Sprawdź się
Wskaż właściwe dokończenia zdań.
Najliczniejsza grupa społeczna na ziemiach polskich w XIX w. to…
- burżuazja.
- ziemiaństwo.
- chłopi.
- robotnicy.
W ostatnich dekadach XIX w. najwięcej Polaków decydowało się na emigrację z ziem…
- zaboru niemieckiego.
- zaboru rosyjskiego.
- Królestwa Polskiego.
- zaboru austriackiego.
Główną przyczyną licznych wyjazdów Polaków poza granice kraju, celem czasowego lub stałego osiedlenia się, w latach 1880–1910 był/była…
- ucisk narodowy.
- chęć poznania nowych ziem i nowych kultur.
- potrzeba kształcenia się.
- bieda i poszukiwanie lepszych perspektyw życia.
Wśród ludności żydowskiej zamieszkującej ziemie polskie najmniej było przedstawicieli…
- chłopstwa.
- robotników.
- burżuazji.
- inteligencji.
Grupą, która mimo swojej niewielkiej liczebności odgrywała ważną rolę społeczną i wyznaczała wzorce cieszące się dużą popularnością,…
- byli magnaci.
- była szlachta drobna.
- była burżuazja.
- było ziemiaństwo.
Większość robotników zatrudnionych w przemyśle na ziemiach polskich pochodziła z warstwy…
- wyznawców religii judaistycznej.
- robotników.
- drobnomieszczaństwa.
- chłopów.
Zapoznaj się z zamieszczonymi niżej fragmentami, a następnie dopasuj je do ilustracji odnoszących się do różnych grup społecznych, które zamieszkiwały ziemie polskie w XIX w.
[…] zachowali [oni] pozycję towarzyską i wpływy niewspółmierne do liczebności tej warstwy. Obecni byli na stołecznych salonach politycznych i w ciałach prawodawczych. Coraz chętniej sprawowali też dworskie urzędy, co gwarantowało im m.in. świeży dopływ informacji i potwierdzenie dotychczas zajmowanej pozycji społecznej. Przedstawiciele [tej grupy] byli aktywni w pracy na rzecz kraju, bliźnich, w dziedzinie kultury, oświaty, dobroczynności. Łożyli nieraz znaczne środki na polską naukę, wydawnictwa, instytucje społeczne i kulturalne, gromadzili dzieła sztuki i książki. Nazwa warstwy społecznej: (tu wybierz) 1. arystokracja, 2. robotnicy, 3. chłopi.
W nowo powstających ośrodkach […] Królestwa, takich jak Łódź, Częstochowa, Zagłębie Dąbrowskie, [grupa ta] wywodziła się w zasadniczej części z chłopów i robotników rolnych; w starych takich jak Warszawa – przede wszystkich z rzemieślników, a nawet ze środowisk drobnoszlacheckich. […] W Galicji większość przywędrowała ze wsi, zwłaszcza w okręgach górniczych, spora ich część pochodziła z rodzin mieszczańskich […]. Dzięki uporczywemu wysiłkowi […], dzięki poparciu, jakie otrzymali ze strony ludzi dobrej woli, organizacji społecznych i instytucji wyznaniowych, ich pozycja społeczna uległa zasadniczej zmianie na korzyść. Nazwa warstwy społecznej: (tu wybierz) 1. arystokracja, 2. robotnicy, 3. chłopi.
Przeanalizuj poniższą tabelę, a następnie spośród podanych poniżej stwierdzeń wybierz te, które zawierają informację prawdziwą.
Grupy zajęć | Polacy | Niemcy | Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy | Żydzi | inne |
rolnictwo | 64,8 | 3,8 | 5,8 | 0,6 | 5,0 |
przemysł i rzemiosło | 60,7 | 8,2 | 1,3 | 29,2 | 0,6 |
handel, kredyt, ubezpieczenia | 17,7 | 2,0 | 1,0 | 79,2 | 0,1 |
transport | 64,0 | 2,1 | 5,8 | 27,0 | 1,1 |
służba i wyrobnicy | 80,7 | 3,6 | 2,9 | 11,0 | 1,8 |
administracja, sądownictwo, adwokatura | 66,4 | 2,4 | 26,9 | 2,8 | 1,5 |
służba zdrowia | 62,7 | 2,5 | 10,1 | 24,1 | 0,6 |
nauka i sztuka | 67,6 | 5,9 | 6,9 | 19,6 | - |
szkolnictwo | 28,4 | 5,6 | 12,2 | 52,9 | 0,9 |
Indeks dolny Źródło: Maria Nietyksza, Rozwój miast i aglomeracji miejsko‑przemysłowych w Królestwie Polskim 1815–1914, Warszawa 1986. Indeks dolny koniecŹródło: Maria Nietyksza, Rozwój miast i aglomeracji miejsko‑przemysłowych w Królestwie Polskim 1815–1914, Warszawa 1986.
