Sprawdź się
Ułóż wydarzenia w kolejności chronologicznej:
- Sulla dyktatorem imperium.
- Gajusz Mariusz konsulem.
- Wystąpienie trybuna ludowego Tyberiusza Grakchusa w obronie praw ubogich obywateli.
- Reforma rzymskiej armii.
- Przejęcie władzy przez optymatów i obalenie reformy agrarnej.
- Pierwsza rzymska wojna domowa.
Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Podział rzymskiej sceny politycznej na popularów i optymatów miał swoje źródło w niezgodzie co do kierunku dalszej rzymskiej ekspansji. | P □ | F □ |
| Początek otwartemu konfliktowi między popularami a optymatami dał trybunat Tyberiusza Grakchusa. | P □ | F □ |
| Gajusz Mariusz był popularem odpowiedzialnym za zreformowanie armii rzymskiej. | P □ | F □ |
| Reformy Mariusza miały na celu przede wszystkim zaradzenie problemowi braku rekrutów do armii rzymskiej. | P □ | F □ |
| Lucjusz Korneliusz Sulla był popularem i podwładnym Mariusza, współodpowiedzialnym za reorganizację wojska rzymskiego. | P □ | F □ |
| Spór między Mariuszem a Sullą nie miał charakteru światopoglądowego. | P □ | F □ |
| W czasie swojej dyktatury Sulla publikował tzw. listy proskrypcyjne, czyli spis swoich sojuszników politycznych znajdujących się pod jego protekcją. | P □ | F □ |
Do poniższych fragmentów źródłowych przyporządkuj odpowiednich rzymskich polityków z okresu schyłku republiki.
[…] przekonany o słuszności i szlachetności swych zamiarów, walczył o ich urzeczywistnienie z wymownością, która by potrafiła przedstawić w dobrym świetle nawet najgorszą sprawę. Toteż szczególnie potężny i niezwyciężony był jego głos, gdy stawał wobec mas ludowych, zgromadzonych dokoła mównicy, i mówił o niedoli ubogich obywateli. (Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1977, s. 493), Zaraz po objęciu stanowiska czynił przygotowania na przyszłą wyprawę, nakazał pobór, i tak był w tej mierze porywczy, iż mimo prawa zakazującego umieszczać niewolników w wojsku on ich brał, a z nimi wszystkich włóczęgów i próżniaków, których tylko mógł znaleźć. Był to precedens w Rzymie, albowiem dawniej pilnowano tego, by żołnierze byli osiadli, a dając w majątkach, które zostawiali, rękojmię swojej wierności, bronili ojczyzny i zarazem strzegli swej własności. (Plutarch, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1955, s. 465), […] zwołał Rzymian na zgromadzenie, długo sławił siebie, a zarazem rzucał groźby dla zastraszenia, dodając w końcu, że poprawi położenie ludu, jeśli mu będzie posłuszny, nieprzyjaciół natomiast nie będzie w żadnym wypadku oszczędzał, lecz będzie ich tępił do ostateczności, będzie też ścigał z całą bezwzględnością pretorów, kwestorów, trybunów wojskowych i wszystkich innych, którzy w jakikolwiek sposób współdziałali z nieprzyjaciółmi począwszy od dnia, w którym konsul Scypion zerwał zawarty z nim układ. Po tych słowach natychmiast ogłosił publicznie listę skazanych na śmierć… (Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 2, Wrocław 2004, s. 700), Dlatego za karę pozbawił go urzędu kapłańskiego, posagu żony i rodowych dziedzicznych majętności oraz uznał za wroga […]. Mimo coraz gwałtowniejszych ataków febry, powtarzających się co czwarty dzień, prawie każdej nocy musiał zmieniać kryjówkę, a także pieniędzmi okupywał się prześladowcom. (Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów, Wrocław 1987, s. 25)
| Materiał źródłowy | Postać |
|---|---|
| […] przekonany o słuszności i szlachetności swych zamiarów, walczył o ich urzeczywistnienie z wymownością, która by potrafiła przedstawić w dobrym świetle nawet najgorszą sprawę. Toteż szczególnie potężny i niezwyciężony był jego głos, gdy stawał wobec mas ludowych, zgromadzonych dokoła mównicy, i mówił o niedoli ubogich obywateli. (Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1977, s. 493) | |
