Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
RF7GQfNcCahZX11
Ćwiczenie 1
Zdecyduj, które informacje umieszczone w tabeli są prawdziwe (zaznacz P), a które – fałszywe (zaznacz F). Pojawienie się Nowej Fali było związane przede wszystkim z niepokojami społecznymi w Polsce lat sześćdziesiątych XX wieku. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z najważniejszych postulatów Pokolenia ’68 była powinność uświadamiania czytelnikom, jak wyglądają metody manipulacji życiem społecznym za pomocą języka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Poeci należący do Pokolenia ’68 za swoją główną powinność uznawali wierność estetyzmowi. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nową Falę uznaje się za formację przede wszystkim poetycką. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nowa Fala wykorzystywała narzędzia i środki artystycznego wyrazu charakterystyczne dla poezji lingwistycznej w sposób odtwórczy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Poeci Nowej Fali chętnie wykorzystywali w swoich utworach zwroty charakterystyczne dla języka prasowego, ankiet urzędowych czy pism oficjalnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
11
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z wierszem Stanisława Barańczaka Wypełnić czytelnym pismem. Odnosząc się do umieszczonych poniżej fragmentów, wyjaśnij, do czego posłużył poecie kwestionariusz ankiety.
Zapoznaj się z wierszem Stanisława Barańczaka Wypełnić czytelnym pismem. Odnosząc się do umieszczonych poniżej fragmentów, wyjaśnij, do czego posłużył poecie kwestionariusz ankiety.
Stanisław Barańczak Wypełnić czytelnym pismem

Urodzony? (tak, nie; niepotrzebne
skreślić); dlaczego „tak” ? (uzasadnić); gdzie
kiedy, po co, dla kogo żyje? z kim się styka
powierzchnią mózgu, z kim jest zbieżny
częstotliwością pulsu? krewni za granicą
skóry? (tak, nie); dlaczego
„nie”? (uzasadnić); czy się kontaktuje
z prądem krwi epoki? (tak, nie); czy pisuje listy do
samego siebie? (tak, nie); czy korzysta
z telefonu zaufania (tak, 
nie); czy żywi
i czym żywi nieufność? skąd czerpie
środki utrzymania w ryzach
nieposłuszeństwa? czy jest
posiadaczem majątku
trwałego lęku? znajomość obcych
ciał i języków? ordery, odznaczenia,
piętna? stan cywilnej odwagi? czy zamierza
mieć dzieci (tak, nie); dlaczego
„nie”?

RVje07mEsMb0p
gdzie / kiedy, po co, dla kogo żyje?. (Uzupełnij). czy się kontaktuje / z prądem krwi epoki? (tak, nie). (Uzupełnij). skąd czerpie / środki utrzymania w ryzach / nieposłuszeństwa? czy jest / posiadaczem majątku / trwałego lęku?. (Uzupełnij).
gdzie / kiedy, po co, dla kogo żyje? czy się kontaktuje / z prądem krwi epoki? (tak, nie) skąd czerpie / środki utrzymania w ryzach / nieposłuszeństwa? czy jest / posiadaczem majątku / trwałego lęku?
6 Źródło: Stanisław Barańczak, Wypełnić czytelnym pismem, [w:] Korekta twarzy, Poznań 1968, s. 12.
11
Ćwiczenie 3
Zapoznaj się z fragmentem tekstu krytycznego Włodzimierza Boleckiego Język jako świat przedstawiony: o wierszach Stanisława Barańczaka. Uzupełnij pola:  1. wyrażenia frazeologiczne mowy propagandowej, 2. wyrażenia frazeologiczne mowy urzędowej, 3. frazeologizmy mowy potocznej, 4. pojedyncze słowa wskazanymi sformułowaniami.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu krytycznego Włodzimierza Boleckiego Język jako świat przedstawiony: o wierszach Stanisława Barańczaka. Uzupełnij pola:  1. wyrażenia frazeologiczne mowy propagandowej, 2. wyrażenia frazeologiczne mowy urzędowej, 3. frazeologizmy mowy potocznej, 4. pojedyncze słowa wskazanymi sformułowaniami.
Włodzimierz Bolecki Język jako świat przedstawiony: o wierszach Stanisława Barańczaka

