udziału w łupach, ale także, po zakończeniu służby, pakietu emerytalnego – najlepiej w formie ziemi – który gwarantował im środki do życia w przyszłości.

9 Źródło: Mary Beard, SPQR. Historia starożytnego Rzymu, Poznań 2016, s. 247.

Ryszard Kulesza Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnich

Konsekwencje reformy wojskowej okazały się zabójcze dla republiki.

10 Źródło: Ryszard Kulesza, Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnich, Warszawa 2000, s. 164.