Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:

Tekst źródłowy do ćwiczeń

Miron Białoszewski Szare eminencje zachwytu

Jakże się cieszę,

że jesteś niebem i kalejdoskopem,
że masz tyle sztucznych gwiazd,
że tak świecisz w monstrancji jasności,

gdy podnieść twoje wydrążone
pół – globu
dokoła oczu,
pod powietrze. 

Jakżeś nieprzecedzona w bogactwie,
Łyżko durszlakowa!

Piec też jest piękny:
ma kafle i szpary,
może być siwy,

srebrny,
szary – aż senny…

a szczególnie kiedy
tasuje błyski
albo gdy zachodzi
i całym rytmem swych niedokładności
w dzwonach palonych

polanych biało

wpływa w żywioły
obleczeń monumentalnych. 

4 Źródło: Miron Białoszewski, Szare eminencje zachwytu, [w:] Obroty rzeczy. Rachunek zachciankowy. Mylne wzruszenia. Było i było, t. 1, Warszawa 2016, s. 55.
1
Ćwiczenie 1
R1UMwm3EFMxuR
Jakże się cieszę, że jesteś niebem i kalejdoskopem, że masz tyle sztucznych gwiazd, że tak świecisz w monstrancji jasności, gdy podnieść twoje wydrążone pół – globu dokoła oczu, pod powietrze. Jakżeś nieprzecedzona w bogactwie, Łyżko durszlakowa! Piec też jest piękny: ma kafle i szpary, może być siwy, srebrny, szary – aż senny… a szczególnie kiedy tasuje błyski albo gdy zachodzi i całym rytmem swych niedokładności w dzwonach palonych polanych biało wpływa w żywioły obleczeń monumentalnych. Anafory. (Uzupełnij). Epitety odnoszące się do pieca. (Uzupełnij). Metafory odnoszące się do łyżki cedzakowej. (Uzupełnij).
RhWfIr5GOoINU1
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z wierszem Mirona Białoszewskiego Szare eminencje zachwytu i zaznacz w nim anafory, epitety odnoszące się do pieca oraz metafory odnoszące się do łyżki cedzakowej. Jakże się cieszę, że jesteś niebem i kalejdoskopem, że masz tyle sztucznych gwiazd, że tak świecisz w monstrancji jasności, gdy podnieść twoje wydrążone pół – globu dokoła oczu, pod powietrze. Jakżeś nieprzecedzona w bogactwie, Łyżko durszlakowa! Piec też jest piękny: ma kafle i szpary, może być siwy, srebrny, szary – aż senny… a szczególnie kiedy tasuje błyski albo gdy zachodzi i całym rytmem swych niedokładności w dzwonach palonych polanych biało wpływa w żywioły obleczeń monumentalnych.
RdbUyJVsZ1PS31
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawną odpowiedź. Frazeologizm szara eminencja oznacza zwyczajowo: Możliwe odpowiedzi: 1. osobę kierującą czymś z ukrycia., 2. osobę, która nie jest brana pod uwagę., 3. osobę, która jest bierna, nie chce podjąć żadnej aktywności., 4. osobę bardzo aktywną, nadającą bieg wydarzeniom.
11
Ćwiczenie 3

Odpowiedz na pytanie, jak nagromadzenie środków stylistycznych w wierszu Szare eminencje zachwytu wpływa na jego odbiór? Uzasadnij, wykorzystując cytaty.

R1dijBALFmfGv
Jest to utrudnienie, ponieważ (Uzupełnij) Nagromadzenie środków poetyckich wpływa pozytywnie na odbiór wiersza, ponieważ (Uzupełnij).
R1V4skRvzuSHt11
Ćwiczenie 4
W tabeli umieszczono cechy gatunkowe ody. Zdecyduj, które z nich dostrzegasz w Szarych eminencjach zachwytu Mirona Białoszewskiego. utwór wierszowany, najczęściej stroficzny. Możliwe odpowiedzi: Obecność w wierszu Białoszewskiego - TAK, Obecność w wierszu Białoszewskiego - NIE. utwór o charakterze pochwalno – panegirycznym lub dziękczynnym. Możliwe odpowiedzi: Obecność w wierszu Białoszewskiego - TAK, Obecność w wierszu Białoszewskiego - NIE. utwór utrzymany w uroczystym stylu. Możliwe odpowiedzi: Obecność w wierszu Białoszewskiego - TAK, Obecność w wierszu Białoszewskiego - NIE. utwór opiewający wybitną postać, wydarzenie, uroczystość, instytucję bądź wzniosłą ideę. Możliwe odpowiedzi: Obecność w wierszu Białoszewskiego - TAK, Obecność w wierszu Białoszewskiego - NIE
21
Ćwiczenie 5

