Sprawdź się
Zaznacz odpowiednie uzupełnienia zdania.
Stwierdzenie, że Lalka Bolesława Prusa to powieść bezkobieca, ma charakter {#metaforyczny} / {dosłowny} i odnosi się do {braku bohaterek kobiecych w utworze} / {#roli i pozycji kobiet w utworze}.
Odwołując się do cytatów zamieszczonych w mapie myśli, wskaż cechy, pragnienia oraz uczucia bohaterek Lalki Prusa.
poczucie niesprawiedliwości, krótkowzroczność, uczciwość (prostolinijność), egotyzm, potrzeba silnych doznań, oryginalność, pewność siebie, interesowność, niepewność, bierność
| Helena Stawska | |
|---|---|
| Izabela Łęcka | |
| Kazimiera Wąsowska |
Zapoznaj się z poniższymi fragmentami Lalki Bolesława Prusa. Wyjaśnij, jaki wizerunek kobiet się z nich wyłania, jakie role społeczne są im przypisywane.
LalkaPoniższa rozmowa toczy się między Wokulskim a Izabelą Łęcką.
– Więc według pana nie jest zasługą pielęgnowanie delikatniejszych uczuć i wykwintniejszych obyczajów?
– Owszem, jest, ale taką rolę w społeczeństwie odgrywają kobiety. Im natura dała tkliwsze serca, ruchliwszą wyobraźnię, subtelniejsze zmysły, i one to, nie zaś arystokracja, utrzymują w życiu codziennym wykwintność, w obyczajach łagodność, a nawet umieją budzić w nas najwznioślejsze uczucia. Tą lampą, której blaski ozłacają drogę cywilizacji, jest kobieta. Ona też bywa niewidzialną sprężyną czynów wymagających niezwykłego natężenia sił…Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 72.
LalkaBaron zaciął się, oczy mu krwią nabiegły; Wokulski słuchał go i nagle rzekł cierpkim tonem:
– Kto wie, mój baronie, czy Starski nie ma racji. Nas nauczono widzieć w kobietach anioły i tak też je traktujemy. Jeżeli one jednak są przede wszystkiem samicami, to my wydajemy się w ich oczach głupsi i niedołężniejsi niż jesteśmy, a Starski musi triumfować. Ten jest panem kasy, kto posiada właściwy klucz do zamku, baronie! – zakończył ze śmiechem.
– Pan to mówisz, panie Wokulski?
– Ja, panie i nieraz pytam się, czy my nie zanadto ubóstwiamy kobiety, czy w ogóle nie traktujemy ich zbyt poważnie; poważniej i uroczyściej niż siebie samych…Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 29.
Lalka– [...] Dałbym sobie głowę uciąć, że Wokulski zna jakąś ważną tajemnicę naukową, ale jestem pewny, że nie odkryje mi jej, dopóki sam będzie w takiej gorączce… Ach te kobiety z ich obrzydliwą kokieterią…
– Wasza jest mniej obrzydliwa? – spytała pani Wąsowska.
– Nam wolno.
– Wam wolno… pyszny sobie!... – oburzyła się. – I to mówi człowiek postępowy, w wieku emancypacji…
– Niech licho weźmie emancypację! – odparł Ochocki. – Piękna emancypacja. Wy chciałybyście mieć wszystkie przywileje: męskie i kobiece, a żadnych obowiązków… Drzwi im otwieraj, ustępuj im miejsca, za które zapłaciłeś, kochaj się w nich, a one…
– Bo my jesteśmy waszym szczęściem – odpowiedziała drwiąco pani Wąsowska.
– Co to za szczęście?... Sto pięć kobiet przypada na stu mężczyzn, więc czym się tu drożyć?
– Toteż pańskie wielbicielki, garderobiane, zapewne nie drożą się.
– Naturalnie! Ale najnieznośniejsze są wielkie damy i służące z restauracji. Co to za wymagania, jakie grymasy!...
– Zapominasz się pan – rzekła dumnie pani Wąsowska.
– No, to pocałuję w rączkę – odparł, natychmiast wykonując swój zamiar.
– Proszę nie całować w tę rękę…
– Więc w tamtą...Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 214.
LalkaPoniższy fragment to przemyślenia Wokulskiego.
Piękne anioły!... jasne skrzydła!... Pan Molinari, pan Starski i Bóg wie, ilu ich jeszcze... Oto skutki znajomości kobiet z poezyi!
Trzeba było poznawać kobiety nie przez okulary Mickiewiczów, Krasińskich albo Słowackich, ale ze statystyki, która uczy, że każdy biały anioł jest w dziesiątej części prostytutką; no i jeżeli spotkałoby cię rozczarowanie, to choć przyjemne.Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 243.
Zapoznaj się z poniższymi fragmentami Lalki Bolesława Prusa i wróć do cytatów zamieszczonych przy mapie myśli. Porównaj poglądy prezesowej Zasławskiej i Kazimiery Wąsowskiej na temat postrzegania miłości przez kobiety. Wskaż różnice w przekonaniach obu bohaterek.
Lalka– Głupiutkie są te panny – zaczęła po chwili prezesowa. – Im się zdaje, że jak złapie która bogatego męża, a poza nim przystojnego kochanka, to już wypełni sobie życie... Głupiutkie. Ani wiedzą, że wnet sprzykrzy się stary mąż i pusty kochanek i że prędzej czy później każda zechce poznać prawdziwego człowieka. A jeżeli się taki trafi, na jej nieszczęście, co ona mu da?... Czy wdzięki, które sprzedała, czy serce zaszargane z takimi oto Starskimi?...
