11
Pokaż ćwiczenia:
111
Ćwiczenie 1

Wybierz odpowiedni ciąg przyczynowo‑skutkowy.

R10qzXRCoCioH
Wybierz odpowiedni ciąg przyczynowo-skutkowy: Możliwe odpowiedzi: 1. układ pozwolski - układ wileński - wybuch I wojny północnej - zdobycie przez Szwecję Estonii - opanowanie przez Rosję Narwi - szturm Rosji na Połock - układ w Szczecinie, 2. opanowanie przez Rosję Narwi - zdobycie przez Szwecję Estonii - układ wileński - wybuch I wojny północnej - układ pozwolski - szturm Rosji na Połock - układ w Szczecinie, 3. wybuch I wojny północnej - układ pozwolski - opanowanie przez Rosję Narwi - układ wileński - zdobycie przez Szwecję Estonii - szturm Rosji na Połock - układ w Szczecinie, 4. układ pozwolski - opanowanie przez Rosję Narwi - układ wileński - wybuch I wojny północnej - zdobycie przez Szwecję Estonii - szturm Rosji na Połock - układ w Szczecinie
Rg9QFzfwNLdPf
Stwórz wypowiedź, która wyjaśniłaby przebieg wydarzeń prowadzących do układu w Szczecinie (max. 100 słów) (Uzupełnij).
111
Ćwiczenie 2

Przeanalizuj poniższe ilustracje przedstawiające XVI‑wieczne formacje wojskowe z różnych państw. Wybierz tę, która przedstawia wojsko polskie z czasów wojny o Inflanty.

REqIo9lDUapoy
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
1
Ćwiczenie 2
R9QQfH3Vdgy5w
Zaznacz odpowiedź. Kogo dotyczy opis: Ostatni mistrz zakonu kawalerów mieczowych w Inflantach, od 1559 do 1561 r. Po rozwiązaniu zakonu przeszedł na luteranizm, złożył hołd lenny królowi polskiemu Zygmuntowi Augustowi i od tej pory piastował godność księcia Kurlandii i Semigalii. Był założycielem dynastii Kettlerów, rządzącej w Inflantach do 1737 r. Możliwe odpowiedzi: 1. Gotthard Kettler, 2. , 3.
111
Ćwiczenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś członkiem zespołu badawczego, który analizuje monetę. Poniższe określenia przeciągnij w odpowiednie miejsce.

RrHz19cutX45C
Sformułuj zagadkę odnoszącą się do wybranego terminu słownikowego.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RWDaN3JbSryCx
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
1
Ćwiczenie 3
R1KF4MjnXh4wj
Wyobraź sobie, że musisz przeanalizować monetę. Uzupełnij luki w tekście. Na rewersie monety widoczny jest Gryf – 1. pod panowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 2. herb Inflant, 3. pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, 4. herb Polski, 5. 1670, 6. 1573, 7. Pogoń, a na awersie są 1. pod panowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 2. herb Inflant, 3. pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, 4. herb Polski, 5. 1670, 6. 1573, 7. Pogoń Orzeł i herb Litwy 1. pod panowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 2. herb Inflant, 3. pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, 4. herb Polski, 5. 1670, 6. 1573, 7. Pogoń, co oznacza, że w czasie, gdy ta moneta była w obiegu, Inflanty znajdowały się 1. pod panowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 2. herb Inflant, 3. pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, 4. herb Polski, 5. 1670, 6. 1573, 7. Pogoń. Wskazuje na to również rok 1. pod panowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 2. herb Inflant, 3. pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, 4. herb Polski, 5. 1670, 6. 1573, 7. Pogoń.
211
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego i odpowiedz na pytanie.

Ludwik Bazylow Historia […]

[Państwo to] nie był[o] całkowicie odcięt[e] od Morza Bałtyckiego, ale posiadany przez ni[e] wąski pas południowo‑wschodniego wybrzeża Zatoki Fińskiej nie dawał możliwości szerszych kontaktów handlowych czy kulturalnych z Zachodem […]. Najkrótsza i najprostsza droga do morza wiodła poprzez posiadłości zakonu inflanckiego. Stosunki w Inflantach były szczególnie zagmatwane, zarówno ekonomicznie, jak i wewnątrzpolitycznie […]. Ciągle podnoszono pretensje, że zakon nie przepuszcza przez swoje terytoria specjalistów z Zachodu, że nie płaci danin, do których zobowiązał się jeszcze w 1503 r. itd. Gdy zaś po różnych perypetiach zakon związał się ściślej z Litwą traktatem pozwolskim […], [władca] postanowił wystąpić otwarcie. Tak zaczęła się długa, 25‑letnia (1558–1583) wojna o Inflanty, która zatoczyła szersze kręgi, niż się spodziewał jej inspirator.

