Sprawdź się
Przeanalizuj cytat z książki Samuela Huntingtona Trzecia fala demokratyzacji i wykonaj zadanie.
Samuel Huntington
Trzecia fala demokratyzacjiMożliwa jest sytuacja, że społeczeństwo wybiera swoich przywódców politycznych metodami demokratycznymi, lecz nie mają oni prawdziwej władzy. Mogą stanowić po prostu parawan lub marionetki w rękach innych grup. W stopniu, w jakim najsilniejsi decydenci zbiorowości nie są wybierani w drodze wyborów, system polityczny pozostaje niedemokratyczny. (...) W demokracjach pochodzący z wyborów decydenci nie dysponują władzą totalną. Dzielą się swoją władzą z innymi grupami społecznymi. Gdyby jednak doszło do sytuacji, w której ci pochodzący z wyborów decydenci staliby się jedynie przysłoną dla sprawującej o wiele większą władzę niedemokratycznie wybranej grupy, to taki system polityczny oczywiście nie byłby demokratyczny.
/Źródło: Samuel Huntington, Trzecia fala demokratyzacji, Warszawa 2009, s. 20./
Zapoznaj się z danymi statystycznymi i wykonaj zadanie.
Tekst źródłowy do ćwiczeń 6 i 7.
Marcin Antosiewicz
Złe czasy dla demokracji. Polska spada na koniec rankinguW 26 z 41 krajów UE i OECD pogarsza się jakość demokracji, wynika z raportu Fundacji Bertelsmanna. Rządzący świadomie wzniecają społeczne konflikty zamiast szukać konsensusu, który długofalowo rozwiązałby problemy. W zestawieniu najbardziej rozwiniętych krajów świata największy spadek zanotowała Polska, która spadła o 29 pozycji, z 8. na 37. miejsce. (…)
Jest wiele czynników, które decydują o jakości demokracji. Jeden z ważniejszych to zdolność do dochodzenia do kompromisu, organizowania większości w społeczeństwie, która popiera rozwiązania proponowane przez rządzących. Według raportu Bertelsmanna standardy demokracji osłabiają się, bo rośnie polaryzacja, a to utrudnia przeprowadzanie reform. – Jeśli politycy chcieliby zrobić coś przeciwko ogólnej niechęci do polityki, to powinni zaoferować rozwiązania zorientowane na przyszłość i rozwiązanie społecznych problemów – uważa Aart De Geus, przewodniczący Fundacji Bertelsmanna.
Prawie we wszystkich badanych krajach zwiększyła się polaryzacja między »lewicą« a »prawicą«. Autorzy raportu krytykują rządzących, którzy społeczne konflikty powiększają zamiast je rozwiązywać. Z analizy wynika także, że rządy przy planowaniu długofalowych reform ograniczają liczbę podmiotów, z którymi konsultują zmiany. To dotyczy przede wszystkim USA, Turcji, Polski i Węgier, które w tej kategorii znacznie się pogorszyły w stosunku do raportów z 2011 i 2014 roku. Raport pokazuje, że rządzący działają w sposób świadomy – pomijają konsultacje społeczne i rozmowę z krytykami, żeby wykluczyć niektóre grupy społeczne. Pogorszyła się także komunikacja rządzących z rządzonymi. – W wielu krajach obserwujemy niekończącą się kampanię wyborczą. Rządy nie są w stanie w merytorycznych sprawach zbudować konsensusu. Konsekwencją jest brak możliwości przeforsowania jakościowych, długoterminowych reform – uważa dr Daniel Schraad‑Tischler, jeden z autorów raportu.
/Źródło: Marcin Antosiewicz, Złe czasy dla demokracji. Polska spada na koniec rankingu, Newsweek.pl 09.10.2018 [dostęp z dn. 07.07.2019]./
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.
Amartya Sen
Demokracja i zagadka rozwojuDemokracja często bywa postrzegana wyłącznie przez pryzmat urny wyborczej i rządów większości, ale szersze rozumienie demokracji jako obejmującej również debatę publiczną pozwala włączyć prawa mniejszości w zasadniczą strukturę tego ustroju. (...)
Konflikt między rządami większości i prawami mniejszości może się jednak pojawić, toteż ważnym elementem dobrze funkcjonującego systemu demokratycznego jest budowa klimatu tolerancyjnych wartości. (...) Tolerancyjne wartości powinni krzewić nie tylko politycy, ale również media, pomagając różnym wspólnotom lepiej się nawzajem zrozumieć. Sukces demokracji zależy nie tylko od struktury instytucjonalnej, ale także od rzeczywistych wzorów zachowań politycznych i społecznych.
Źródło: Amartya Sen, Demokracja i zagadka rozwoju, Dziennik.pl 07.06.2010, [dostęp z dn. 07.07.2019].
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i wykonaj zadanie.
Stanisław Sulkowski
Bliski Wschód między demokratyzacją a rewolucją»New York Times« z 28 grudnia 1989 roku donosił, że pewien mieszkaniec Egiptu indagowany na temat przemian w Europie Wschodniej powiedział: »Nie ma teraz ucieczki przed demokracją«. Czyżby przewidywał on demokratyzację świata arabskiego na zasadzie efektu lawiny, o którym szeroko rozpisywał się teoretyk demokratyzacji Samuel P. Huntington?
(...) to, co obecnie obserwujemy to tylko jeden z etapów modelowej fali demokratyzacji polegający na tym, że w wyniku masowych spontanicznych protestów obalane są rządy autorytarne (...). W modelowym ujęciu fala demokratyzacji obejmuje jeszcze dwa etapy, a mianowicie: ustanowienie reżimu demokratycznego oraz jego konsolidację.
/Źródło: Stanisław Sulkowski, Bliski Wschód między demokratyzacją a rewolucją, oapuw.pl [online, dostęp z dn. 26.11.2019]./
Adam Szymański
Od autorytaryzmu do demokracji – ewolucja reżimu politycznego TurcjiPo zakończeniu II wojny światowej rozpoczął się proces transformacji ustrojowej doprowadzający do stworzenia podstaw państwa demokratycznego w Turcji (...). Wybory parlamentarne przestały mieć charakter fasadowy wraz z upadkiem systemu jednopartyjnego, do czego przysłużył się prezydent Turcji (...) İsmet İnönü (...). Jeśli chodzi o respektowanie zasad demokracji oraz praw człowieka, wyróżniały się jednak przede wszystkim reformy z lat 2002‑2004 mające na celu spełnienie politycznych kryteriów członkostwa w Unii Europejskiej, tzw. kryteriów kopenhaskich. (...) [Obecnie] mamy do czynienia w Turcji z demokracją nieskonsolidowaną, a więc z takim systemem politycznym, w którym występują instytucje proceduralnej demokracji, ale brakuje rzeczywistego konsensu elit odnośnie demokratycznego porządku w polityce.
/Źródło: Adam Szymański, Od autorytaryzmu do demokracji – ewolucja reżimu politycznego Turcji, „Społeczeństwo i Polityka. Pismo Edukacyjne”, nr 2/2009./