- Mniejszość najliczniej reprezentowaną w grupie inteligencji stanowili Żydzi.
- W mieście najmniej mieszkało Niemców.
- Niski udział Niemców w szkolnictwie oznacza, że była to grupa w najmniejszym stopniu wykształcona.
- Znaczny odsetek Rosjan, Białorusinów i Ukraińców w administracji, sądownictwie i adwokaturze wynikał z faktu przewagi na obszarach wschodnich przedstawicieli tych mniejszości narodowych.
- Środowisko robotników było zróżnicowane pod względem narodowym.
- Najniższy odsetek Polaków znalazł zatrudnienie w grupie funkcjonariuszy służb publicznych.
Przeanalizuj mapę przedstawiającą emigrację z ziem polskich w XIX w. (do 1914 r.), a następnie przyporządkuj podane poniżej stwierdzenia do poszczególnych krajów.
Zapoznaj się z opisem mapy przedstawiającej emigrację z ziem polskich w XIX w. (do 1914 r.), a następnie przyporządkuj podane poniżej stwierdzenia do poszczególnych krajów.
| Państwo | Stwierdzenie |
|---|---|
2. W drugiej połowie XIX w. kraj ten stał się głównym celem podróży milionów chłopów galicyjskich, którzy znajdowali tu zatrudnienie m.in. w kopalniach węgla kamiennego. Początkowo wielu Polaków przybywało do tego kraju ze względów politycznych, jednym z pierwszych i najlepiej zapamiętanych był Tadeusz Kościuszko. Największa fala polskiej imigracji przypadła na początek wieku XX. Według oficjalnych danych między rokiem 1820 a 1914 przybyło tu ponad 2,2 mln imigrantów z Polski. Państwo: (tu wybierz) 1. Rosja, 2. Australia, 3. Francja, 4. Brazylia, 5. Stany Zjednoczone.
3. Pierwsi polscy imigranci przybyli do tego kraju na początku drugiej połowy XIX w., choć były to raczej pojedyncze osoby. Pierwsze zorganizowane grupy pojawiły się w 1869 r. w stanach Santa Catarina i Parana, a kilka lat później również w stanie Rio Grande do Sul. Prawdziwa fala imigrantów miała jednak dopiero nadejść. Spowodowała ją tzw. gorączka złota. Do roku 1914 przybyło tu ponad 100 tys. osób pochodzących z ziem polskich. Państwo: (tu wybierz) 1. Rosja, 2. Australia, 3. Francja, 4. Brazylia, 5. Stany Zjednoczone.
4. Kraj ten stał się głównym celem polskich migrantów w pierwszej połowie XIX w. ze względu na przyjazne Polakom nastroje społeczne i pełnił funkcję ważnego centrum myśli niepodległościowej w tym okresie. Państwo: (tu wybierz) 1. Rosja, 2. Australia, 3. Francja, 4. Brazylia, 5. Stany Zjednoczone.
5. Duża grupa mieszkających w tym kraju Polaków przybyła tu pod przymusem, w wyniku represji nakładanych po klęsce powstań narodowowyzwoleńczych. Państwo: (tu wybierz) 1. Rosja, 2. Australia, 3. Francja, 4. Brazylia, 5. Stany Zjednoczone.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie wykonaj polecenie.
Nasi chłopi z Galicji, mieszkający po prawej stronie Wisły, bardzo długo swoich, z drugiej strony uważali za Moskali i dziwili się, dlaczego oni mówią po polsku, a większe do nich mieli uprzedzenia aniżeli do Niemców i Żydów. Było to tym dziwniejsze, że między nimi mieli znajomych, a nawet krewnych. Chłopi z dalszych okolic odnosili się z ogromną nienawiścią do „Moskali znad Wisły”, bo złodzieje stamtąd przychodzący zabierali im co najlepsze konie […]. Granicę między Austrią a Rosją uważali za wieczną.
