Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń
Przesłanie Pana CogitoIdź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodęidź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w prochocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwobądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczya Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze
ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitychniech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają
pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę
a kornik napisze twój uładzony życiorysi nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy
przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świciestrzeż się jednak dumy niepotrzebnej
oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz
powtarzaj: zostałem powołany – czyż nie było lepszychstrzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne
ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy
światło na murze splendor nieba
one nie potrzebują twego ciepłego oddechu
są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszyczuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź
dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdępowtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz
powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem
jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piaskua nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką
chłostą śmiechu zabójstwem na śmietnikuidź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołówBądź wierny Idź
Źródło: Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito, Kraków 2008, s. 439.
W trzech zdaniach zinterpretuj tytuł utworu Zbigniewa Herberta.
Przyjrzyj się sytuacji lirycznej wiersza Zbigniewa Herberta Przesłanie Pana Cogito. Zapisz wnioski.
Do każdego podanego fragmentu sformułuj zasadę, o której mówi Pan Cogito.
Zaznacz fragmenty tekstu, w których widoczne są nawiązania do języka i treści Biblii.
zielony
idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
ocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwo
(...)
i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy
przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie
(...)
czuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź
dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę
powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz
powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem
jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku
Wyjaśnij znaczenie oksymoronu złote runo nicości. Jaką funkcję pełni w utworze Zbigniewa Herberta?
Jak rozumiesz ostatnią zwrotkę wiersza? Dlaczego autor odwołuje się do Gilgamesza, Hektora i Rolanda?
Porównaj wiersz Zbigniewa Herberta z obrazem Albrechta Dürera Rycerz, Śmierć i Diabeł. Jakie dostrzegasz podobieństwa?
Przeczytaj fragmenty rozmowy Zbigniewa Herberta z Jackiem Trznadlem. Jakie podobieństwa zauważasz między postawą artysty a postawą przedstawioną w utworze Przesłanie Pana Cogito?
Hańba domowa. Rozmowy z pisarzamiTRZNADEL - Rozmawiamy 9 lipca 1985 roku.
HERBERT - ... po Chrystusie. Rozmowa ma dotyczyć tego okresu, o którym nie lubię mówić, którego nie lubię wspominać. Jestem w dość trudnej sytuacji - nie byłem aktorem tego zniewolenia literatury okresu stalinowskiego. (...) W okresie stalinowskim uważałem, że to będzie trwało do końca mego życia. (...) Wobec tego należało wyemigrować wewnętrznie, zajmować się architekturą grecką, Rubensem, czymś takim, pożyczać jakieś czasopisma zagraniczne, jeżeli się przedostały - życie emigrantów.
(...) To co powinno nas łączyć, to pewna niezbywalność ludzkiego sumienia. Intelektualista jest po to, żeby myślał sam na własny rachunek, nawet przeciwko wszystkim, za to jest opłacany albo bity, wszystko jedno, to jest jego psi obowiązek - klerkaklerka.
(...)
Każdy gest moralny w czasach terroru jest połączony z ryzykiem, to jasne, ale także, o dziwo, wydaje się nieskończenie śmieszny. Na scenę współczesnego dramatu wchodzi facet w pełnej zbroi. Gwarantowany huragan śmiechu. Nawet teraz, kiedy zgodzimy się, że należało wówczas opowiedzieć się po stronie prawdy i wolności, brzmi to jakoś żenująco. Ale innej rady nie było i nie ma. Wolność jest zawsze tragiczna, człowiek wolny jest człowiekiem samotnym, człowiekiem marginesu, jak ciężko chory, obłąkaniec, anachoretaanachoreta.Źródło: Jacek Trznadel, Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Warszawa 2006, s. 239–259.
1. Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Zbigniewa Herberta Przesłanie Pana Cogito. W swojej pracy odwołaj się do sytuacji politycznej czasu, w którym utwór powstał.
2. W dowolnej formie literackiej napisz przesłanie Pana Cogito XXI wieku.