W poezji Barańczaka wyróżnić [...] można co najmniej cztery grupy różnych wyrażeń wierszotwórczych, które stały się osią konstrukcji składniowo‑semantycznej poszczególnych utworów.   
Pierwszą grupę stanowią wyrażenia frazeologiczne mowy propagandowej. [...] Drugą grupę stanowią wyrażenia frazeologiczne mowy urzędowej, które związane są z instytucjami życia publicznego. [...] Trzecią grupę stanowią frazeologiczny mowy potocznej, codziennej, konwersacyjnej, i to ona, a nie dwie pierwsze, jest w wierszach Barańczaka najliczniejsza i najbardziej reprezentowana. [...] A wreszcie czwartą grupę wyrażeń wierszotwórczych stanowią słowa pojedyncze, nie połączone w związki frazeologiczne, a jednak wyraźnie nacechowane, bo będące wykładnikami rozpoznawalnych kontekstów społecznych.

7 Źródło: Włodzimierz Bolecki, Język jako świat przedstawiony: o wierszach Stanisława Barańczaka, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr LXXVI, s. 156–157.
R3WLVOpMlRoa3
WYRAŻENIA FRAZEOLOGICZNE MOWY PROPAGANDOWEJ Możliwe odpowiedzi: 1. mieszkać, 2. postawić na jedną kartę, 3. mieć znormalizowany wymiar, 4. wyraz twarzy, 5. wypełnić czytelnym pismem, 6. protokół, 7. złożyć wieńce i wiązanki kwiatów, 8. co dziś rzucili, 9. pan tu nie stał, 10. zbiorowy entuzjazm, 11. określona epoka, 12. niepotrzebne skreślić, 13. usuwać usterki, 14. plakat, 15. całym sercem po stronie, 16. przekrwione oczy, 17. wyciągnąć właściwe wnioski z wydarzeń, 18. mównica, 19. nigdy bym nie przepuścił, 20. to nie jest rozmowa na telefon, 21. dorsz drugiej świeżości, 22. ankieta, 23. nie, 24. przejściowe ograniczenia WYRAŻENIA FRAZEOLOGICZNE MOWY URZĘDOWEJ Możliwe odpowiedzi: 1. mieszkać, 2. postawić na jedną kartę, 3. mieć znormalizowany wymiar, 4. wyraz twarzy, 5. wypełnić czytelnym pismem, 6. protokół, 7. złożyć wieńce i wiązanki kwiatów, 8. co dziś rzucili, 9. pan tu nie stał, 10. zbiorowy entuzjazm, 11. określona epoka, 12. niepotrzebne skreślić, 13. usuwać usterki, 14. plakat, 15. całym sercem po stronie, 16. przekrwione oczy, 17. wyciągnąć właściwe wnioski z wydarzeń, 18. mównica, 19. nigdy bym nie przepuścił, 20. to nie jest rozmowa na telefon, 21. dorsz drugiej świeżości, 22. ankieta, 23. nie, 24. przejściowe ograniczenia FRAZEOLOGIZMY MOWY POTOCZNEJ Możliwe odpowiedzi: 1. mieszkać, 2. postawić na jedną kartę, 3. mieć znormalizowany wymiar, 4. wyraz twarzy, 5. wypełnić czytelnym pismem, 6. protokół, 7. złożyć wieńce i wiązanki kwiatów, 8. co dziś rzucili, 9. pan tu nie stał, 10. zbiorowy entuzjazm, 11. określona epoka, 12. niepotrzebne skreślić, 13. usuwać usterki, 14. plakat, 15. całym sercem po stronie, 16. przekrwione oczy, 17. wyciągnąć właściwe wnioski z wydarzeń, 18. mównica, 19. nigdy bym nie przepuścił, 20. to nie jest rozmowa na telefon, 21. dorsz drugiej świeżości, 22. ankieta, 23. nie, 24. przejściowe ograniczenia POJEDYNCZE SŁOWA Możliwe odpowiedzi: 1. mieszkać, 2. postawić na jedną kartę, 3. mieć znormalizowany wymiar, 4. wyraz twarzy, 5. wypełnić czytelnym pismem, 6. protokół, 7. złożyć wieńce i wiązanki kwiatów, 8. co dziś rzucili, 9. pan tu nie stał, 10. zbiorowy entuzjazm, 11. określona epoka, 12. niepotrzebne skreślić, 13. usuwać usterki, 14. plakat, 15. całym sercem po stronie, 16. przekrwione oczy, 17. wyciągnąć właściwe wnioski z wydarzeń, 18. mównica, 19. nigdy bym nie przepuścił, 20. to nie jest rozmowa na telefon, 21. dorsz drugiej świeżości, 22. ankieta, 23. nie, 24. przejściowe ograniczenia

