Wojciech Zakrzewski, Wiesław Skrzydło, Wojciech Orłowski, Wojciech Kręcisz, Ewa Gdulewicz Ustroje państw współczesnych

W tym znaczeniu na rząd składa się cały aparat administracji państwowej opłacanej ze skarbu państwa. (…)

Rząd w znaczeniu najwęższym, które najbardziej odpowiada europejskiemu pojęciu rządu, to gabinet. Gabinet jest to kierowniczy, kolegialny organ rządu składający się z ministrów Korony powoływanych przez monarchę. (…)

4 Źródło: Ewa Gdulewicz, Wojciech Kręcisz, Wojciech Orłowski, Wiesław Skrzydło, Wojciech Zakrzewski, Ustroje państw współczesnych, Lublin 1999, s. 48.

Konstytucja Niemiec

Artykuł 64

(1) Ministrowie federalni są mianowani i odwoływani przez Prezydenta Federalnego na wniosek Kanclerza Federalnego.

(2) Obejmując urząd, Kanclerz Federalny i ministrowie federalni składają przed Bundestagiem przysięgę przewidzianą w art. 56.

Artykuł 65

Kanclerz Federalny ustala wytyczne polityki i jest za nie odpowiedzialny. W ramach tych wytycznych każdy minister federalny kieruje samodzielnie i na własną odpowiedzialność swoim resortem. W przypadku różnicy zdań między ministrami decyzje podejmuje Rząd Federalny. Kanclerz Federalny kieruje pracami Rządu Federalnego, zgodnie z regulaminem uchwalonym przez Rząd Federalny i zatwierdzonym przez Prezydenta Federalnego.

cyt3 Źródło: Konstytucja Niemiec, tłum. Bogusław Banaszak, Agnieszka Malicka, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 8.12.2019 r.].

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 154.

1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów. (…)

Art. 148.

Prezes Rady Ministrów:

1. reprezentuje Radę Ministrów,

2. kieruje pracami Rady Ministrów,

3. wydaje rozporządzenia,

4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6. sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7. jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. (…)

Art. 161.

Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.

1 Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 9.08.2020 r.].

Prezydent Niemiec – urząd z ograniczoną władzą

Krytycy urzędu prezydenckiego wypowiadają się o nim z lekceważeniem, bo rzeczywiście prezydent RFN ma ograniczoną władzę. Nie znaczy to jednak wcale, że urząd głowy państwa jest bez znaczenia. (…)

Potęga prezydenckiego słowa

Najpotężniejszym instrumentem prezydenckiej władzy w Niemczech jest… słowo. Takim mistrzem słowa był Richard von Weizsaeker, jego mowy pisały wręcz historię Niemiec. Do historii przeszło m.in. jego przemówienie w 40. rocznicę zakończenia II wojny światowej (08.05.1985 w Bonn), kiedy von Weizsaeker mówił o historycznej winie Niemiec. Horst Koehler nie miał takiego talentu i rekompensował to, inicjując debaty o ważnych dla Niemiec kwestiach. Częste wizyty zagraniczne głowy państwa przyczyniają się też do poprawienia stosunków międzynarodowych i otwierają drzwi niemieckiej gospodarce. Prezydent ma także (teoretycznie) prawo do zmiany godła państwa, hymnu narodowego oraz odznaczeń państwowych.

Prezydent unika mieszania się w codzienne rozgrywki polityczne, szczególnie, jeśli chodzi o tematy sporne dla partii politycznych. Od głowy państwa oczekuje się tu zachowania neutralności.

Prezydent w Niemczech nie ma prawa weta. Przed podpisaniem ustawy może ją jednak skierować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o sprawdzanie zgodności przepisów z konstytucją. Ma też prawo do ułaskawiania skazanych. Z dotychczasowych 10 prezydentów tylko Theodor Heuss zabiegał o rozszerzenie władzy prezydenckiej. Domagał się możliwości brania udziału w posiedzeniach rządu. Jednak żądanie to odrzucono.

cyt1 Źródło: Prezydent Niemiec – urząd z ograniczoną władzą, dostępny w internecie: dw.com [dostęp 8.12.2019 r.].

