Sprawdź się

Teksty do ćwiczeń

Jan Kochanowski Pieśń I 22

Rozumie mój, prózno się maszprózno się maszprózno się masz frasować:
Co zginęło, trudno tego wetowaćwetowaćwetować.
Póki czas był, póki szczęście służyło,
Czegoś żądał, o wszystko łacno było.

Teraz widzisz, że nam niebo nie sprzyja:
W czym się kochaszkochać się w czymśW czym się kochasz, to cię dalej mija.
Cóż temu rzeccóż temu rzec?Cóż temu rzec? I szkoda głowy psowaćpsowaćpsować,
Lepiej się nam na lepsze czasy chowaćchować się nachować.

A nie mniemaj, byś sam był w tej niewoli:
Nalazłby sie, kogo to nie mniej boli;
Jeno ludzie snadniej zakryćzakryćzakryć umieją,
Acz nie z serca, z wierzchu się przedsię śmieją.

Mnie, smutnego, ten dowcipdowcipdowcip nie ratuje,
Wyda mię twarz, gdy się serce źle czuje.
Wszakoż widzę, że się prózno frasować:
Co zginęło, trudno tego wetować.

rozum Źródło: Jan Kochanowski, Pieśń I 22 , [w:] tegoż, Pieśni, Wrocław 2008, s. 52.
Jan Kochanowski Pieśń II 15

Nie zawżdy Apollo strzela,
Ale łuk z lutnią podzielapodzielapodziela;
Nie zawżdy Mars hufy wodzi,
Czasem też pod sieć ugodzipod sieć ugodzipod sieć ugodzi.

Nie zawżdy grad z góry leci
Albo burza niebo szpeci;
Chmury czarne wiatr wojuje,
A pogoda następuje.

Takżeć słuszesłuszesłusze człowiekowi:
Odejmaćodejmać sięOdejmać sie frasunkowi,
A jako niewdzięczne brzemię
Uderzyć troski o ziemię.

Cokolwiek raz przeminęło,
Niewrócony koniec wzięło;
A przyszły czas Bóg ma w mocy,
Pogrążony w twardej nocypogrężony w twardej nocyPogrążony w twardej nocy.

Dosyć na rozum człowieczy,
Dzień dzisiejszy mieć na pieczy;
Ostatek na Boga wkładajna Boga wkładajna Boga wkładaj,
A dobrze żyć nie odkładaj.

Żyj dobrze nie odkładając,
Bo dalszych czasów czekając,
Niepodobnym obyczajemniepodobnym obyczajemNiepodobnym obyczajem,
Nie począwszy żyć – przestajem.

zwiew Źródło: Jan Kochanowski, Pieśń II 15 , [w:] tegoż, Pieśni, Wrocław 2008, s. 89–90.
prózno się masz
wetować
kochać się w czymś
cóż temu rzec?
psować
chować się na
zakryć
dowcip
podziela
pod sieć ugodzi
słusze
odejmać się
pogrężony w twardej nocy
na Boga wkładaj
niepodobnym obyczajem
ostatnie
z nienagła
masz ujrzeć
powagę zmyli
1
Pokaż ćwiczenia:
RIPYVTcirbReF1
Ćwiczenie 1
Zaznacz zdanie, które oddaje poglądy Pico della Mirandoli oraz Jana Kochanowskiego na temat godności ludzkiej. Możliwe odpowiedzi: 1. Godność człowieka nie oznacza, że jest on istotą doskonałą – do tej doskonałości powinien dążyć., 2. Godność człowieka oznacza, że jest on we wszystkim równy Bogu., 3. Godność człowieka wynika z tego, że jest on doskonały., 4. Godność człowieka wynika z tego, że nie podlega on czynnikom zewnętrznym.

Wskaż zdanie, które oddaje poglądy Pico della Mirandoli oraz Jana Kochanowskiego na temat godności ludzkiej.

  • Godność człowieka nie oznacza, że jest on istotą doskonałą – do tej doskonałości powinien dążyć.
  • Godność człowieka oznacza, że jest on we wszystkim równy Bogu.
  • Godność człowieka wynika z tego, że jest on doskonały.
  • Godność człowieka wynika z tego, że nie podlega on czynnikom zewnętrznym.
R1CQYOdJ37Sf91
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawne odpowiedzi. Godność człowieka sprawiająca, że stoi on w hierarchii bytów wyżej od wszystkich innych stworzeń, przejawia się w tym, że: Możliwe odpowiedzi: 1. używa rozumu, 2. posługuje się mową, 3. ma zmysły, dzięki którym poznaje świat, 4. może upaść do poziomu zwierzęcia, 5. jest istotą złożoną z materii

Godność człowieka sprawiająca, że stoi on w hierarchii bytów wyżej od wszystkich innych stworzeń, przejawia się w tym, że:

  • używa rozumu
  • posługuje się mową
  • ma zmysły, dzięki którym poznaje świat
  • może upaść do poziomu zwierzęcia
  • jest istotą złożoną z materii
R1PeFR2f1WZVE1
Ćwiczenie 3
Który z wersów Pieśni I 22 zawiera główną myśl i można go potraktować jako sentencję? Oznacz ten wers kolorem zielonym. Co zginęło, trudno tego wetować Teraz widzisz, że nam niebo nie sprzyja W czym się kochasz, to cię dalej mija Nalazłby sie, kogo to nie mniej boli Mnie, smutnego, ten dowcip nie ratuje Wyda mię twarz, gdy sie serce źle czuje.