src1 Źródło: Ludwik Bazylow, Historia […], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969, s. 99.
RzRq889xWEwXp
Określ, które z państw uczestniczących w rywalizacji o panowanie nad Morzem Bałtyckim dotyczy poniższy fragment opracowania historycznego. Uzasadnij swoją odpowiedź, podając trzy argumenty. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego i wykonaj polecenie.

Henryk Łowmiański Polityka Jagiellonów

Zachodzi tu pytanie o motywy polityki polsko‑litewskiej, w jakim stopniu można je uważać za należycie uzasadnione polsko‑litewską racją stanu? […] Po pierwsze […] obawiano się zagrożenia Wielkiego Księstwa Litewskiego przez Moskwę od północy oraz nawiązania przez nią bezpośredniego kontaktu z zachodem przez Bałtyk, co przyczyniłoby się do podniesienia potencjału gospodarczego i wojennego tego państwa. Otóż zajęcie Inflant nie ułatwiało, lecz utrudniało obronę Litwy, wskutek wydłużenia granicy w kierunku północnym aż po Zatokę Fińską. […] [Chodziło] o izolowanie Moskwy od zachodu, by zapobiec wzrostowi jej potęgi. Zachodzi jednak pytanie, czy wiara w skuteczność tej policyjnej metody była uzasadniona? […] w momencie, gdy zaczynał się spór o Inflanty, już od kilku lat został nawiązany kontakt Moskwy z zachodem przez Morze Białe, odkąd pierwszy statek angielski zawitał do ujścia północnej Dźwiny. […] Opanowanie drogi dźwińskiej niewątpliwie przyniosłoby jakieś korzyści północno‑wschodniej połaci Wielkiego Księstwa Litewskiego, ziemi połockiej i witebskiej, skąd spławiano znaczne ilości produktów gospodarki leśnej oraz hodowlanej. Jednak to terytorium należało do najbardziej zacofanych pod względem gospodarczym, toteż troska o jego interesy nie usprawiedliwiałaby tak szeroko zakrojonej i ryzykownej akcji politycznej, a zwłaszcza prowadzenia uciążliwych wojen. Inflanty miały dobrze zorganizowaną gospodarkę i rozległe dobra państwowe należące do biskupów […] oraz do Zakonu Inflanckiego. W razie opanowania kraju i sekularyzacji, do której grunt w Inflantach był dobrze przygotowany dzięki postępom protestantyzmu, zwiększyłyby się znacznie dochody królewskie, a nie mniejsze korzyści odnieśliby magnaci, którym królewszczyzny oddano w dzierżawę.

src2 Źródło: Henryk Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, s. 563.
RdlakE7ko9RXz
Wskaż prawdziwe stwierdzenia: 1. Autor uważa "motywy polityki polsko-litewskiej [...] za należycie uzasadnione polsko-litewską racją stanu". 2. Przekonanie o tym, że dzięki opanowaniu Inflant przez Polskę i Litwę uniemożliwi się kontakty Rosji z Zachodem były nieuzasadnione. 3. Wojna o panowanie nad Inflantami prowadzona była głównie w interesie rozwoju gospodarki litewskiej.
211
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.

Jan August Hylzen Inflanty W dawnych swych, y wielorakich aż do wieku naszego dziejach y rewolucyach; z wywodem godności y starożytności Szlachty tameczney, tudziesz praw, y wolności z dawna, y teraz jey służących Zebrane y Polskiemu światu do wiadomości w Oyczystyni języku Podane

1mo. Żeby król August zastępował Inflanty u Cesarza i Rzeszy Niemieckiej […]. 2ndo. Aby król i sukcesorowie żadnej religii odmiany w Inflantach nie czynili, ani uczynić nie dopuścili. 3tio. Aby obywatele inflanccy przy przywilejach swoich i całości tak duchownych, jak i świeckich praw nienaruszeni zostawali, a mianowicie szlachta przy swoich godnościach, prawach, jurysdykcjach i wolnościach zachowana była. 4to. Aby wszczyscy urzędnicy byli języka niemieckiego. 5t.o Hermistrz [wielki mistrz zakonny] stan swój duchowny odmieniwszy, książęcy ma mieć tytuł i pewny kawał kraju inflanckiego, to jest: Kurlandię i Semigalię ma z potomkami swemi prawem lennym trzymać, nadto ma być Gubernatorem albo Namiestnikiem Królewskim w Inflantach […].

