Władysław Stanisław Reymont Chłopi

A gdy skończyli, odprawować poczęli obrządki różne, jak to jest zwyczajnie przy oczepinach.
„Najpierw Jagusia musiała wkupywać się do gospodyń!
A potem jednym ciągiem odprawiali drugie ceremonie; aż parobcy uczynili długie powrósłopowrósłopowrósło z nieomłóconej pszenicy i opasali nim wielgachne koło, które druhny pilnie trzymały i strzegły, a Jagusia stojała w pośrodku: chciał z nią któren tańcować, podchodzić musiał, wyrywać przez moc i hulać w kole, nie bacząc, że go ta i prażyły drugimi powrósłami po słabiźnie.
Zaś na dokończenie młynarzowa i Wachnikowa zaczęły zbierać na czepiec.

14 Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 198–199.

Władysław Stanisław Reymont Chłopi

Z pół wsi szykowało się na wesele Borynowe z Jagną.
Między chałupami, przez oszroniałe sady biegały dziewczyny z pękami wstążek, a wełniakamiwełniakwełniakami i stroikami różnymi…
W chałupach był niemały rwetes przygotowań, przymierzań a przystrajań, że z gęsto powywieranych okien i drzwi buchały radosne głosy abo już te piosenki weselne.
A i w chałupie Dominikowej uczynił się gwałt i zamieszanie, jak to zwyczajnie w dzień taki!

Dom był świeżo obielony, choć nieco oblazł z wapna na wilgoci, a widniał już z daleka, bo i umajony był jak na Świątki. Chłopaki jeszcze wczoraj nawtykali świerczyny w strzechę, to w szpary ścian, gdzie się ino dało, a całe opłotki od drogi do sieni wysypali jedliną – pachniało jak w borze na zwiesnę […]. Izba też była wybielona z nowa, wymyta, a komin przysłonięty modrą płachtą, cały zaś pułap i belki, poczerniałe ze starości, Jagusia suto przystroiła wycinankami. Maciej był przywiózł z miasta kolorowych papierów, a ona wystrzygnęła z nich kółek strzępiastych, to kwiatuszków, to cudaków różnych, jako: kiedy psy gonią owce, a pasterz z kijem za nimi leci, abo zaś i procesję całą, z księdzem, z chorągwiami, z obrazami i inne różności, że spamiętać trudno, a tak wszystko utrafione i foremne kiebykiebykieby żywe, aż się ludzie wczoraj na rozplecinach dziwowali.

13 Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 225.

Władysław Stanisław Reymont Chłopi

Robili przenosiny Jagusi do męża.
Nieco przódzi przeprowadzili tęgą krowę i przewieźli skrzynkę, pierzyny i statki różne, jakie w wianie dostawała.
Teraz zaś, może w pacierz po zachodzie, kiej zmroczało i świat się zaciągał mgłami, bo na odmianę szło, wywalili się od Dominikowej.
Muzyka szła na przedzie i raźno przegrywała, a za nią Jagusię, wystrojoną jeszcze po weselnemu, matka wiedła z braćmi i kumami, a dopiero w podle, gdzie kto wziął miejsce, walili hurmą weselnicy.[…] Młódź podśpiewywała czasami, to kuma jaka zawiedła, chłop któren wrzasnął: „da dana”, ale wnet cichli, ochoty jeszcze nie było i ziąb wilgotny przejmował do żywego.
Dopiero kiej nawrócili w Borynowe opłotki, druhny zaśpiewały:
A płakała dziewczyna,
Jak jej ślub dawali;
Cztery świece zapalili,
W organy zagrali.
Myślałaś, dziewczyno,
Że ci zawsze będą grać?…
Wczoraj trochę, dzisiaj trochę…
A na całe życie płacz…
Da dana! A na całe życie płacz! Na ganku przed progiem czekał już Boryna, kowalowie i Józka.
Dominikowa wniosła przodem w węzełku skibkę chleba, soli szczyptę, węgiel, wosk z gromnicy i pęk kłosów poświęconych na Zielną, a gdy i Jaguś próg przestąpiła, kumy ciskały za nią nitki wyprute i paździerze, by zły nie miał przystępu i wiodło się jej wszystko.
Wraz też witali się, całowali a życzyli młodym szczęścia, zdrowia i co tam Pan Bóg da, a do izby szli, że wnet zawalili ławy wszystkie i kąty.
Grajkowie, narządzając instrumenty, pobrzękiwali z cicha, aby nie mącić poczęstunku, z jakim wystąpił Boryna.

236 Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 236–237.

Zenon Gierała Szczodraki, kusaki, lany poniedziałek. Polskie tradycje ludowe

Przenosiny odbywały się zaraz po ślubie lub w tydzień po nim.
Podczas przenosin również grali muzykanci, młoda ze łzami żegnała rodzinny dom, matka wręczała jej na drogę święty obraz, a wszystko to w ogólnym zamieszaniu i pośpiechu. Nie zwlekając też, goście pana młodego wrzucali na wozy, które zajechały po posag panny, wszystko co pod ręką było: kury i świnie, kufry i garnki, nawet krowę na wóz kładli. Bronili im goście panny, tak że w krótkim czasie zabawa rozkręcała się na dobre. Na szczęście posag (głównie ziemia) był wcześniej dokładnie u rejenta spisany, a ponadto młoda otrzymywała: krowę, pierzynę, trzy ręczniki lniane domowej roboty, trzy poduszki, dwa jasieczki, dwie zmiany bielizny, chodniki, czasami pieniądze, którymi spłacano później siostry i braci.
Jadącym przez wieś zagradzano nieraz drogę, prosząc o wykup. Była nim najczęściej wódka i wędlina. Po poczęstunku i życzeniach przepuszczano ich. Kiedy już zajechano do nowego gospodarstwa, mąż wnosił żonę przez okno, aby – jak mówiono – nie uciekła z powrotem do rodziców. Wcześniej czekała już na nią teściowa ze święconą wodą, którą polewała wchodzących, a wszystko po to, aby synowa nie miała w sobie diabła i synowi nie szkodziła. Dawała jej też szalinową chustę, iżby na zawsze zagnieździła się w tym domu. Od tej chwili młodzi rozpoczynali wspólne życie.

kie Źródło: Zenon Gierała, Szczodraki, kusaki, lany poniedziałek. Polskie tradycje ludowe, Kielce 2019, s. 56–57.

Boryna wystąpił, ujął ją za rękę i przyklęknęli, a matka obrazem ich przeżegnała i jęła błogosławić, i wodą święconą kropić, aż Jaguś z płaczem padła do nóg macierzymacierzmacierzy, a potem i drugich podejmowała, przepraszała i żegnała się ze wszystkimi. Brały ją kobiety w ramiona, obejmowały i podawały sobie, aż się popłakali społem, a Józia najrzewliwiej zawodziła, bo się jej matula nieboszczka przypomniała.
Wysypali się przed dom, ustawili w porządku należytym i ruszyli pieszo, bo do kościoła było ze staje.
Muzyka szła przodem i rznęła ze wszystkich sił.