Miron Białoszewski potrafił bawić się językiem, eksperymentował ze słowami. Przyjrzyj się poniższej ilustracji, na której znajduje się tablica umieszczona przez władze Warszawy. Które słowo znajdujące się na niej jest swoistym hołdem złożonym Białoszewskiemu? Wyjaśnij pochodzenie tego wyrazu.

Rf9hF41BqRKRT
Wybierz słowo ze słownika i wyjaśnij jego znaczenie.
R1uCeBfGR5OV9
Słowo. (Uzupełnij). Pochodzi od wyrazu. (Uzupełnij). Poprawna forma. (Uzupełnij).
R2DYA4nIStsQ0
Fotografia przedstawia tablicę uliczną opisaną jako Dreptak imienia Mirona Białoszewskiego w głównej części i pod spodem Śródmieście Północne.
Tablica MSI na bocznej ścianie budynku przy placu Dąbrowskiego 7 w Warszawie
Źródło: domena publiczna.
2
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z wierszem Mirona Białoszewskiego Mironczarnia, a następnie uzupełnij luki w poniższych zdaniach.

Miron Białoszewski Mironczarnia

męczy się człowiek Miron męczy
znów jest zeń słów niepotraf
niepewny cozrobień
yeń

5 Źródło: Miron Białoszewski, Mironczarnia, [w:] Antologia poezji polskiej, wybór J. Grzybowski, Katowice 2006, s. 780.
R17BPRLawmouh
Wiersz Mironczarnia to typowy przykład poezji Tu uzupełnij. Środki poetyckie, które dominują w wierszu, to Tu uzupełnij. Podmiot liryczny w wierszu Mironczarnia można utożsamić z Tu uzupełnij, o czym świadczą takie wyrazy jak Tu uzupełnij. Tematem wiersza jest Tu uzupełnij
R9qSVAlnF2x2h2
Ćwiczenie 7
Zaznacz funkcje słowa kończącego wiersz Mironczarnia: Możliwe odpowiedzi: 1. pozwala poecie zbudować rym, 2. może świadczyć o fragmentaryczności poezji, ograniczeniach języka, 3. stanowi cząstkę poprzedniego wyrazu, 4. ma kojarzyć się z jękiem.
R3lqh953I0qMD21
Ćwiczenie 8
Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących życia i twórczości Mirona Białoszewskiego. Zaznacz w tabeli P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F - jeśli jest fałszywe. Przed debiutem poetyckim Miron Białoszewski zajmował się twórczością teatralną. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Chamowo to oficjalna nazwa nowego osiedla Mirona Białoszewskiego, które zostało wybudowane na obrzeżach Saskiej Kępy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Swoje doświadczenia związane z powstaniem warszawskim Białoszewski spisał po 26 latach. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Białoszewski zapisał się w historii literatury polskiej jako artysta, który wykreował oryginalny styl, przekraczał granice języka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
1
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z wierszem Mirona Białoszewskiego Ja stróż, latarnik oraz wybierz formę, w jakiej podmiot liryczny zwraca się do adresatów utworu.
Zapoznaj się z wierszem Mirona Białoszewskiego Ja stróż, latarnik oraz wybierz formę, w jakiej podmiot liryczny zwraca się do adresatów utworu.
Miron Białoszewski Ja stróż, latarnik

Ja
stróż
latarnik
nadaję z mrówkowca
Nie zabłądźcie.
Bądźcie.
Mijajcie, mijajmy się,
Ale nie omińmy.
My!
Wy! Co latacie
i jesteście popychani!

