Sprawdź się

Teksty źródłowe do ćwiczeń

Ignacy Krasicki, Jagnię i wilcy
1
Ignacy Krasicki Jagnię i wilcy

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.
Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię;
Już go mieli rozerwać; rzekł: „Jakim prawem?”
„Smacznyś, słaby i w lesie!” – Zjedli niezabawem.

2 Źródło: Ignacy Krasicki, Jagnię i wilcy, [w:] Bajki, oprac. Z. Goliński, Kraków 1975.
Zbigniew Herbert, Wilk i owieczka
1
Zbigniew Herbert Wilk i owieczka

Mam cię – powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy. – Czy musisz mnie zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne?
 – Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie spotkała złego wilka, który...
 – Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł także wilk.
 – Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą autorzy pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy i morał. Nie miej do mnie żalu. Pojęcia nie masz, jak to głupio być złym wilkiem. Gdyby nie Ezop, usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy zachód słońca. Bardzo to lubię.
Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę, a potem oblizał się. Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci. Nie poświęcajcie się dla morału.

3 Źródło: Zbigniew Herbert, Wilk i owieczka, [w:] Wybór poezji, oprac. M. Mikołajczak, Wrocław 2018, s. 196.
Zbigniew Herbert, Wiatr i róża
1
Zbigniew Herbert Wiatr i róża

W ogrodzie rosła róża. Zakochał się w niej wiatr. Byli zupełnie różni, on – lekki i jasny, ona – nieruchoma i ciężka jak krew.
Przyszedł człowiek w drewnianych sabotachsabotysabotach i gołymi rękami zerwał różę. Wiatr skoczył za nim, ale tamten zatrzasnął przed nim drzwi.
– Obym skamieniał – zapłakał nieszczęśliwy. – Mogłem obejść cały świat, mogłem nie wracać wiele lat, ale wiedziałem, że na zawsze czeka.
Wiatr rozumiał, że aby naprawdę cierpieć, trzeba być wiernym.

4 Źródło: Zbigniew Herbert, Wiatr i róża, [w:] Wybór poezji, oprac. M. Mikołajczak, Wrocław 2018, s. 202.
saboty
1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Wypisz po trzy cechy jagnięcia i wilków z utworu Ignacego Krasickiego oraz po trzy cechy owieczki i wilka z utworu Zbigniewa Herberta.

R1SsLZwv27zHJ
I. Krasicki, Jagnię i wilcy (Uzupełnij) (Uzupełnij) Z. Herbert, Wilk i owieczka (Uzupełnij) (Uzupełnij).
RPWLuONwCtP3611
Ćwiczenie 2
Spośród poniższych zdań wybierz tylko prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. W obu utworach morał jest wyrażony wprost., 2. Bajka Wilk i owieczka jest grą z konwencją literacką., 3. W bajce Wilk i owieczka Herbert reinterpretuje charakterystyczne dla bajek typy bohaterów alegorycznych., 4. Utwory Herberta to baśnie., 5. Formą podawczą obu bajek Herberta jest monolog., 6. Wilk i owieczka oraz Wiatr i róża są klasycznymi bajkami., 7. W obu przypadkach Herbert nawiązuje do konkretnych oświeceniowych tekstów.

Spośród poniższych zdań wybierz tylko prawdziwe.

