Sprawdź się
Sprawdź, czy dobrze pamiętasz cechy człowieka dążącego do nadczłowieka, zamieszczone w schemacie załączonym do lekcji. Wyjaśnij, na czym one polegają.
Wyjaśnij, dlaczego człowiek dążący do ideału nadczłowieka nazywany jest przez tłum „bezbożnikiem”.
Z treści lekcji wiesz już, na czym polega resentyment oparty o zasadę „kwaśnych winogron”, gdy na przykład niespełniony poeta podnosi swą samoocenę, pocieszając się konkursem wygranym w szkole podstawowej, a marny malarz tłumaczy sobie, że po prostu nikt nie zna się na sztuce. Podaj własny przykład takiego resentymentu.
Ludzkie, arcyludzkieNiemało ludzi, może olbrzymia ich większość, odczuwa konieczną potrzebę zmniejszania i poniżania w wyobraźni wszystkich znanych sobie ludzi, a to, żeby podtrzymać w sobie szacunek dla siebie i pewną dzielność w postępowaniu.
Źródło: Fryderyk Nietzsche, Ludzkie, arcyludzkie, Kraków 2006, s. 63.
Resentyment a moralnośćResentyment – to duchowe samozatrucie, które ma ściśle określone przyczyny i skutki. Jest to stałe nastawienie psychiczne, które rodzi się, kiedy określone odruchy uczuciowe i namiętności – same przez się normalne i zasadniczo wchodzące w skład ludzkiej natury – ulegają systematycznemu stłumieniu i nie zostają rozładowane, pociągając za sobą pewne trwałe skłonności do określonego rodzaju złudzeń co do wartości i odpowiadających im sądów wartościujących. Odruchami uczuciowymi i namiętnościami, które przede wszystkim wchodzą w grę, są: mściwe uczucie i odruch zemsty, nienawiść, złośliwość, zazdrość, zawiść, szyderstwo.
Źródło: Max Scheler, Resentyment a moralność, Warszawa 1977, s. 35.
Tako rzecze ZaratustraJa was uczę nadczłowieka. Człowiek jest czemś, co pokonanem być powinno. Cóżeście uczynili, aby go pokonać? Wszystkie istoty stworzyły coś ponad siebie; chcecież być odpływem tej wielkiej fali i raczej do zwierzęcia powrócić, niźli człowieka pokonać? Czemże jest małpa dla człowieka? Pośmiewiskiem i sromem bolesnym. I temże powinien być człowiek dla nadczłowieka; pośmiewiskiem i wstydem bolesnym. Przebyliście drogę od robaka do człowieka i wiele jest w was jeszcze z robaka. Byliście niegdyś małpami i dziś jest jeszcze człowiek bardziej małpą niźli jakakolwiek małpa. (…) Człowiek jest liną rozpiętą między zwierzęciem i nadczłowiekiem – liną nad przepaścią. Niebezpieczne to przejście, niebezpieczne podróże, niebezpieczne wstecz spoglądanie, niebezpieczne, trwożne zachwianie i zatrzymanie się. Oto co wielkiem jest w człowieku, iż jest on mostem, a nie celem; oto co w człowieku jest godnem, że jest on przejściem i zanikiem.
Źródło: Fryderyk Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Warszawa 2005, s. 9–11.