6 Źródło: Miron Białoszewski, Ja stróż, latarnik, [w:] Poezje, Warszawa 1976, s. 33.
R1RULnSEPWz57
Możliwe odpowiedzi: 1. Apel, 2. Skarga, 3. Nakaz, 4. Propozycja
3
Ćwiczenie 10
RUmi7psiFygIy
O blokowiskach pisał nie tylko Miron Białoszewski. Na podstawie poniższych tekstów połącz fragmenty tekstów z właściwymi określeniami. sofę, która jest jak zawsze bordowa Możliwe odpowiedzi: 1. monotonia, 2. bylejakość, 3. odindywidualizowanie, 4. samotność, 5. anonimowość człowiek staje się tylko numerem statystycznym Możliwe odpowiedzi: 1. monotonia, 2. bylejakość, 3. odindywidualizowanie, 4. samotność, 5. anonimowość odosobnienie (ale przy odgłosach życia za ścianą), bycie razem i zarazem osobno Możliwe odpowiedzi: 1. monotonia, 2. bylejakość, 3. odindywidualizowanie, 4. samotność, 5. anonimowość Akt oskarżenia jest bardzo długi: że brzydkie, że nieludzkie Możliwe odpowiedzi: 1. monotonia, 2. bylejakość, 3. odindywidualizowanie, 4. samotność, 5. anonimowość jednocześnie nam biją godziny,
jednakowo się kłócimy, godzimy Możliwe odpowiedzi: 1. monotonia, 2. bylejakość, 3. odindywidualizowanie, 4. samotność, 5. anonimowość

O blokowiskach pisał nie tylko Miron Białoszewski. Na podstawie poniższych tekstów uzupełnij tabelę, łącząc fragmenty tekstów z właściwymi określeniami.

R1QAUrsANYe7F
Wymyśl 3 pytania na kartkówkę dotyczące tematu lekcji.
Stanisław Barańczak Każdy z nas ma schronienie

Każdy z nas ma schronienie
Każdy z nas ma schronienie w betonie,
oprócz tego po jednym balkonie,
na nim skrzynkę, gdzie sadzi begonie;
odbywamy śmierci i porody,
oglądamy prognozę pogody,
aby żyć, mamy powody;
jednocześnie nam biją godziny,
jednakowo się kłócimy, godzimy,
odpoczynek nasz jest jaki? – godziwy;
Z okna widać w porze szarówki
stuwatowe w innych oknach żarówki;
a pod blokiem kredens z ciężarówki
właśnie znosi firma transportowa
i ktoś dźwiga – ależ się zmordował –
sofę, która jest jak zawsze bordowa.

7 Źródło: Stanisław Barańczak, Każdy z nas ma schronienie, [w:] Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu,, Kraków 1980, s. 16.
Jarosław Trybuś Przewodnik po warszawskich blokowiskach

Akt oskarżenia jest bardzo długi: że brzydkie, że nieludzkie, że można się na nich zgubić, że niebezpieczne…

8 Źródło: Jarosław Trybuś, Przewodnik po warszawskich blokowiskach, Warszawa 2018, s. 5.
Monika Happach Stolica z betonu, czyli krótka historia warszawskich blokowisk

Poszczególne osiedla, nawet jeśli były projektowane jako odrębne zespoły, różniące się czasem powstania, użytymi technologiami i obowiązującymi w danej epoce normatywami, zlewają się w jedną homogeniczną magmę, w której człowiek staje się już tylko numerem statystycznym. Monotonia identyczności i brak tożsamości osiedli doprowadziły do rozpadu powiązań przestrzennych. Życie w bloku to doświadczenie zupełnie różne od mieszkania w domu czy kamienicy. […] To jednoczesne nagromadzenie (choć przy oddzieleniu ścianami) i odosobnienie (ale przy odgłosach życia za ścianą), bycie razem i zarazem osobno, czyli dziwaczne blokowanie.

9 Źródło: Monika Happach, Stolica z betonu, czyli krótka historia warszawskich blokowisk, [w:] Jarosław Trybuś, Przewodnik po warszawskich blokowiskach, Warszawa 2018, s. 7.
Film edukacyjny
Dla nauczyciela