Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R1P6S31qO34o91

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższy tekst, dotyczący nomenklatury alkoholi, poprawnymi wyrażeniami. Jeśli obecna jest grupa 1. -oksy, 2. kwas, 3. ‑hydroksy, 4. -hydroksy, 5. funkcyjna, 6. karboksylowa, 7. alkilowa, 8. -ol, 9. kwas karboksylowy, 10. -di o wyższym priorytecie (taka jak aldehyd, keton lub 1. -oksy, 2. kwas, 3. ‑hydroksy, 4. -hydroksy, 5. funkcyjna, 6. karboksylowa, 7. alkilowa, 8. -ol, 9. kwas karboksylowy, 10. -di), wówczas w nazwie używany jest przedrostek 1. -oksy, 2. kwas, 3. ‑hydroksy, 4. -hydroksy, 5. funkcyjna, 6. karboksylowa, 7. alkilowa, 8. -ol, 9. kwas karboksylowy, 10. -di, jak np. w

1

1. -oksy, 2. kwas, 3. ‑hydroksy, 4. -hydroksy, 5. funkcyjna, 6. karboksylowa, 7. alkilowa, 8. -ol, 9. kwas karboksylowy, 10. -di‑

2

-propan-

2

-onie.

Ćwiczenie 2

R1EXwFCwKkD2w

Ćwiczenie 3

RZ33GM13sFgAd

Źródło: GroMar Sp. z o.o., dostępny w internecie: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pamiętaj, że w alkoholach grupa hydroksylowa ( $— OH$ ) przyłączona jest do tetraedrycznego atomu węgla. Jeżeli grupa hydroksylowa ( $— OH$ ) jest przyłączona bezpośrednio do atomu węgla pierścienia aromatycznego, związek ten należy do fenoli.

Ćwiczenie 3

RDdoNcAKkkUjQ

W alkoholach grupa hydroksylowa ( $— OH$ ) przyłączona jest do tetraedrycznego atomu węgla. Jeżeli grupa hydroksylowa ( $— OH$ ) jest przyłączona bezpośrednio do atomu węgla pierścienia aromatycznego, związek ten należy do fenoli.

Ćwiczenie 4

Podaj nazwy systematyczne związków, których wzory przedstawiono poniżej.

R16HGmAQw2Idl

Ilustracja — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R121NEBRABNdm

Zastosuj się do nazewnictwa według IUPAC. Pamiętaj, że nazwę węglowodoru ustalamy na podstawie najdłuższego łańcucha zawierającego grupę funkcyjną $— OH$ , z którą związany jest atom węgla o możliwie najmniejszym lokancie.

Nazwę węglowodoru poprzedzamy nazwami podstawników w kolejności alfabetycznej wraz z ich lokantami.

A) metanol;

B) but- $2$ -en- $1$ , $4$ -diol;

C) fenylometanol;

D) $3$ -metylocyklopentan- $1$ -ol.

Ćwiczenie 4

R1WHYLkFjUnbz

Metanol: ${CH}_{4} O$ .
Etanol: $C_{2} H_{6} O$ .
Propan- $2$ -ol: $C_{3} H_{8} O$ .

Ćwiczenie 5

Podaj wzór półstrukturalny oraz nazwę systematyczną trzeciorzędowego alkoholu monohydroksylowego, zawierającego w cząsteczce m.in. sześć atomów węgla, w tym cztery pierwszorzędowe.

RXdNEQPQNZnFH

R7MtSWwdCBfSp

RWDobzaXQ7YQn

Ilustracja przedstawiająca wzór półstrukturalny 2,3-dimetylobutan-2-olu, który stanowią dwa atomy węgla połączone wiązaniem pojedynczym. Pierwszy z nich jest podstawiony grupą hydroksylową OH oraz dwiema grupami metylowymi CH3, zaś drugi z atomów węgla dwiema grupami metylowymi CH3 oraz atomem wodoru. — Wzór półstrukturalny oraz nazwa systematyczna alkoholu polihydroksylowego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 6

Podaj nazwy systematyczne związków, których wzory przedstawiono poniżej.