  • W obu utworach morał jest wyrażony wprost.
  • Bajka Wilk i owieczka jest grą z konwencją literacką.
  • W bajce Wilk i owieczka Herbert reinterpretuje charakterystyczne dla bajek typy bohaterów alegorycznych.
  • Utwory Herberta to baśnie.
  • Formą podawczą obu bajek Herberta jest monolog.
  • Wilk i owieczka oraz Wiatr i róża są klasycznymi bajkami.
  • W obu przypadkach Herbert nawiązuje do konkretnych oświeceniowych tekstów.
11
Ćwiczenie 3
RCcluQsuhgem0
A. Napisz, jaki morał wypływa z utworu Jagnię i wilcy Ignacego Krasickiego, a jaki z bajki Zbigniewa Herberta Wilk i owieczka. Sparafrazuj oba morały i odnieś je do hipotetycznej życiowej sytuacji. (Uzupełnij). B. Wypisz z tekstu bajki Wiatr i róża morał, a następnie sparafrazuj go i odnieś do hipotetycznej życiowej sytuacji. (Uzupełnij).
A. Napisz, jaki morał wypływa z utworu Jagnię i wilcy Ignacego Krasickiego, a jaki z bajki Zbigniewa Herberta Wilk i owieczka. Sparafrazuj oba morały i odnieś je do hipotetycznej życiowej sytuacji.
B. Wypisz z tekstu bajki Wiatr i róża morał, a następnie sparafrazuj go i odnieś do hipotetycznej życiowej sytuacji.
R129WQLFoL27m1
Ćwiczenie 4
W tekście Wilk i owieczka zaznacz na niebiesko te fragmenty, w których mówi się o bajce jako gatunku literackim (cechy, proces tworzenia bajek, itp.), na czerwono - fragmenty, w których można dostrzec odejście od wzorca gatunkowego, a na zielono - komentarze odautorskie. Zbigniew Herbert Wilk i owieczka Mam cię - powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy. - Czy musisz mnie zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne? - Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie spotkała złego wilka, który... - Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł takie wilk. - Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą autorzy pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy i morał. Nie miej do mnie żalu. Pojęcia nie masz, jak to głupio być złym wilkiem. Gdyby nie Ezop, usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy zachód słońca. Bardzo to lubię. Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę, a potem oblizał się. Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci. Nie poświęcajcie się dla morału.

W tekście Wilk i owieczka zaznacz na niebiesko fragmenty dotyczące cech gatunkowych bajki i procesu jej tworzenia, na czerwono fragmenty niezgodne z wzorcem gatunkowym, na zielono komentarze odautorskie.

czerwony niebieski zielony

Zbigniew Herbert

Wilk i owieczka


Mam cię – powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku

niemu załzawione oczy. – Czy musisz mnie zjeść?

Czy to naprawdę jest konieczne?

– Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego

razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie

spotkała złego wilka, który...

– Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza.

Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł także wilk.

– Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą autorzy

pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy i morał. Nie miej do

mnie żalu. Pojęcia nie masz, jak to głupio być złym wilkiem.

Gdyby nie Ezop, usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy

zachód słońca. Bardzo to lubię.

Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę, a potem oblizał się.

Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci. Nie poświęcajcie się dla

morału.

Źródło wiersza: Zbigniew Herbert, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, oprac. R. Krynicki, Kraków 2011, s. 192.
1
Ćwiczenie 4
R1YZMhkZvnM8A
Zbigniew Herbert Wilk i owieczka Mam cię – powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy. – Czy musisz mnie zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne? – Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie spotkała złego wilka, który... – Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł także wilk. – Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą autorzy pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy i morał. Nie miej do mnie żalu. Pojęcia nie masz, jak to głupio być złym wilkiem. Gdyby nie Ezop, usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy zachód słońca. Bardzo to lubię. Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę, a potem oblizał się. Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci. Nie poświęcajcie się dla morału. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Jaka jest symbolika róży i wiatru w utworach literackich i sztuce? Dopasuj odpowiednie znaczenia. Skorzystaj ze słownika symboli i dopisz jeszcze inne znaczenia.

RC32mQLZn053D
WIATR Możliwe odpowiedzi: 1. piękno, 2. zmienność, 3. odnowienie, 4. twórcze natchnienie, 5. wolność, 6. erotyzm, 7. przemijanie rzeczy doczesnych, 8. miłość, 9. czystość, 10. czas, 11. porywczość, 12. męczeństwo Chrystusa, 13. nietrwałość, 14. niepokój RÓŻA Możliwe odpowiedzi: 1. piękno, 2. zmienność, 3. odnowienie, 4. twórcze natchnienie, 5. wolność, 6. erotyzm, 7. przemijanie rzeczy doczesnych, 8. miłość, 9. czystość, 10. czas, 11. porywczość, 12. męczeństwo Chrystusa, 13. nietrwałość, 14. niepokój

piękno, niepokój, męczeństwo Chrystusa, czystość, miłość, przemijanie rzeczy doczesnych, wolność, erotyzm, nietrwałość, czas, twórcze natchnienie, zmienność, odnowienie, porywczość

WIATR  
RÓŻA  
21
Ćwiczenie 6

Napisz, co symbolizują róża i wiatr w utworze Zbigniewa Herberta Wiatr i róża.