src3 Źródło: Jan August Hylzen, Inflanty W dawnych swych, y wielorakich aż do wieku naszego dziejach y rewolucyach; z wywodem godności y starożytności Szlachty tameczney, tudziesz praw, y wolności z dawna, y teraz jey służących Zebrane y Polskiemu światu do wiadomości w Oyczystyni języku Podane, Wilno 1790.
R1Az3STug021E
Tekst przedstawia postanowienia: Możliwe odpowiedzi: 1. układu pozwolskiego, 2. układu szczecińskiego, 3. układu wileńskiego
RxoHWfywyD4wF
Uzasadnij swoją odpowiedź. (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z mapą i wykonaj polecenie.

R1F6fautzfsY0
Źródło: Contentplus sp. z o. o. na podstawie, Stworzona przez Halibutt, zmodyfikowana przez Macieja Szczepańczyka, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R10GUFyFloOIZ
Przeanalizuj poniższą mapę i określ, czy przedstawia ona sytuację polityczną powstałą na terenie Inflant po podpisaniu układu przytoczonego w poprzednim zadaniu. (Uzupełnij).
3
Ćwiczenie 7
R6beiKUQkiMYI
Omów ustalenia układu wileńskiego (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego i wykonaj polecenia.

Tadeusz Szulc Historiograficzny bilans polityki ostatniego z Jagiellonów

Inkorporacja Inflant wynikała z litewskiej racji stanu; Zygmunt August bardziej związany z Wielkim Księstwem Litewskim aniżeli z Koroną, faworyzował interesy litewskie. Ale konflikt o Inflanty zmusił Litwę do prowadzenia działań wojennych na dwóch frontach: moskiewskim (na Białej Rusi) i inflancko‑bałtyckim, i pociągał za sobą olbrzymie koszty. W 1563 r. Litwini tracą Połock – wrota litewskie do Moskwy, a zarazem twierdzę zamykającą drogę ku Wilnu i strzegącą połączenia wodnego przez Dźwinę z Rygą. […] Wojnę kończył w 1570 r. kongres szczeciński. Okazało się, że nie osiągnięto żadnego z królewskich celów wojny: nie opanowano całych Inflant, nie zlikwidowano żeglugi narewskiej, nie uzyskano zwrotu okrętów kaperskich i gdańskich. […] Wojna o Inflanty zrodziła wiele skutków. Spowodowane nią trudności finansowe zmusiły króla do przystąpienia do ruchu egzekucyjnego, a przedłużające się walki, niemożność uzyskania rozstrzygnięcia w oparciu li tylko o siły litewskie i wynikające stąd zagrożenie ze strony Moskwy, obok innych przyczyn, skłonią monarchę do decyzji w sprawie Prus Książęcych […]. Chcąc w trakcie wojny o Inflanty zneutralizować zamierzających w niej uczestniczyć Hohenzollernów i książąt Rzeszy, król dopuścił linię elektorską do lenna w Prusach Książęcych. […] Dopuszczając do sukcesji linię elektorską, odsuwano na czas dalszy możliwość inkorporacji księstwa. W zamian za zgodę na sukcesję linii elektorskiej Albrecht przyrzekł, że nie przepuści do Inflant wojsk niemieckich i w razie nieszczęścia będzie bronić Polski.

src4 Źródło: Tadeusz Szulc, Historiograficzny bilans polityki ostatniego z Jagiellonów, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 1995, t. 2, s. 123–125.
RNqtkA9561XuG
Przeanalizuj tekst. Następnie w oparciu o niego i o tekst z ćwiczenia 6 wskaż, w czym są podobne, a czym się różnią obie oceny polityki Zygmunta Augusta. Wybierz jedną ze stron wojny o Inflanty: Gottarda Kettlera, Iwana Groźnego, jeszcze kogoś [albo państwo] i przedstaw bilans wojny o Inflanty tak, jak mógłby go sporządzić jego historyk. (Uzupełnij).