Teksty do ćwiczeń

Jan Parandowski Mitologia
Jan Parandowski Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian

Oto przyjechali z Krety od króla Minosa posłowie z żądaniem dorocznego haraczu. Straszny to był haracz. Siedem dziewcząt i siedmiu chłopców wybierano losem z rodzin obywatelskich, aby ich zawieźć na żer dla kreteńskiego potwora o byczej głowie, Minotaura. Tezeusz oświadczył, że pojedzie zabić owo krwi chciwe monstrum. Ajgeus dał mu czerwony żagiel, prosząc, aby go rozpiął w razie szczęśliwego powrotu. Jeżeli zaś wszyscy zginą, niech majtkowie pozostawią czarny żagiel, który już z daleka zwiastować będzie nieszczęście.
Kiedy Tezeusz przybył na Kretę i zjawił się na dworze Minosa, oczy wszystkich patrzyły nań złowrogo i podejrzliwie. Tylko córka królewska, Ariadna, patrzyła nań inaczej [...].
Minotaur żył we wspaniałym gmachu, zwanym labiryntem. Było tam tyle pokoi, przejść, sieni, schodów i krużganków, że ktokolwiek wszedł, już drogi powrotnej znaleźć nie mógł. Lecz Ariadna dała pięknemu Ateńczykowi kłębek nici i pouczyła, co ma robić. Tezeusz przywiązał nić u wejścia do labiryntu i w miarę, jak się zapuszczał w zawrotną głąb gmachu, rozsnuwał kłębek. Wreszcie spotkał Minotaura, zabił go i wyszedł tą samą drogą, nawijając nici na kłębek. Po czym wsiadł na okręt i odpłynął. A z nim Ariadna.
Kochali się bardzo, coś jednak musiało się po drodze odmienić, gdyż Tezeusz kazał wynieść śpiącą Ariadnę i zostawić ją na wyspie Naksos.

6 Źródło: Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1979, s. 192–193.
Robert Graves Mity greckie
Robert Graves Mity greckie

Kreteńczycy twierdzą, że Minotaur nigdy nie istniał i że Tezeusz nie zdobył Ariadny podstępem. Ich zdaniem labirynt był pilnie strzeżonym więzieniem, gdzie trzymano pod strażą młodzieńców i dziewice ateńskie w oczekiwaniu igrzysk pogrzebowych Androgeusa. [...] Co roku zabierał wszystkich okrutny i pyszałkowaty Tauros, jeden z generałów Minosa, wygrywając ku oburzeniu rywali wszystkie konkurencje. Nadużył zaufania Minosa, a krążyły również pogłoski, że za wiedzą Dedala miał cudzołożny romans z Pazyfae, jeden jej syn bowiem z bliźniąt, które urodziła, był do niego bardzo podobny. Kiedy więc Tezeusz poprosił o pozwolenie na zapaśniczy pojedynek z Taurosem, Minos przyzwolił z radością. [...] Ariadna zakochała się w Tezeuszu, gdy zobaczyła, jak trzy razy pod rząd przerzuca nad głową dawnego zwycięzcę i kładzie go na łopatki.
[...]
Zupełnie odmienną wersję wydarzeń podają Cypryjczycy i inni. Twierdzą mianowicie, że Minos i Tezeusz zawarli i zaprzysięgli układ głoszący, iż poza okrętem „Argo” Jazona„Argo” Jazona„Argo” Jazona, mającym oczyścić morze od piratów, na wody greckie nie ma wstępu żaden okręt z załogą większą niż pięć osób. Kiedy Dedal uciekł z Krety do Aten, Minos złamał pakt, ścigając go na okrętach wojennych [...] Deukalion, syn Minosa, przejął spór po ojcu i zagroził Ateńczykom, że jeśli nie wydadzą Dedala, zabije wszystkich zakładników [...]. Tezeusz odpowiedział, że z Dedalem łączą go więzy pokrewieństwa. [...] Prowadził [...] korespondencję z Deukalionem, ale w tym samym czasie skrycie budował okręty wojenne [...]. Udało się Tezeuszowi zdobyć port bez najmniejszego oporu. Ruszył następnie na Knossos, wyciął w pień straż Deukaliona, jego zaś zabił w jednej z sal w głębi pałacu. Tron kreteński przypadł wówczas Ariadnie, z którą Tezeusz zawarł wspaniałomyślny układ; zwróciła zakładników ateńskich, oba zaś narody podpisały pakt o wieczystej przyjaźni przypieczętowany unią obu koron, Ariadna poślubiła Tezeusza.
Długo świętowano to wydarzenie, po czym oboje wyruszyli do Aten, ale burza zagnała ich na Cypr. Ariadna, będąc już w ciąży i obawiając się poronienia na skutek choroby morskiej, poprosiła, by ją wysadzono na brzeg w AmatosAmatosAmatos. Tak się też stało, ledwie jednak Tezeusz powrócił na okręt, gwałtowna wichura wypędziła całą flotę z powrotem w morze. [...] W Amatos dotąd pokazują grobowiec Ariadny w gaju poświęconym jej jako Arideli. [...] Cypryjczycy nadal obchodzą drugiego września święto Ariadny. Młodzieniec kładzie się wówczas w jej gaju i udaje bóle porodowe.