Izabela Kapsa Pozycja ustrojowa premiera Wielkiej Brytanii w świetle jego kompetencji i praktyki politycznej

3. Kompetencje konstytucyjne premiera

Zasoby władzy premiera nie są stałe, ale zależą od okoliczności, kontekstu i rzeczywistości społeczno‑politycznej. Można jednak wymienić zbiór kompetencji konstytucyjnych premiera, odnoszących się głównie do władzy wykonawczej, ale i kreacyjnej i ustawodawczej. Znajdują się wśród nich następujące uprawnienia:

• mianowanie i odwoływanie ministrów i innych członków rządu;

• powoływanie i nadzorowanie członków służby cywilnej (jako First Lord of the Tresury spełnia również funkcję szefa Służby Cywilnej);

• mianowanie na najwyższe stanowiska państwowe, kościelne, gospodarcze (patronage);

• przydzielanie i pozbawianie stanowisk, nadzór nad pracami rządu;

• przewodniczenie posiedzeniom gabinetu i kierowanie jego pracą;

• tworzenie komisji gabinetowych;

• premierowi podporządkowany jest sekretariat gabinetu (Cabinet Office), przy pomocy którego może on mieć wgląd w pracę wszystkich działów administracji;

• ustanawianie agendy w kontaktach z mediami;

• wysyłanie sił zbrojnych w miejsca działań zbrojnych;

• jedynie premier posiada formalne prawo „doradzania” monarsze i nie może być w tym zastąpiony przez któregokolwiek z pozostałych członków gabinetu;

• premier ponosi odpowiedzialność parlamentarną.

Premier Wielkiej Brytanii posiada kompetencje wykonawcze, kierownicze i arbitrażowe. Ponadto jedynie premier posiada formalne prawo „doradzania” monarsze i nie może być w tym zastąpiony przez któregokolwiek z pozostałych członków gabinetu. Należy też zaznaczyć, że pełni on funkcję szefa Służby Cywilnej, dzięki czemu dokonuje wyboru kierowników urzędów publicznych. Natomiast jako szefowi rządu jest mu podporządkowany sekretariat gabinetu, przy pomocy którego może mieć wgląd w pracę wszystkich działów administracji. Zakres uprawnień premiera i możliwość wywierania przez niego wpływu na poszczególne instytucje władzy jest więc znaczny.

cyt2 Źródło: Izabela Kapsa, Pozycja ustrojowa premiera Wielkiej Brytanii w świetle jego kompetencji i praktyki politycznej, dostępny w internecie: repozytorium.ukw.edu.pl [dostęp 8.12.2019 r.].

Konstytucja Niemiec

Artykuł 62

Rząd Federalny składa się z Kanclerza Federalnego oraz ministrów federalnych. (…)

Artykuł 65

Kanclerz Federalny ustala wytyczne polityki i jest za nie odpowiedzialny. W ramach tych wytycznych każdy minister federalny kieruje samodzielnie i na własną odpowiedzialność swoim resortem. W przypadku różnicy zdań między ministrami decyzje podejmuje Rząd Federalny. Kanclerz Federalny kieruje pracami Rządu Federalnego, zgodnie z regulaminem uchwalonym przez Rząd Federalny i zatwierdzonym przez Prezydenta Federalnego. (…)

Artykuł 66

Kanclerzowi Federalnemu i ministrom federalnym nie wolno piastować odpłatnie żadnego innego urzędu, prowadzić działalności gospodarczej, ani wykonywać innego zawodu, ani też być członkiem zarządu, a bez zgody Bundestagu również członkiem rady nadzorczej przedsiębiorstwa nastawionego na zysk.

Artykuł 67

(1) Bundestag może wyrazić Kanclerzowi Federalnemu wotum nieufności tylko w ten sposób, że głosami większości swoich członków dokona wyboru jego następcy i zwróci się do Prezydenta Federalnego z wnioskiem o odwołanie Kanclerza Federalnego. Prezydent Federalny musi przychylić się do wniosku i mianować wybranego.

(2) Między przedstawieniem wniosku a głosowaniem musi upłynąć czterdzieści osiem godzin.

Artykuł 68

(1) Jeżeli wniosek Kanclerza Federalnego o wyrażenie mu wotum zaufania nie uzyska poparcia większości członków Bundestagu, wówczas Prezydent Federalny może na wniosek Kanclerza Federalnego rozwiązać Bundestag w ciągu dwudziestu jeden dni. Prawo rozwiązania Bundestagu wygasa, jeżeli Bundestag większością głosów wybierze innego Kanclerza Federalnego.

(2) Między przedstawieniem wniosku a głosowaniem musi upłynąć czterdzieści osiem godzin.

Artykuł 69

(1) Kanclerz Federalny mianuje jednego z ministrów federalnych swoim zastępcą.

(2) Kadencja Kanclerza Federalnego lub ministra federalnego kończy się każdorazowo z chwilą zebrania się nowego Bundestagu, a kadencja ministra również w każdym wypadku opróżnienia urzędu Kanclerza Federalnego.

(3) Kanclerz Federalny na wniosek Prezydenta Federalnego, a minister federalny na wniosek Kanclerza Federalnego lub Prezydenta Federalnego zobowiązany jest do pełnienia swoich obowiązków do momentu mianowania swojego następcy.

cyt3 Źródło: Konstytucja Niemiec, tłum. Bogusław Banaszak, Agnieszka Malicka, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 8.12.2019 r.].