| Zaraz po objęciu stanowiska czynił przygotowania na przyszłą wyprawę, nakazał pobór, i tak był w tej mierze porywczy, iż mimo prawa zakazującego umieszczać niewolników w wojsku on ich brał, a z nimi wszystkich włóczęgów i próżniaków, których tylko mógł znaleźć. Był to precedens w Rzymie, albowiem dawniej pilnowano tego, by żołnierze byli osiadli, a dając w majątkach, które zostawiali, rękojmię swojej wierności, bronili ojczyzny i zarazem strzegli swej własności. (Plutarch, Żywoty sławnych mężów, Wrocław 1955, s. 465) | |
| […] zwołał Rzymian na zgromadzenie, długo sławił siebie, a zarazem rzucał groźby dla zastraszenia, dodając w końcu, że poprawi położenie ludu, jeśli mu będzie posłuszny, nieprzyjaciół natomiast nie będzie w żadnym wypadku oszczędzał, lecz będzie ich tępił do ostateczności, będzie też ścigał z całą bezwzględnością pretorów, kwestorów, trybunów wojskowych i wszystkich innych, którzy w jakikolwiek sposób współdziałali z nieprzyjaciółmi począwszy od dnia, w którym konsul Scypion zerwał zawarty z nim układ. Po tych słowach natychmiast ogłosił publicznie listę skazanych na śmierć… (Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 2, Wrocław 2004, s. 700) | |
| Dlatego za karę pozbawił go urzędu kapłańskiego, posagu żony i rodowych dziedzicznych majętności oraz uznał za wroga […]. Mimo coraz gwałtowniejszych ataków febry, powtarzających się co czwarty dzień, prawie każdej nocy musiał zmieniać kryjówkę, a także pieniędzmi okupywał się prześladowcom. (Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów, Wrocław 1987, s. 25) |
Poniżej znajdują się ilustracje przedstawiające (prawdopodobnie) popiersia Gajusza Mariusza i Lucjusza Korneliusza Sulli z okresu wczesnego cesarstwa. Istnieje teza, że obie rzeźby powstały w tym samym czasie według tego samego konceptu i miały być wystawiane razem jako ukazanie dwóch wrogich sobie, ale wybitnych mężów stanu. Uzasadnij tę tezę.
Zapoznaj się z ilustracjami przedstawiającymi (prawdopodobnie) popiersia Gajusza Mariusza i Lucjusza Korneliusza Sulli z okresu wczesnego cesarstwa. Istnieje teza, że obie rzeźby powstały w tym samym czasie według tego samego konceptu i miały być wystawiane razem jako ukazanie dwóch wrogich sobie, ale wybitnych mężów stanu. Uzasadnij tę tezę.
Źródło A
Źródło B
Zapoznaj się z przedstawionymi niżej fragmentami, a następnie odpowiedz na pytanie.
Źródło A
Historia rzymskaSulpicjusz po zniesieniu zawieszenia czynności urzędowych i po usunięciu się Sulli z miasta [Rzymu] przeprowadził swe prawo, po czym (a było to celem wszystkich poczynań) natychmiast poddał pod głosowanie wniosek, by Mariusz w miejsce Sulli objął dowództwo w wojnie przeciw Mitrydatesowi. Sulla dowiedziawszy się o tym postanowił rzecz rozstrzygnąć zbrojnie. Zwołał więc na zebranie wojsko, które również pragnęło wziąć udział w zyskownej wyprawie na Mitrydatesa, a mniemało, że Mariusz zamiast nich innych ze sobą zabierze. […] Oni […] poczęli wołać, aby ich śmiało prowadził na Rzym. Ucieszony Sulla ruszył zaraz z sześciu legionami żołnierzy. Wszyscy dowódcy wojskowi prócz jednego kwestora uszli jednak do Rzymu, nie mogąc się z tym pogodzić, by wojsko przeciw ojczyźnie prowadzić.
Źródło: Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 2, Wrocław 2004, s. 661–662.
Źródło B
Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnichDo armii zaczęto przyjmować ochotników spośród proletariuszy rzymskich, płacąc im żołd i zapewniając ekwipunek. Służba wojskowa przestała być obywatelskim obowiązkiem, zaczęła być zawodem […] nowa armia była związana przede wszystkim z wodzem.
Źródło: Ryszard Kulesza, Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnich, Warszawa 2000, s. 164.