Stosunki te zmieniały się jednak powoli, a uległy raptownej zmianie, gdy wprowadzono w Rosji konstytucję, a chłopi nasi z jednej i drugiej strony Wisły zaczęli się coraz częściej stykać. Bardzo wiele do zbliżenia przyczyniła się także emigracja amerykańska, gromadząca po różnych miejscowościach chłopów polskich ze wszystkich zaborów. Tam, za morzem dopiero się oni poznawali, a nawet zaczęli się między sobą żenić. […] O tej Ameryce opowiadano sobie pomiędzy chłopami historie przechodzące wszelką najfajniejszą wyobraźnię. Sam słyszałem, jak jeden ze „światowców”, powróciwszy z Dębicy, gdzie pracował przy budowie baraków, dowodził zasłuchanej i zdziwionej gromadzie chłopów, ze tam są takie żaby, co się nie chcą człowiekowi usunąć z drogi, a niektóre mogą połknąć całego człowieka bez żadnego trudu. Po lasach i polach snują się ogromne węże, co jednym uderzeniem ogona zabijają największego wołu. […]
Kto jednak to wszystko wytrzyma, może wiele pieniędzy zarobić. Ludziska słuchali, choć ich przerażały niebezpieczeństwa, wciąż marzyli o dostaniu się do zarobku i pieniędzy.
Źródło: Wincenty Witos, Moje wspomnienia, Warszawa 1981, s. 151.
Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Autor zwraca uwagę na pozytywne konsekwencje podziałów rozbiorowych oraz emigracji zarobkowej na świadomość chłopów galicyjskich. | □ | □ |
| Autor stawia tezę, że chłopi mieszkający na tym samym obszarze i pod tą samą władzą żywili ku sobie niechęć. | □ | □ |
| Autor twierdzi, że wyjazd chłopów do Ameryki wiązał się z pokonywaniem wielu przeszkód natury psychologicznej i psychicznej. | □ | □ |
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie wykonaj polecenia.
W następstwie zaborów bardzo poważnie wzrosła liczba osób przynależnych do stanu szlacheckiego. […] W 1807 r. najpierw w Księstwie Warszawskim, a z czasem i w państwach zaborczych, szlachectwo przestało być warunkiem posiadania dóbr ziemskich. Przez pierwszą połowę wieku mimo to prawie wyłącznie szlachta folwarczna tworzyła „stan” ziemiański. Stopniowo jednak w skład ziemiaństwa zaczęli wchodzić przedstawiciele innych warstw. Najszybciej proces ten następował w zaborze pruskim. W roku wybuchu pierwszej wojny światowej w Wielkopolsce polskie ziemiaństwo w połowie wywodziło się ze szlachty, a w piątej części ze stanu chłopskiego; na Pomorzu – ze szlachty – w trzeciej części. W Królestwie majątki ziemskie zaczęli nabywać w latach czterdziestych i pięćdziesiątych nieherbowi dorobkiewicze, ale należało to jeszcze do wyjątków. Szybsze zmiany nastąpiły po uwłaszczeniu chłopów.
Źródło: Andrzej Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000, s. 83.
Określ, czym były uwarunkowane zmiany społeczne opisane w tekście, i wyjaśnij dlaczego.
Przeanalizuj poniższy rysunek z 1894 r. i rozstrzygnij, w jaki sposób został na nim ukazany przedstawiciel burżuazji. Uzasadnij odpowiedź.
Zapoznaj się z opisem poniższego rysunku z 1894 r. i rozstrzygnij, w jaki sposób został na nim ukazany przedstawiciel burżuazji. Uzasadnij odpowiedź.
Wyobraź sobie, że jesteś członkiem partii ludowej i dziennikarzem piszącym do „Kuriera Codziennego”. Ostatnio uczestniczyłeś w wystawie, na której pokazywano poniższe obrazy. Na ich podstawie napisz krótką notkę (maks. pięć, sześć zdań) obrazującą los chłopów na ziemiach polskich pod koniec XIX w.
Przygotuj plan w formie tabeli do wypracowania na temat: Między starym a nowym. Społeczeństwo polskie w XIX w.
Nowe