Sprawdź się
Legenda o trzech żywych i trzech umarłych[…]
Maluczkich czy możnych,
Śmierć w końcu kąsa,
Głupich i mędrców,
Wszystkich jednako.Nie ma u niej wyjątków,
Ni dla bogacza, ni biedaka,
Ni dla infuły, ni dla korony,
Ni dla biskupa, ni dla księcia.Nie szczędzi starości
Ni ludzi uczciwych,
Ni młodych w wieku kwiecia.
Zabiera wszystko, co ujrzy.Oto robactwo i zgnilizna.
Oto trup budzący odrazę.
Chcesz czy nie chcesz,
Taki koniec czeka wszystkich.
Taniec ŚmierciKu śmierci spieszymy,
Przestańmy grzeszyć, przestańmy grzeszyć.
[…]
Krótki żywot rychło dobiegnie kresu,
Skwapliwa śmierć nadbiega i nikogo nie uszanuje.
Śmierć zabija wszystkich. Nikomu nie współczuje,
nikomu nie współczuje.
[…]
Jeśli się nie nawrócisz, nie staniesz się pokorny,
Jeśli nie zmienisz życia, by spełnić dobre uczynki,
Nie wejdziesz jako błogosławiony do królestwa Boga,
jako błogosławiony do królestwa Boga.
[…]
Kiedy zagrzmi trąba, w dniu ostatnim,
Kiedy przybędzie Sędzia,
Wezwie do siebie wybranych do wiecznej ojczyzny, potępionych rzuci do piekła,
potępionych rzuci do piekła.
[…]
Jakże smutni będą skazani na wieczną mękę!
Udręki nigdy się nie skończą i nie pochłoną ich.
O niestety! Nieszczęśni! Nigdy stamtąd nie wyjdą,
nigdy stamtąd nie wyjdą.
[…]
Niechaj wszyscy ziemscy królowie i możni tego świata,
I duchowni, i wszyscy mocarze
Uczynią się całkiem małymi. Niechaj odrzucą marności,
niechaj odrzucą marności.
[…]
Bracia najmilsi, jeśli rozważymy należycie mękę Pana
I zapłaczemy gorzko,
Będzie nas chronił jak źrenicy oka i przeszkodzi nam grzeszyć,
i przeszkodzi nam grzeszyć.
Dialog mistrza Polikarpa ze ŚmierciąMors dicit1Mors dicit:
Otoż ci przed tobą stoję,
Oględaj postawę moję:
Każdemu się tak ukażę,
Gdy go żywota zbawię.
Nie lękaj się mie tym razem,
Iż mię widzisz przed obrazem2przed obrazem.
Gdy przydę, namilejszy, k tobie,
Tedy barzo zeckniesz sobie3zeckniesz sobie:
Zableszczysz na strony oczy4Zableszczysz na strony oczy,
Eż ci z ciała pot poskoczy5poskoczy;
Rzucęć się jako kot na myszy,
Aż twe sirce ciężko wdyszy6wdyszy.
[…]
Ostań tego wszego, tobie wielę7Ostań tego wszego, tobie wielę,
Przez dzięki kaźnią rozdzielę.
Mow se mną, boć mam działo8Mow se mną, boć mam działo,
Gdyć się se mną mowić chciało;
Widzisz, iżem ci robotnica –
Czemu cię wzięła taka tesnica?
Ma kosa wisz9wisz, trawę siecze,
Przed nią nikt nie uciecze.
[…]Magister respondit10Magister respondit
Mistrz przemowił wielmi skromnie:
[…]
Mgleję wszytek i bladzieję,
Straciłem zdrowie i nadzieję.
Racz rzucić ot siebie kosę,
Ać11Ać swoję głowę podniosę!Mors dicit:
Darma, mistrzu, twoja mowa,
Tegom ci uczynić nie gotowa.
Dzirżę kosę na rejistrze12Dzirżę kosę na rejistrze,
Siekę doktory i mistrze,
Zawżdy ją gotową noszę,
Przez dzięki noclegu proszę.
[…]
Mam moc nad ludźmi dobremi,
Ale więcej nade złemi;
Kto nawięcej czyni złości,
Temu słamię kości.
Chcesz li jeszcze, wzjawię13wzjawię tobie,
Jedno bierz na rozum sobie14Jedno bierz na rozum sobie:
Powiem ci o mej kosie,
Jedno jej powąchaj w nosie,
Chcesz li spatrzać15spatrzać, jako ostra -
Zapłacze nad tobą siostra,
Mistrzostwać16Mistrzostwać nic nie pomogą,
W ocemgnieniu wezdrzysz nogą17W ocemgnieniu wezdrzysz nogą;
Jedno wyjmę z puzdra18z puzdra kosy,
Natychmiast smienisz głosy19smienisz głosy.
Dał ci mi to Wszechmogący,
Bych morzyła lud żywiący20żywiący.
[…]
W grzechu się ludzkiem kocham,
A tego nigdy nie przeniecham21nie przeniecham.
Duchownego i świecskiego,
Zbawię żywota każdego,
A każdego morzę, łupię,
O to nigdy nie pokupię22O to nigdy nie pokupię:
Kanonicy i proboszcze
Będą w mojej szkole jeszcze,
I plebani s miąszą23s miąszą szyją,
Jiżto24Jiżto barzo piwo piją
I podgardłki25podgardłki na pirsiach wieszają;
Dobre kupce, roztocharze26roztocharze,
Wszytki moja kosa skarze;
Panie i tłuste niewiasty,
Co sobie czynią rozpasty27rozpasty,
Mordarze28Mordarze i okrutniki,
Ty posiekę niebożczyki29Ty posiekę niebożczyki;
Dziewki, wdowy i mężatki
Posiekę je za jich niestatki30niestatki.
