Sprawdź się
Ważnym elementem statusu społecznego w starożytnym Rzymie był ubiór. Na podstawie stroju starożytny Rzymianin był w stanie szybko określić pochodzenie społeczne innego obywatela. Charakterystycznymi elementami ubioru rzymskiego były togi oraz zakładane pod nie tuniki. Nazwa „toga” wywodzi się zapewne od słowa tegere, czyli „zakrywać”. Toga była na tyle popularna i wyróżniała Rzymian spośród innych ludów, że starożytni autorzy określali ich nawet jako gens togata (czyli „lud w togach”).
Wybierz dwie tuniki spośród trzech ukazanych w źródle A i dopasuj je do tog opisanych w źródle B tak, aby aby ubiór pasował do statusu społecznego osoby.
Źródło A
Tunika mężczyzny.
Tunica angusticlavia noszona przez ekwitów i klasy wyższe. Posiadała dwa purpurowe wąskie paski (angustus clavus) z tyłu i z przodu szerokości ok. 4 cm.
Tunica laticlavia była tuniką senatorską z jednym szerokim pasem (latus clavus) szerokości ok. 8 cm. Senatorzy nosili tuniki nieco dłuższe i nieprzepasane.
Była jeszcze tunica palmata, z wyhaftowanymi liśćmi palmy, zastrzeżona dla triumfatora i noszona wraz z toga picta (toga haftowana). Była purpurowa.
Źródło B
Przykładowe rodzaje rzymskich tóg:Toga virilis („toga mężczyzny”), znana także jako toga alba lub toga pura – była to najzwyklejsza biała toga, zakładana na oficjalne okazje przez dorosłego obywatela rzymskiego oraz senatora nie posiadającego urzędu kurulnego (konsul, pretor, edyl, cenzor lub dyktator). Toga była symbolem dojrzałości, obywatelstwa, przysługujących praw, wolności i obowiązków.
Toga praetexta – biała toga z szerokim purpurowym paskiem na krawędzi, która uważano, że została zapożyczona od Etrusków. (...) Zakładali ją (1) urzędnicy kurulni (w czasach królestwa monarchowie); (2) wolni z urodzenia chłopcy i niektóre dziewczynki, zanim osiągnęli wiek pełnoletności. Wierzono, że wełna z której była wykonana, jest symbolem czystości, prawnej ochrony oraz miała odpychać złe magiczne moce; (3) niektórzy kapłani: pontyfikowie, augurowie, epulonowie, bracia arwalscy.
Źródło: Przykładowe rodzaje rzymskich tóg:, [w:] imperiumromanum.edu.pl.
Zrelacjonuj te zachowania dyktatora, które świadczyły o jego nieograniczonych uprawnieniach w republice rzymskiej.
Dzieje Rzymu od założenia miastaZajęto obóz nieprzyjacielski pełen wszelkich zasobów – nago był bowiem dyktator [Lucjusz Kwinkcjusz Cyncynat] wypuścił wrogów – ale łup cały rozdzielił on tylko między swoich żołnierzy. Złajał ostro armię konsularną i samego konsula, krzycząc w te słowa: »Żołnierzu, nie dostaniesz udziału w łupie, zdobytym na wrogu, którego łupem omal sam się nie stałeś; a ty, Lucjuszu Minucjuszu, będziesz w randze legata dowodził legionami, aż nabierzesz odwagi godnej konsula«. A więc Minucjusz złożył godność konsula, pozostając w wojsku w charakterze nakazanym przez dyktatora. Ale tak chętnie poddały się jednak wtedy serca pod rozkazy lepszej władzy, że wojsko to pamiętając tylko o wyświadczonych mu dobrodziejstwach, a niepomne wyrządzonej mu obelgi, uchwaliło złoty wieniec o wadze jednego funta dla dyktatora, a gdy wyruszał w drogę, nadało mu tytuł swego „Opiekuna”.
Źródło: Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, t. 1-4, s. 85–135.
Rozstrzygnij, czy kariera polityczna Publiusza Korneliusza Scypiona Afrykańskiego przebiegała zgodnie z cursus honorum. Uzasadnij odpowiedź.
Przebieg kariery politycznej Publiusza Korneliusza Scypiona (zwanego Afrykańskim):
lata życia: 236–183 p.n.e.
edyl – 213 r. p.n.e.
privatus cum imperio: obywatel z władzą należną prokonsulowi - 211 r. p.n.e.
konsul – 204 r. p.n.e., 194 r. p.n.e.
cenzor – 199 r. p.n.e.
W odpowiedniej rubryce tabeli wpisz nazwę zgromadzenia, którego dotyczy podany opis.
| Charakterystyka | Zgromadzenie |
|---|---|
| Zgromadzenie zorganizowane według podziału na klasy majątkowe. Decydowało o wojnie i pokoju. Wybierało najważniejszych urzędników: pretorów, konsulów i cenzorów. W wyjątkowych wypadkach decydowało o powołaniu dyktatora. | |
| Opierało się na podziale terytorialnym Rzymu. Stosunkowo duże znaczenie odgrywały tu uboższe grupy ludności, szczególnie chłopstwo. Zgromadzenie stanowiło wyłączną instytucję uprawnioną do wprowadzania zmian ustrojowych w republice. | |
| Najstarsze spośród rzymskich zgromadzeń. Do czasów republikańskich zachowało już tylko cień dawnej władzy. Ograniczała się ona do nadania imperium pretorom, konsulom i cenzorom. |
Na czym polega różnica w ocenie charakteru rzymskiego ustroju w źródłach A i B?