protokół, usuwać usterki, określona epoka, całym sercem po stronie, wyciągnąć właściwe wnioski z wydarzeń, nie, zbiorowy entuzjazm, wyraz twarzy, złożyć wieńce i wiązanki kwiatów, przejściowe ograniczenia, co dziś rzucili, postawić na jedną kartę, przekrwione oczy, dorsz drugiej świeżości, pan tu nie stał, mieszkać, to nie jest rozmowa na telefon, nigdy bym nie przepuścił, mieć znormalizowany wymiar, ankieta, wypełnić czytelnym pismem, mównica, plakat, niepotrzebne skreślić

WYRAŻENIA FRAZEOLOGICZNE MOWY PROPAGANDOWEJ  
WYRAŻENIA FRAZEOLOGICZNE MOWY URZĘDOWEJ  
FRAZEOLOGIZMY MOWY POTOCZNEJ  
POJEDYNCZE SŁOWA  
11
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z wierszem Adama Zagajewskiego Epikur z mojej klatki schodowej. Wyjaśnij, na jakiej zasadzie podmiot liryczny łączy jednego ze swoich sąsiadów ze starożytnym filozofem. Odnieś się do założeń epikureizmu.

Adam Zagajewski Epikur z mojej klatki schodowej

Epikur z mojej klatki schodowej
po wieczorowym uniwersytecie 
marksizmu‑leninizmu
po skróconym kursie miłości
dwa razy dziennie wypuszcza na wolność 
swoją teściową schorowaną staruszkę 
która pluje starą czarną krwią
[...]
Wtedy on nastawia na nią radio 
gdzie właśnie jest audycja
pełnym głosem o sprawach młodzieży 
i myśli jeszcze jestem młody
moje życie otwiera się przede mną
jak zatoka morska w pełnym słońcu lata

RyVtkRUv0uqNf
(Uzupełnij).
8 Źródło: Adam Zagajewski, Epikur z mojej klatki schodowej, [w:] Wiersze wybrane, Kraków 2005, s. 13.

Tekst do ćwiczeń 5. i 6.

