Sprawdź się
Rozstrzygnij, które spośród podanych zdań są prawdziwe, a które fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Likwidacja warszawskiego getta była jedną z przyczyn wybuchu żydowskiego powstania. | □ | □ |
| Żydowski Związek Wojskowy powstał z inicjatywy żołnierzy Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego. | □ | □ |
| Jürgen Stroop jako zbrodniarz wojenny został stracony na terenie Polski. | □ | □ |
| Polskie państwo podziemne niechętnie przekazywało broń powstańcom z getta i decydowało się na pomoc w ostateczności. | □ | □ |
| Bunkry i schrony, które budowano w getcie, miały głównie charakter bojowy. | □ | □ |
Dopasuj odpowiednie nazwiska osób do jednej z dwóch najważniejszych wojskowych organizacji żydowskich działających na terenie warszawskiego getta, z którą byli związani.
Leon Rodal, Marek Edelman, Mordechaj Anielewicz, Paweł Frenkel, Dawid Wdowiński, <span lang="hr">Icchak</span> Cukierman
| Żydowska Organizacja Bojowa | |
|---|---|
| Żydowski Związek Wojskowy |
Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.
Zapoznaj się z tekstem i odpowiedz na pytania.
Artykuł Aurelii Wyleżyńskiej w piśmie konspiracyjnym „Nowy Dzień”. Pismo ukazywało się codziennie i w całości poświęcone było walkom w warszawskim getcie.
Gloria Victis!Beznadziejnie walczą ostatnie gniazda oporu. Dogorywają cowieczorne feerie świetlne. Słońce zachodzące w sztucznych chmurach daje nieoczekiwane efekty. Czy żaden malarz nie utrwalił wymowy naszych dni w cyklu obrazów: Dymy nad Warszawą?
Zbliżam się do frontu. To już raczej wielkie cmentarzysko. Tak olbrzymiej mogiły nie dała żadna żywiołowa katastrofa. […]
Cisza zbiorowego grobu. Nie słychać radosnych obwieszczeń megafonu: „wzięliśmy front muranowski”. Nie biegnie do niemieckiego sztabu ostrzegawcza krótkofalówka: „możemy się bronić dwa tygodnie!”. Spełnił się określony czas. […]
Obok świeżo rozwalonego muru ćwiczy się kilku żołdaków w strzelaniu z pistoletu. Nie dość jeszcze wprawy? Wszak znaleźli wspaniałe pole do popisu! Po cóż zresztą narzędziem mordu są ręce, aby mordować! Im bezbronniejsza ofiara, tym satysfakcja większa! Wtargnąć było do szpitala jak śmierć, pochylić nad chorym i – pozostawić trupa. Zabrać matce dziecko, to ich specjalność. Główkę o główkę – zderzą się niby bilardowe kule. Mózg rozpryska się o ściany świątyni wiedzy, plami przybytek miłości bliźniego.
Obrona Nalewek przejdzie do historii obok obrony Saragossy, Alkazaru, Westerplatte, Stalingradu, każdego miejsca krwią trzymanego. Od początku była to stracona placówka, pozycja skazana na zagładę, w sytuacji z punktu wojskowego, paradoksalnej. Bili się więc o honor sztandaru?
Walkę tę śledziliśmy ze zgrozą i współczuciem, obserwowali etapy – uchem i wzrokiem, przez łuny na niebie, badaliśmy znaczące jej postępy.
Pisząc pożegnanie z tą walką, daję mu tytuł: Chwała zwyciężonym. Świadomie powtarzając przez Orzeszkową do powstańców 63 r. zastosowaną parafrazę rzymskiego powiedzenia: Biada zwyciężonym. Chlubny ten epitet należy się może zwyciężonym, świadczą o tym zarówno walki styczniowe, jak kampania wrześniowa 39 r. Sądzę, iż nie ubliżam naszym bohaterom, zestawiając z nimi warszawskich męczenników. Albowiem pokonani zawsze mają prawo do pośmiertnej sławy, jeśli bronili się mężnie i odważnie. Obrońcy getta ulegli nie tylko przeważającej sile, brutalnej przemocy napastników, lecz przeszli też piekło okrucieństw, w którym oprawcy zastosowali wszystkie udręki, jakie człowiek człowiekowi zadać może. Legendy o najbardziej o sadystycznych masakrach zdobyły nową, nieopisaną dotąd kartę.