I pomyśleć, że prawie każda z nich musi przejść podobną szkołę, zanim pozna ludzi. Przedtem, choćby się jej trafiał najszlachetniejszy, nie doceni go. Wybierze starego bogacza albo śmiałego hultaja, w ich towarzystwie zmarnuje życie, a dopiero kiedyś chce się odrodzić... Zwykle za późno i na próżno!...
Co mnie jednak dziwi najmocniej – prawiła – to okoliczność, że na podobnych lalkach nie poznają się mężczyźni. Dla żadnej kobiety, począwszy od Wąsowskiej, kończąc na mojej pokojówce, nie jest to sekret, że w Ewelinie nie zbudził się jeszcze ani rozum, ani serce; wszystko w niej śpi... A tymczasem baron widzi w niej bóstwo i durzy się, biedak, że ona go kocha!Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 148.
Lalka– Wszyscy jesteście nędznicy. Kiedy kobieta, w pewnej epoce życia, marzy o idealnej miłości, wyśmiewacie jej złudzenia i domagacie się kokieterii, bez której panna jest dla was nudna, a mężatka głupia. A dopiero gdy dzięki zbiorowym usiłowaniom pozwoli prawić sobie banalne oświadczyny, patrzeć słodko w oczy, ściskać za ręce, wówczas z ciemnego kąta wyłazi jakiś oryginalny egzemplarz w kapturze Piotra z Amiens i uroczyście wyklina kobietę stworzoną na obraz i podobieństwo Adamowych synów. „Tobie już nie wolno kochać, ty już nie będziesz nigdy prawdziwie kochana, bo miałaś nieszczęście znaleźć się wśród jarmarku, boś straciła złudzenia!”. A któż ją z nich okradł, jeżeli nie pańscy rodzeni bracia?... I cóż to za świat, który naprzód obdziera z ideałów, a potem skazuje obdartego?
Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, Wrocław 1991, s. 150.
| prezesowa Zasławska | Kazimiera Wąsowska |
|---|---|
Wskaż przykład bohaterki Lalki Prusa, którą można określić mianem postaci dynamicznej. Uzasadnij swój wybór.
Wyjaśnij, na ile losy bohaterek powieści Bolesława Prusa są zdeterminowane przez ich osobiste wybory, a na ile przez klasę, do której należą, oraz role społeczne przypisywane kobiecie w XIX wieku. Uzasadnij swoją odpowiedź, odnosząc się do przykładów dwóch konkretnych postaci kobiecych z Lalki.
Zapoznaj się z fragmentami Lalki i perły Olgi Tokarczuk, odnoszącymi się do bohaterek Lalki. Wyjaśnij, na jakie aspekty konstrukcji bohaterek Prusa zwraca uwagę pisarka. Nie cytuj.
Kosmos „Lalki”. Pierwiastek bezkobiecyIzabela wydaje się kimś zupełnie różnym od Wokulskiego i może to jest tajemnica jej przyciągania. Izabela po prostu jest. „Syndrom Izabeli” jest odwrotnością „syndromu Wokulskiego”. „Wystarczy być” Izabeli to przekonanie, że miłość i uznanie świata przychodzi za to, że się po prostu istnieje, nie zaś za to, że się coś robi. Odsyła ono do jakiejś podstawowej ludzkiej tęsknoty za uzasadnieniami bezwarunkowymi, nie podlegającymi dyskusji. Jestem, więc jestem. To właśnie dlatego byłoby lepiej zapytać nie o to, kim jest Izabela, lecz co sobą zasłania. Co jest poza Izabelą?
Źródło: Olga Tokarczuk, Kosmos „Lalki”. Pierwiastek bezkobiecy, [w:] tejże, Lalka i perła, Kraków 2020, s. 67–68.
Kosmos „Lalki”. Pierwiastek bezkobiecyW Królestwie Matek objawia się także inna pozytywna kobieca postać – Kazia Wąsowska. To Amazonka, kobieta silna, energiczna, która wie, czego chce. Świetnie jeździ konno, a jej werbalne strzały trafiają w sam cel. Z jakichś jednak względów Wąsowska nie mieści się w grupie kandydatek na żonę. Amanci podchodzą do niej z wyraźnym dystansem, obchodzą ją w koło. W Królestwie Matek kobieta przesuwa się bowiem poza zbiór istot poszukujących mężczyzny, ma jakieś inne, niezrozumiałe dla mężczyzn cele, daje sobie radę sama.
Źródło: Olga Tokarczuk, Kosmos „Lalki”. Pierwiastek bezkobiecy, [w:] tejże, Lalka i perła, Kraków 2020, s. 67–68.
Zastanów się, która z bohaterek wykreowanych przez Bolesława Prusa w Lalce mogłaby stać się główną bohaterką współczesnego serialu. Wyjaśnij, dlaczego jej historia mogłaby zainteresować widzów. Odnieś się także do sposobu kreacji tej postaci.
Ustosunkuj się do stwierdzenia Olgi Tokarczuk, która uważa, że bohaterkom kobiecym w Lalce Bolesława Prusa brakuje „jakiegoś wymiaru”. Sformułuj przynajmniej dwa argumenty. Weź pod uwagę własne doświadczenia czytelnicze.