Na podstawie własnej wiedzy oraz informacji zawartych w przytoczonych niżej opracowaniach (źródła B, C), wyjaśnij, dlaczego Sulla opuścił Italię mimo chwiejności jego rządów w 88 r. p.n.e. (źródło A).
Źródło A
Żywoty sławnych mężówW senacie postępowanie Sulli wywołało niezadowolenie, choć na zewnątrz nie było tego widać. Natomiast stronnictwo popularów jawnie skierowało przeciw niemu swój gniew i zemstę. Gdy siostrzeniec jego Noniusz, a z nim Serwiliusz, ubiegali się o wyższe urzędy, lud nie oddał na nich swoich głosów, co dla tych dwóch kandydatów było wielką zniewagą, wybrał natomiast na te urzędy innych, których zaszczytny wybór miał Sullę – jak myślano – zupełnie rozczarować. Sulla jednak przyjmował to wszystko tak, jakby się cieszył, że lud postępując według własnego upodobania, jemu właśnie zawdzięcza tę możność zażywania swobody. W dodatku pochlebiał nienawidzącym go tłumom i ustanowił konsulem człowieka z partii swych przeciwników, Lucjusza Cynnę […]. [Ten] skoro tylko rozpoczął urzędowanie, od razu zaczął trząść istniejącym porządkiem rzeczy i postanowił pociągnąć Sullę do odpowiedzialności sądowej […]. Ale Sulla, nie zważając na oskarżyciela i sąd, wyjechał z Rzymu na wojnę z Mitrydatesem.
Źródło: Plutach z Cheronei, Żywoty sławnych mężów.
Źródło B
Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnichWojsko wyrosło stopniowo na samodzielną siłę polityczną, realizującą cele wodzów, którzy z kolei musieli dbać o interesy żołnierzy.
Źródło: Ryszard Kulesza, Świat starożytny. Historia starożytna i teksty źródłowe dla szkół średnich, Warszawa 2000, s. 164.
Źródło C
Historia RzymuKampania na Wschodzie zapowiadała się jako okazja do niewidzianej od pokoleń grabieży.
Źródło: Adam Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008, s. 330.
Zapoznaj się z zamieszczonym fragmentem opracowania i odpowiedz na pytanie.
Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do KonstantynaPo zakończeniu wojny sprzymierzeńczej (91–89 przed Chr.) […] Sulla stał się dominującą postacią na rzymskiej scenie politycznej. W latach osiemdziesiątych pierwszego wieku przed Chr. właśnie on wywierał największy, decydujący wpływ na kształt rzymskiej polityki. Należy zwrócić tu uwagę na niewątpliwy paradoks dziejowy – Sulla, zdeklarowany rzecznik rzymskiej oligarchii [rządów nielicznych najbogatszych rodów], konsekwentnie i bez jakichkolwiek skrupułów wykorzystywał nową, ukształtowaną ostatecznie przez Mariusza, strukturę społeczną, tzn. klientelę wojskową, jako instrument walki przeciwko sympatyzującemu z Mariuszem stronnictwu popularów…
Źródło: Karl Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań–Gniezno 2016, s. 73.
Zapoznaj się z przywołanymi niżej tekstami i odpowiedz na pytanie.
Źródło A
Historia rzymskaKiedy ciało zmarłego [Sulli] zostało złożone na mównicy na forum, z której przemawiają do ludu, najwybitniejszy z ówczesnych mówców wygłosił mowę pogrzebową, ponieważ syn Sulli Faustus był wówczas jeszcze bardzo młody. Odpowiednio silni senatorowie podjęli następnie mary i przenieśli je na Pole Marsowe, gdzie tylko królów się grzebie; dookoła płonącego stosu rycerze i wojsko urządzili gonitwy.
Źródło: Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 2, s. 713.
Źródło B.
Historia RzymuNie wiadomo, jak sam Sulla zapatrywał się na trwałość swego dzieła; znamienne jest jednak, że kiedy umarł w roku następnym, oligarchia, której zostawił władzę, wbrew obowiązującemu w gens Cornelia rytowi inhumacyjnemu postanowiła, że jego zwłoki zostaną spalone…
Źródło: Adam Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008, s. 335.
Źródło C
Inhumacja – pogrzebanie zwłok.
Encyklopedia PWN