Odchodzą – w dosłownym i przenośnym znaczeniu – ofiary całopalenia, lecz świat cywilizowany zachowa o nich chlubną pamięć.Źródło: Aurelia Wyleżyńska, Gloria Victis!, „Nowy Dzień” 1943, nr 564.
Przyjrzyj się ilustracjom zamieszczonym przez Jürgena Stroopa w raporcie wysłanym do Heinricha Himmlera po zgładzeniu zbrojnego wystąpienia mieszkańców warszawskiego getta. O czym może świadczyć fakt, iż Niemcy skrupulatnie dokumentowali swoje działanie i zbrodnicze czyny podczas powstania? Uzasadnij swoje zdanie.
Przeczytaj tekst źródłowy i odpowiedz na pytania.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i odpowiedz na pytania.
Marek Edelman, The Ghetto Fights18 kwietnia
Dotychczas kontakt był bardzo prosty. Co środę przedstawiciele spotykali się przed Politechniką na rogu Lwowskiej. To był bardzo dla nas ważny kontakt. Od styczniowego transportu broni – AK przyznało nam wtedy 50 pistoletów parabellum i 50 kg prochu – nie dostaliśmy od nich nic. Michał wprawdzie zorganizował fabryczkę ręcznych granatów, które robiliśmy z pociętych na kawałki rur, w których zapalnikiem był wystający z jednego końca sznurek, ale była to broń o małej skuteczności. Wybuchała za późno i miała bardzo mało odłamków.
Mieliśmy pretensje do generała „Grota”, bo przez trzy miesiące nie odpowiadał na żadne nasze monity. Uważaliśmy, że jest do nas bardzo nieprzychylnie nastawiony. Rozumieliśmy więc, że troska o bezpieczeństwo była tylko pozorem, sposobem, do jakiego się uciekł generał, żeby zerwać z nami kontakt. Zwróciliśmy się wtedy listem do Leona Fajnera, żeby interweniował u władz cywilnych o przywrócenie kontaktu z nami. Była to droga trudna i okrężna. Przekonywaliśmy ich, że od czasu powstania ŻOB nie mieliśmy ani jednej wpadki i wszyscy nasi łącznicy byli bezpieczni. Po jakimś czasie przyszła odpowiedź, że w AK obowiązują takie właśnie zasady.Źródło: M. Edelman, Marek Edelman, The Ghetto Fights, London 1990, s. 69–72.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym oraz fotografiami i odpowiedz na pytania.
Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentówReinhard Heydrich, szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy:
[…] Jako uzasadnienie koncentracji Żydów w miastach należy podawać, że według najbardziej miarodajnych informacji brali oni udział w partyzanckich napadach i akcjach rabunkowych. […] Koncentracja Żydów w miastach będzie wymagała prawdopodobnie – z uwagi na ogólne względy policyjnego bezpieczeństwa – wydania zarządzeń w tych miastach, całkowicie zabraniających Żydom przebywania w niektórych dzielnicach miasta oraz np. opuszczania getta, wychodzenia z domu wieczorem o określonej godzinie itd., oczywiście zawsze jednak uwzględniając potrzeby gospodarcze.
Źródło: Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie okupacji hitlerowskiej. Zbiór dokumentów, oprac. A. Eisenbach, A. Rutkowski, T. Berenstein, Warszawa 1957, s. 26.
Przyjrzyj się ilustracji i wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z opisem ilustracji i wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z treścią listu, datowanego na 11 maja 1943 r., który Szmul Zygielbojm napisał przed popełnieniem samobójstwa, a następnie wykonaj polecenia.