7 Źródło: Robert Graves, Mity greckie, tłum. Henryk Krzeczkowski, Kraków 2011, s. 304–305.
Robert Graves Mity greckie
Robert Graves Mity greckie

Grecja uległa wpływom kreteńskim pod koniec XVIII w. przed Chr. Zostały jej one narzucone przez helleńską arystokrację, która zagarnęła władzę na Krecie dwa czy trzy pokolenia wcześniej [...]. Wcale rozsądnie brzmi nie upiększona relacja o napadzie Tezeusza na Knossos, cytowana przez Plutarcha i KlejdemosaPlutarch i KlejdemosPlutarcha i Klejdemosa. Opisują oni bunt Ateńczyków przeciw kreteńskiemu władcy biorącemu zakładników gwarantujących ich spokojne zachowanie, tajną budowę flotylli, złupienie miasta Knossos [...] i wreszcie traktat pokojowy, którego ratyfikacją było małżeństwo ateńskiego króla z dziedziczką tronu kreteńskiego, Ariadną. Wydarzenia te, przypadające bodajże na rok 1400 przed Chr., mają swą paralelęparalelaparalelę w relacji mitologicznej o haraczu młodzieńców i dziewic wymaganym od Aten jako zapłata za zabójstwo kreteńskiego księcia. Tezeusz, sprytnie zabijając byka Minosa, względnie pokonując w zapasach dowódcę naczelnego króla Minosa, zwalnia Ateny od haraczu, poślubia Ariadnę, dziedziczkę tronu, i zawiera pokój z Minosem.

Zabójstwo AsteriosaAsteriosAsteriosa o głowie byka, zwanego Minotaurem lub „Bykiem Minosowym”, dokonane przez Tezeusza, jego zapasy z Taurosem („bykiem”) i porwanie byka kreteńskiego, są wersjami jednego i tego samego wydarzenia. Bolynthos [...] to kreteńskie oznaczenie „dzikiego byka”. „Minos” – to tytuł dynastii z Knossos, której emblematem był byk niebieski. [...] Jednym z elementów, które złożyły się na mit o labiryncie, mógł być fakt, że pałac w Knossos [...] stanowił zespół pokojów i korytarzy, w którym błądzili ateńscy napastnicy, szukając króla, i niełatwo im było go odnaleźć i zabić.

5 Źródło: Robert Graves, Mity greckie, tłum. H. Krzeczkowski, Kraków 2011, s. 308.
„Argo” Jazona
Amatos
Plutarch i Klejdemos
paralela
Asterios
1
Pokaż ćwiczenia:
R1b4KQEJADTm51
Ćwiczenie 1
Zaznacz poprawne wyrazy w poniższym tekście Wśród przygód Tezeusza są dwie / trzy przedstawiające jego walkę z istotami ukazanymi jako byki. Jeden z nich to byk maratoński / ateński, a drugi – Minotaur / Minos. Według Gravesa / Parandowskiego to wersje tego samego wydarzenia.
R1LgJe6jSzpyn1
Ćwiczenie 2
Gdzie według mitów żył Minotaur? Podaj poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. na Krecie, 2. w Knossos, 3. na Cyprze, 4. na Naksos, 5. w Amatos
RhF6wO6MiQA8t1
Ćwiczenie 3
Co miało symbolizować sukces Tezeusza w wyprawie do króla Minosa? Podaj poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. czerwony żagiel, 2. biały żagiel, 3. czarny żagiel, 4. głowa Minotaura zatknięta na maszt, 5. nie było takiego umówionego sygnału
11
Ćwiczenie 4

W jaki sposób mit o Tezeuszu uzasadniał istnienie zapasów jako dyscypliny sportowej? Wyjaśnij to w krótkim tekście.

R1k5x7xstsbDb
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Napisz w liczącym co najmniej 50 słów tekście, w jaki sposób starożytni historycy wyjaśniali powód, dla którego Ateńczycy musieli na Kretę wysyłać swoich obywateli jako zakładników.

RJFy3TCkOICW1
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Napisz tekst, w którym przywołasz wyjaśnienia historyków, tłumaczących, jakie funkcje pełniła budowla upamiętniona w micie o Tezeuszu jako labirynt zamieszkany przez Minotaura.

R1ESNeYPuen7T
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Wykaż w krótkim tekście, że mit o Tezeuszu zawierał wyjaśnienia wskazujące na okoliczności zawarcia sojuszu między Atenami a Kretą.

R11LsGzNnpG8u
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Napisz plan wystąpienia, w którym wyjaśnisz, jakie wydarzenia historyczne zostały uwiecznione w opowieści na temat zabicia Minotaura przez Tezeusza.

RJoje8RI8YRLm
(Uzupełnij).