R1YfLi7xpTuxq
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Która z bajek Zbigniewa Herberta jest bardziej zbliżona do utworów Ignacego Krasickiego? Uzasadnij swoją odpowiedź w trzech zdaniach rozwiniętych.

RDPQwjvecVWwq
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Porównaj bajki: Jagnię i wilcy Ignacego Krasickiego oraz Wilk i owieczka Zbigniewa Herberta. Jaką funkcję pełni ironia w tych utworach?

R1FcEZTXZpCUG
(Uzupełnij).
Praca domowa

Przygotuj notatkę, która mogłaby stać się punktem wyjścia do napisania wypracowania – analizy i interpretacji porównawczej Wilka i owieczki Zbigniewa Herberta oraz Wilka i baranka Stanisława Trembeckiego. W notatce odnieś się pokrótce do następujących zagadnień:

  1. Gatunek literacki.

  2. Podmiot liryczny.

  3. Sytuacja liryczna.

  4. Realizacja/przełamanie konwencji literackiej.

  5. Rola ironii.

  6. Morał.

RpNZNW9XY0GWb
(Uzupełnij).
Stanisław Trembecki, Wilk i baranek
Stanisław Trembecki Wilk I baranek

Racja mocniejszego zawsze lepsza bywa,
zaraz wam tego dowiodę.
Gdzie bieży krynica żywa,
poszło jagniątko chlipać sobie wodę.
Wilk tam naczczo nadszedłszy, szukając napaści,
rzekł do baraniego syna:
– A któż to ośmielił waści,
że się tak ważysz mącić mój napitek?
Nie ujdzie ci bezkarnie tak bezecna wina.
Baranek odpowiada, drżąc z bojaźni wszytek:
– Ach, Panie dobrodzieju! racz sądzić w tej sprawie łaskawie.
Obacz, że niżej ciebie, niżej stojąc zdroju,
nie mogę mącić Pańskiego napoju.
– Co? jeszcze mi zadajesz kłamstwo w żywe oczy?
Poczkaj‑no języku smoczy.
Przed rokiem zelżyłeś mnie paskudnemi słowy.
– Ja zaś? jeszczem i na to poprzysiąc gotowy,
że mnie zeszłego roku nie było na świecie.
– Czy ty, czy twój brat, czy który twój krewny,
dość, że tego jestem pewny,
że wy mi sławę szarpiecie.
Wy, pasterze i z waszą archandryjąarchandryjaarchandryją całą,
szczekacie na mnie, gdzie tylko możecie,
muszę tedy wziąć zemstę okazałą.
Po tej skończonej perorze
capescapescapes jak swego i zębami porzeporzeporze.

5 Źródło: Stanisław Trembecki, Wilk I baranek, [w:] Z. Libera, Poezja polska XVIII wieku, Warszawa 1979.
archandryja
porze
capes

Praca domowa 2

Praca domowa

W bajce Niedźwiedzie Zbigniew Herbert żartobliwie naśladuje sposób pisania charakterystyczny dla pewnej grupy autorów. Jak myślisz, kogo imituje autor? Z czego wynika żartobliwy charakter tej bajki? Zapisz odpowiedź w kilku zdaniach.

Niedźwiedzie dzielą się na brunatne i białe oraz łapy, głowę i tułów. [...] One bardzo lubią łakomstwo. Do szkoły nie chcą chodzić, ale spać w lesie to proszę.

Schemat
Dla nauczyciela