R1ULjEiBtP9pF

Na ilustracji jest pięć wzorów. Wzór A: od lewej strony - grupa metylowa łączy się z grupą CH. Ta łączy się na dole z grupą metylową, a po prawej stronie z grupą metylenową. Grupa metylenowa łączy się z grupą hydroksylową., Wzór B: grupa metylenowa łączy się wiązaniem podwójnym z grupą CH (łączą się atomy węgla). Ta z kolei łączy się z grupą metylenową, która łączy się z grupą hydroksylową., Wzór C: grupa metylenowa na dole łączy się z grupą hydroksylową, a po prawej stronie z grupą metylenową. Ta z kolei łączy się po prawej stronie z grupą hydroksylową., Wzór D: grupa CH łączy się symetrycznie po lewej i prawej stronie z szeregiem: grupa metylenowa - grupa hydroksylowa. Grupa CH w dół łączy się z grupą hydroksylową., Wzór E: grupa metylenowa łączy się z atomem węgla, ten z kolei łączy się wiązaniem potrójnym z kolejnym atomem węgla. Kolejny atom węgla łączy się z atomem węgla, który na górze i na dole łączy się z grupą metylową, a po prawej stronie z grupą hydroksylową. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RIxM86DUKGjx9

Nazwę węglowodoru poprzedzamy nazwami podstawników w kolejności alfabetycznej wraz z ich lokantami.

Końcówki -en oraz -yn określają obecność wiązań odpowiednio podwójnych i potrójnych w najdłuższym łańcuchu. W nazwie systematycznej końcówki te poprzedzone są numerem atomu węgla, przy którym się znajdują, licząc kolejno od najniższego lokantu.

Na końcu nazwy dodajemy charakterystyczną końcówkę „-ol” (jeśli jest kilka grup $— OH$ , to końcówkę tę poprzedzamy odpowiednim przedrostkiem krotności „di-”, „tri-” itd.).

A. $2$ -metylopropan- $1$ -ol;

B. prop- $2$ -en- $1$ -ol;

C. etano- $1$ , $2$ -diol;

D. propano- $1$ , $2$ , $3$ -triol;

E. $2$ -metylopent- $3$ -yn- $2$ -ol.

Ćwiczenie 6

RmxJdAJGxbZF3

Według nazewnictwa IUPAC.

nazwę węglowodoru ustalamy na podstawie najdłuższego łańcucha zawierającego grupę funkcyjną $— OH$ , z którą związany jest atom węgla o możliwie najmniejszym lokancie;
nazwę węglowodoru poprzedzamy nazwami podstawników w kolejności alfabetycznej wraz z ich lokantami;
końcówki -en oraz -yn określają obecność wiązań odpowiednio podwójnych i potrójnych w najdłuższym łańcuchu. W nazwie systematycznej końcówki te poprzedzone są numerem atomu węgla, przy którym się znajdują, licząc kolejno od najniższego lokantu;
na końcu nazwy dodajemy charakterystyczną końcówkę „-ol” (jeśli jest kilka grup $— OH$ , to końcówkę tę poprzedzamy odpowiednim przedrostkiem krotności „di-”, „tri-” itd.).

Ćwiczenie 7

Odpowiedz, które ze związków, o przedstawionych poniżej wzorach, należą do:

a) alkoholi monohydroksylowych;

b) alkoholi polihydroksylowych;

c) alkoholi nienasyconych.

R1ULjEiBtP9pF

Rvu1fZYpaid6n

Ćwiczenie 7

RGXQM9yh0U2l4

Ćwiczenie 8

Ze względu na budowę łańcucha węglowodorowego, alkohole można podzielić na nasycone i nienasycone. W cząsteczce alkoholu grupa funkcyjna przyłączona jest do atomu węgla w stanie hybrydyzacji $s p^{3}$ , natomiast w cząsteczce związku zwanego enolem, grupa $— OH$ znajduje się przy atomie węgla w stanie hybrydyzacji $s p^{2}$ . Alkohol o charakterze nienasyconym nie jest więc enolem! Podaj przykład jednego alkoholu nienasyconego i jednego enolu, zawierających w cząsteczce m.in. $5$ atomów węgla. Zapisz ich wzory półstrukturalne.

R6F08ftk44S0r

Przykładowe odpowiedzi

A. Wzór alkoholu

R7g9iixFk6RIz

B. Wzór enolu

Rn5A5w3MjgLm6

Ilustracja przedstawia wzór enolu: do atomu węgla przyłączone są: grupa propylowa − C H 2 − C H 2 − C H 3 i hydroksylowa poprzez wiązanie pojedyncze oraz grupa metylenowa poprzez wiązanie podwójne. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 8

R12BhkS5Go8t9

Film samouczek

Dla nauczyciela