Który z wersów Pieśni I 22 zawiera główną myśl i można go potraktować jako sentencję? Oznacz ten wers kolorem zielonym.

zielony

Co zginęło, trudno tego wetować

Teraz widzisz, że nam niebo nie sprzyja

W czym się kochasz, to cię dalej mija

Nalazłby sie, kogo to nie mniej boli

Mnie, smutnego, ten dowcip nie ratuje

Wyda mię twarz, gdy sie serce źle czuje.

1
Ćwiczenie 3
RPu0CL9V9jXRg
Co zginęło, trudno tego wetować Teraz widzisz, że nam niebo nie sprzyja W czym się kochasz, to cię dalej mija Nalazłby sie, kogo to nie mniej boli Mnie, smutnego, ten dowcip nie ratuje Wyda mię twarz, gdy sie serce źle czuje. (Uzupełnij).
R1V9HOYEAu6xV1
Ćwiczenie 4
Na czym – według Pieśni II 15 – polega rozumne postępowanie? Zaznacz odpowiedni cytat. Możliwe odpowiedzi: 1. A dobrze żyć nie odkładaj, 2. Nie zawżdy Apollo strzela, 3. Nie zawżdy Mars hufy wodzi, 4. Chmury czarne wiatr wojuje, 5. A przyszły czas Bóg ma w mocy, 6. Nie począwszy żyć – przestajem

Na czym – według Pieśni II 15 – polega rozumne postępowanie? Wskaż odpowiedni cytat.

  • A dobrze żyć nie odkładaj
  • Nie zawżdy Apollo strzela
  • Nie zawżdy Mars hufy wodzi
  • Chmury czarne wiatr wojuje
  • A przyszły czas Bóg ma w mocy
  • Nie począwszy żyć – przestajem
21
Ćwiczenie 5

Napisz, o jakich metodach radzenia sobie ze smutkiem mówi podmiot liryczny w Pieśni II 15?

RlyanocnMGFzk
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Wykaż, że według Jana Kochanowskiego wiara chrześcijańska może pomóc człowiekowi żyjącemu we wciąż zmieniającym się świecie.

R2YeeYdjrAQOS
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Wyjaśnij, jak w kontekście całej Pieśni II 15 rozumiesz zalecenie: „żyj dobrze”.

R1YGdh9dx8mYv
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Przygotuj plan wystąpienia na temat: W jaki sposób Pico della Mirandola i Jan Kochanowski godzili świadomość zmienności losu z ideałem godności człowieka?

R1Ka4iq2Ht03z
(Uzupełnij).
Praca domowa

Napisz tekst liczący co najmniej 400 słów, w którym zinterpretujesz Pieśń II 9 Jana Kochanowskiego jako filozoficzną wypowiedź na temat stosunku człowieka do zmienności losu.

Jan Kochanowski Pieśń II 9

Nie porzucaj nadzieje,
Jakoć sie kolwiek dzieje:
Bo nie już słońce ostatnieostatnieostatnie zachodzi,
A po złej chwili piękny dzień przychodzi.

Patrzaj teraz na lasy,
Jako prze zimne czasy
Wszystkę swą krasę drzewa utraciły,
A śniegi pola wysoko przykryły.

Po chwili wiosna przyjdzie,
Ten śnieg z nienagłaz nienagłaz nienagła zéjdzie,
A ziemia, skoro słońce jej zagrzeje,
W rozliczne barwy znowu sie odzieje.

Nic wiecznego na świecie:
Radość sie z troską plecie,
A kiedy jedna weźmie moc nawiętszą,
W ten czas masz ujźrzećmasz ujrzećmasz ujźrzeć odmianę naprędszą.

Ale człowiek zhardzieje,
Gdy mu się dobrze dzieje,
Więc też kiedy go Fortuna omyli,
Wnet głowę zwiesi i powagę zmylipowagę zmylipowagę zmyli.

Lecz na szczęście wszelakie
Serce ma być jednakie,
Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi:
To da, to weźmie, jako sie jej widzi.

Ty nie miej za stracone,
Co może być wrócone:
Siła Bóg może wywrócić w godzinie;
A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie.

zd Źródło: Jan Kochanowski, Pieśń II 9, [w:] tegoż, Pieśni, Wrocław 2008, s. 79–80.
Audiobook
Dla nauczyciela