Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
R17wItUk8aZNS11
Ćwiczenie 1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
R17y7SqMBBhbF
(Uzupełnij).
RHQGLqVFOm1vh1
Ćwiczenie 2
Wybierz prawdziwe dokończenie zdania: Skamieniałości powstają w wyniku procesu. Możliwe odpowiedzi: 1. fosylizacji., 2. erozji, 3. akumulacji, 4. sedymentacji
11
Ćwiczenie 3

Wymień trzy czynniki utrudniające zachowanie skamieniałości w środowisku lądowym.

RBoJnT6FHlHrw
(Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 4

Oceń znaczenie skamieniałości przewodnich przy ustalaniu wieku względnego skał.

R18oSKB1uLyko
(Uzupełnij).
RiSW1qBH9VbxP2
Ćwiczenie 5
Łączenie par. Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. Najlepsze warunki do powstawania skamieniałości panują w zbiornikach wodnych z dużym tempem sedymentacji.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Gwałtowne przysypanie organizmów osadami zapobiega rozpuszczaniu i kruszeniu ich szkieletu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Powolne zagrzebanie szczątków umożliwia zachowanie się w całości szkieletów zwierząt.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
RFRSI2SKaPrAo2
Ćwiczenie 6
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: grafiki: domena publiczna, pixabay.com; commons.wikimedia.org.
Ćwiczenie 6
RgSCqJZWt1ztA
Która skamieniałość przewodnia pojawiła się już w okresie kambryjskim i występuje współcześnie? Możliwe odpowiedzi: 1. Trylobity, 2. Amonity, 3. Belemnity, 4. Małże
21
Ćwiczenie 7

Na fotografii przedstawiono jedną ze skamieniałości przewodnich. Wyjaśnij, dlaczego są dobrymi skamieniałościami dla kambru.

R12xrecJiuMom
Źródło: domena publiczna, pikrepo.com.
R7PCOmkxk54jQ
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 7
RWO6k4WkrcDFL
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Na podstawie poniższego tekstu źródłowego dopasuj odpowiednie nazwy osadów do przekroju geologicznego oraz dopasuj skamieniałość przewodnią.

„Jedne z najlepiej udokumentowanych i odsłoniętych profili osadów kambru  występują na Syberii, ich występowanie stwierdzono również w południowej Europie, w Kanadzie, na Antarktydzie i w Australii. W akwenach otwartego morza pojawiały się osady głębokomorskie, tj. wapienie pelagiczne z przeławiceniami mułowców i iłowców. Na szelfach w strefach klimatu umiarkowanie chłodnego i chłodnego gromadziły się skały okruchowe, tj. piaskowce, mułowce i iłowce, do których materiał był dostarczany z niszczonych (zrównywanych) lądów. Na obszarach platformowych utworzyły się w wielu miejscach na świecie ciemne osady ilaste, związane genetycznie ze środowiskami beztlenowymi. […]

We wczesnym karbonie w wyniku stopniowego zalewania obrzeży kontynentów przez morza tworzyły się szerokie szelfy, na których powstawały płytkowodne osady wapienne, m.in. wapienie oolitowe i organodetrytyczne, łącznie zaliczane do facji tzw. wapienia węglowego, znanej z powierzchniowych odsłonięć […]. Zasadnicze zmiany paleogeografii w późnym karbonie spowodowało rozprzestrzenienie się formacji węglonośnych, zwane formacjami produktywnymi, które charakteryzuje wielokrotne przeławicanie warstw węgla z innymi osadami. Na obrzeżach tworzącej się Pangei sedymentacja morskich osadów węglanowych lub okruchowych trwała przez cały karbon (m.in. obrzeże Uralu) […].

Rozległość kontynentu Gondwany, istnienie licznych obszarów suchych i brak wielkoskalowych procesów górotwórczych spowodowały, że szczególnie częstym typem skał w triasie są czerwone piaskowce, mułowce i iłowce. W marginalnych strefach kontynentu zalewanych przez morza powstawały różne typy wapieni i dolomitów. Ciepły klimat i płytkość stref morskich sprzyjały ewaporacji, stąd też w osadach triasu często występują wkładki soli […]. 

Wśród utworów kredy w Europie występują skały w kilku facjach; fację lądową i słodkowodno‑lądową, zwaną wealdem, powstałą we wczesnej kredzie, reprezentują skały okruchowe (iłowce, mułowce, piaskowce, zlepieńce), zawierające szczątki lądowych i słodkowodnych roślin i zwierząt. […] Płytkomorskie skały organogeniczne, charakterystyczne dla mórz ciepłych, szeroko rozprzestrzenione w górnych piętrach kredy dolnej na południowych brzegach kontynentu europejskiego i w zewnętrznej strefie Tetydy to facja zwana urgonem […], tworzą ją masywne wapienie rafowe zbudowane z korali, glonów wapiennych, gruboskorupowych małży, skorupek dużych otwornic bentonicznych. Fację gozawską […] stanowią płytkomorskie osady kredy górnej: są to występujące na przemian skały okruchowe (brekcje, zlepieńce, piaski i piaskowce) z wkładkami lignitów i skały węglanowe (wapienie i margle), znane z zewnętrznej strefy oceanu Tetydy.

Osady [kenozoiku – przyp. red.] są bardzo zróżnicowane. Wśród osadów morskich przeważają osady okruchowe (piaski, mułki i iły) oraz wapienie, ale występują także gipsy (po części przeobrażone w wapienie osiarkowane, stanowiące skałę macierzystą złóż siarki rodzimej) i sole. Wśród osadów lądowych obok utworów okruchowych występują powszechnie węgle brunatne, których miąższość niejednokrotnie przekracza 100 m”.

Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec

RDJFRb1IsKCGn
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
R1WaMaMW8oVPU
wpaienie ooidowe Możliwe odpowiedzi: 1. małże, 2. , 3. , 4. , 5. mułowce wapieniste Możliwe odpowiedzi: 1. małże, 2. , 3. , 4. , 5. piaskowce żelaziste Możliwe odpowiedzi: 1. małże, 2. , 3. , 4. , 5. zlepieńce Możliwe odpowiedzi: 1. małże, 2. , 3. , 4. , 5. mułki ilaste, mułki i iły Możliwe odpowiedzi: 1. małże, 2. , 3. , 4. , 5.
R1ZBp7KlUgl4v
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 8
RyXy51fuXWggn
Uzupełnij tekst: Skamieniałości są to zachowane w skałach w różnej formie 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym roślin i zwierząt oraz ślady 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym organizmów. Powstają w wyniku procesu 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym. Najlepsze warunki do powstawania skamieniałości panują w zbiornikach wodnych z dużym tempem 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym. Gwałtowne przysypanie organizmów osadami zapobiega 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym i kruszeniu ich szkieletu oraz chroni przed niszczeniem powodowanym przez aktywność innych organizmów. Szybkie 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym szczątków umożliwia zachowanie się w całości szkieletów zwierząt. Dużo trudniej skamieniałości zachowują się w środowisku 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym, gdzie są narażone na niszczącą działalność wiatru, deszczu oraz 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym. Szczątki organizmów lądowych najczęściej zachowują się w 1. szczątki, 2. sedymentacji, 3. zagrzebanie, 4. rozpuszczaniu, 5. działalności, 6. fosylizacji, 7. osadach bagiennych, 8. wahania temperatur, 9. lądowym, jeziornych, czyli tam, gdzie wpływ niszczących czynników zewnętrznych jest mniejszy.