Źródło A
Były zatem w ogóle trzy składniki władzy państwowej […], a tam było wszystko po kolei równomiernie i należycie uporządkowane i przez nie kierowane, że nikt nawet z krajowców nie mógłby był z pewnością orzec, czy cały ustrój jest arystokratyczny, czy demokratyczny, czy monarchiczny. I było to całkiem naturalne. Bo ilekroć zwróciło się oczy na władzę konsulów, wydawał się ustrój zupełnie monarchiczny i królewski; ilekroć na władzę senatu – znowu arystokratyczny. A jeżeli ktoś rozważał władzę ludu, wydawał się ustrój zupełnie demokratyczny […]. Dlatego jest to państwo dzięki osobliwości swego ustroju niepokonane i zdolne do przeprowadzania wszystkich swych postanowień.
Źródło: , [w:] Polibiusz, Dzieje, biblioteka.kijowski.pl, s. 321.
Źródło B
Historia starożytnaWobec częstych (z reguły co roku) zmian urzędników organem o najwyższym autorytecie, zapewniającym ciągłość władzy w Rzymie, był senat. Listę (album) sporządzano według rangi senatorów, byłych i aktualnych urzędników; na pierwszym miejscu był umieszczany jeden z konsularów, princeps* senatu. Zabierał on zawsze jako pierwszy głos w czasie debaty. To pięcioletnie stanowisko pierwszego senatora było obiektem pożądań najpotężniejszych rodów […]. Zwoływać senat mógł konsul, pretor, później również trybun ludowy. Debata miała szczególny przebieg. Zwołujący senat (najczęściej konsul) wygłaszał referat, a następnie zadawał pytania senatorom według rangi, co sądzą o poruszonej kwestii. Odpowiadali najpierw konsularowie, potem ewentualnie pretorzy; niższych urzędem senatorów w ogóle nie pytano o zdanie. Brali oni tylko udział w jawnym głosowaniu, które odbywało się poprzez przechodzenie na drugą stronę sali. Ten hierarchiczny system organizacji senatu zapewniał przewagę grupie najbardziej wpływowych nobilów, którzy skupili w swym ręku najwyższe stanowiska państwowe.
Źródło: Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2001, s. 437–438.
Na planie Forum Romanum (źródło B) wpisz siedzibę instytucji, o której mowa w źródle A.
Źródło A
Starożytny Rzym. Od Romulusa do JustynianaBył najbardziej prestiżową instytucją w ramach „rzymskiej konstytucji” i przetrwał przez wszystkie stulecia rzymskiej historii. Jego początki sięgają czasów monarchii, ponieważ królowie Rzymu nie chcieli samodzielnie podejmować ważnych decyzji, a pozostając w zgodzie z rzymską tradycją, należało zawsze pytać przyjaciół i starszych o radę. Stąd też królowie powołali grupę przedstawicieli elity jako swoją radę tronową.
Źródło: Thomas R. Martin, Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana, Poznań 2014, s. 85–86.
Źródło B
Siedziba instytucji, o której mowa w źródle A, to .............
Z jakim oczekiwaniem społeczeństwa rzymskiego wobec urzędników republikańskich wiąże się powstanie konstrukcji przedstawionej na ilustracji?
Na podstawie tekstu wskaż stwierdzenia prawdziwe i fałszywe.
Żywoty cezarów. Ks. IW czasie swego edylatu ozdobił Cezar nie tylko komicjum, forum, bazyliki, lecz także Kapitol; ten ostatni – tymczasowymi portykami, aby tam wystawić przynajmniej część wspaniałych dzieł sztuki, ponieważ posiadał wielką ilość wszelkiego dobytku. Urządzał też walki z dzikimi zwierzętami i igrzyska zarówno sam, jak z kolegą. Skutkiem tego jemu tylko przypadła w udziale cała wdzięczność ludu nawet za widowiska urządzane na koszt obydwu urzędników. Nie ukrywał więc niezadowolenia jego kolega Marek Bibulus, mówiąc, iż „przypadła mu ta sama rola, co Polluksowi; wprawdzie obydwu braciom wzniesiono świątynię na forum, ale nazwano ją tylko imieniem Kastora, podobnie hojność ich obydwu przypisuje się tylko jednemu Cezarowi”. Poza tymi widowiskami urządził jeszcze Cezar zapasy gladiatorów, lecz ze znacznie mniejszą ilością par walczących, niż zamierzał. Oto gdy mnogością swoich zapaśników zewsząd ściągniętych ogromnie wystraszył nieprzyjaciół politycznych, odtąd już prawnie ograniczono ilość szermierzy, ponad którą nikt większej w Rzymie mieć nie mógł.
Źródło: Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów. Ks. I, dostępny w internecie: biblioteka.kijowski.pl.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Warunkiem koniecznym skutecznej walki o najwyższe urzędy w republikańskim Rzymie było zabieganie o popularność wśród ludu. | □ | □ |
| Metody walki politycznej w starożytnym Rzymie faktycznie wykluczały pełnienie najwyższych funkcji przez niższe warstwy społeczne. | □ | □ |
| Urząd edyla sprawowany przez Cezara nie był funkcją kolegialną. | □ | □ |
| Kastor i Polluks to bogowie rzymscy. | □ | □ |
| Na Kapitolu znajdowały się siedziby głównych urzędów republiki rzymskiej. | □ | □ |