Szlachcicom bierzę szypy31szypy, tulce32tulce,
A ostawiam je w jenej33w jenej koszulce;
Żaki i dworaki,
Ty posiekę nieboraki;
Wszytki, co na ostre gonią34co na ostre gonią,
Biegam za nimi z pogonią;
Kto się rad ku bitwie miece35miece,
Utnę mu rękę i plece36plece,
Rozdzielę ji z swoją miłą,
A ostawię ji prawym wiłą;
Chcę mu sama trafić włosy37trafić włosy,
Iże smieni głosy.
[…]
Śmierć mówi
pod postacią widzialnej zjawy
uprzykszysz sobie
przewrócisz oczyma
wystąpi
westchnie
dlatego porzuć wszystkich, rozkazuję ci
pracę, zajęcie
sitowie, szuwary
Mistrz odpowiedział
niech
trzymam kosę w pogotowiu
wyjawię
tylko to rozważ w rozumie
zobaczyć, sprawdzić
umiejętności, także: spryt, sztuczki
w okamgnieniu zadrzesz nogę (tj. umrzesz)
z pudła, z futerału
tu: spuścisz z tonu
żyjący
nie zaniecham
z tego powodu nigdy nie zapłacę kary
z grubą
którzy
podbródki
roztocharzy, handlarzy końmi
rozpusty, swawole, biesiady
morderców, zabójców
tych posiekę nieboraków
złe prowadzenie się
strzały
kołczany
w jednej
którzy biorą udział w turniejach
garnie
bark
układać fryzurę
Do kolejnych czterech rzeczy ostatecznych dobierz odpowiedni cytat z Tańca Śmierci.
Każda z czterech rzeczy ostatecznych została wspomniana w Tańcu Śmierci.
Sprawdź, czy nazwie każdej z rzeczy ostatecznych towarzyszy jeden cytat. Jeśli jest ich więcej, usuń nadmiar odwołań.
Scharakteryzuj śmierć na podstawie utworu Taniec Śmierci.
Pamiętaj, by charakterystykę oprzeć tylko na tych informacjach, które znalazły się w utworze.
Sprawdź, czy w twojej charakterystyce śmierci znalazły się wszystkie informacje zawarte w Tańcu Śmierci. Podstawą opisu powinien stać się fragment:
Skwapliwa śmierć nadbiega i nikogo nie uszanuje.
Śmierć zabija wszystkich. Nikomu nie współczuje,
nikomu nie współczuje”.
Jedyną wypowiedź Magistra w załączonym fragmencie Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią przekształć tak, by została zapisana za pomocą mowy zależnej. Pozostaw sens tej wypowiedzi, ale użyj współczesnego nam języka.
Przypomnij sobie, jakie są wyróżniki mowy zależnej.
Zwróć uwagę na fakt, że w Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią wypowiedź Magistra została poprzedzona wprowadzeniem: „Mistrz przemówił wielmi skromnie”.
Sprawdź, czy twój tekst w pełni oddaje sens wypowiedzi Magistra – w oryginale zajmował on cztery wersy i poza stwierdzeniem faktów zawierał też propozycję skierowaną do Śmierci.
Korzystając z tekstu Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią, opisz główny atrybut Śmierci.
Odszukaj wszystkie fragmenty Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią, w których Śmierć oraz Polikarp mówią o kosie. Twój tekst nie powinien się koncentrować na wyglądzie zewnętrznym, ponieważ na ten temat nie ma informacji w Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
Podstawą opisu kosy powinny być fragmenty:
Mors dicit:
Ma kosa wisz, trawę siecze,
Przed nią nikt nie uciecze.
[…]
Magister respondit
[…]
Racz rzucić ot siebie kosę,
Ać swoję głowę podniosę!
Mors dicit:
Darma, mistrzu, twoja mowa,
Tegom ci uczynić nie gotowa.
Dzirżę kosę na rejistrze12Dzirżę kosę na rejistrze
Siekę doktory i mistrze,
Zawżdy ją gotową noszę,
Przez dzięki noclegu proszę.
[…]
Powiem ci o mej kosie,
Jedno jej powąchaj w nosie,
Chcesz li spatrzać, jako ostra -
Zapłacze nad tobą siostra,
Mistrzostwać nic nie pomogą,
W ocemgnieniu wezdrzysz nogą;
Jedno wyjmę z pu˂z˃dra kosy,
Natychmiast smienisz głosy.
Na podstawie wszystkich trzech utworów zamieszczonych w lekcji napisz tekst liczący 100–120 słów, w którym odpowiesz na pytanie: Kto może nie bać się śmierci?
Pamiętaj, że nie wszystkie przywołane teksty zawierają pozytywny przekaz.
Twój tekst powinien uwzględnić przede wszystkim treść Tańca Śmierci.
Napisz tekst będący współczesnym tańcem śmierci. Pamiętaj, że jednym z głównych wyróżników dzieł należących do tej kategorii jest wyliczanie przedstawicieli różnych grup społecznych. Wprowadź ten motyw do swojego tekstu.