Stanisław Barańczak Wziąłem sobie do serca

Wziąłem sobie do serca te pięć litrów krwi,
która ucieka z niego, jakby chciała
przebić się poprzez cienkie tynki skóry,
lecz wraca wciąż tym samym torem
ze ślepego zaułka serdecznego palca;
przejąłem się na własność tą krwią, co chce zbiec,
odkąd złapałem pierwszy oddech
na gorącym uczynku
kradzieży
ze świata
i na próbie ucieczki;
musiałem wziąć na siebie kruche mury ciała.
Wbiłem sobie do głowy te pięć zmysłów, które
rysują wewnątrz czaszki
suchą igłą
dymem do dołu zawieszony pożar,
wzięty w dwa ognie oczu portret
wyryty na gorąco na mózgowej korze;
wykuwałem na pamięć to zbielałe ostrze,
odkąd mi zaprzątnęły głowę
odwrócone płomienie,
co patrzą
mi z oczu
na walące się krokwie;
musiałem wziąć na siebie blask, swąd, żar i huk.
Wziąłem się w garść własnymi pięcioma palcami,
wziąłem w garść grudę gliny
ugniecioną
palcami wszystkich, którzy umierali,
padając nagle twarzą w glebę
i drąc w niej paznokciami ostatnią kryjówkę;
patrzę im wciąż na ręce – lepkie, lecz od potu –
odkąd tak mi się pali grunt
pod palcami, że z bólu
zaciskam
je w pięść
i tłukę nią w drzwi ziemi;
musiałem wziąć na siebie otwarcie tych drzwi.

9 Źródło: Stanisław Barańczak, Wziąłem sobie do serca, [w:] Wiersze zebrane, Warszawa 1992, s. 52–53.
2
Ćwiczenie 5
R14hvY6IjsyeR2
Przeczytaj wiersz Stanisława Barańczaka Wziąłem sobie do serca. Zaznacz wszystkie frazeologizmy pojawiające się w wierszu. Wziąłem sobie do serca te pięć litrów krwi, która ucieka z niego, jakby chciała przebić się poprzez cienkie tynki skóry, lecz wraca wciąż tym samym torem ze ślepego zaułka serdecznego palca; przejąłem się na własność tą krwią, co chce zbiec, odkąd złapałem pierwszy oddech na gorącym uczynku kradzieży ze świata i na próbie ucieczki; musiałem wziąć na siebie kruche mury ciała. Wbiłem sobie do głowy te pięć zmysłów, które rysują wewnątrz czaszki suchą igłą dymem do dołu zawieszony pożar, wzięty w dwa ognie oczu portret wyryty na gorąco na mózgowej korze; wykuwałem na pamięć to zbielałe ostrze, odkąd mi zaprzątnęły głowę odwrócone płomienie, co patrzą mi z oczu na walące się krokwie; musiałem wziąć na siebie blask, swąd, żar i huk. Wziąłem się w garść własnymi pięcioma palcami, wziąłem w garść grudę gliny ugniecioną palcami wszystkich, którzy umierali, padając nagle twarzą w glebę i drąc w niej paznokciami ostatnią kryjówkę; patrzę im wciąż na ręce – lepkie, lecz od potu – odkąd tak mi się pali grunt pod palcami, że z bólu zaciskam je w pięść i tłukę nią w drzwi ziemi; musiałem wziąć na siebie otwarcie tych drzwi. [Stanisław Barańczak, Wziąłem sobie do serca, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, Warszawa 1992, s. 52-53.]

Przeczytaj wiersz Stanisława Barańczaka Wziąłem sobie do serca. Zaznacz kolorem zielonym wszystkie frazeologizmy pojawiające się w wierszu.

zielony

Wziąłem sobie do serca te pięć litrów krwi,

która ucieka z niego,

jakby chciała

przebić się poprzez cienkie tynki skóry,

lecz wraca wciąż tym samym torem

ze ślepego zaułka serdecznego palca;

przejąłem się na własność tą krwią, co chce zbiec,

odkąd złapałem pierwszy oddech

na gorącym uczynku

kradzieży

ze świata

i na próbie ucieczki;

musiałem wziąć na siebie kruche mury ciała.

Wbiłem sobie do głowy te pięć zmysłów, które

rysują wewnątrz czaszki

suchą igłą

dymem do dołu zawieszony pożar,

wzięty w dwa ognie oczu portret

wyryty na gorąco na mózgowej korze;

wykuwałem na pamięć to zbielałe ostrze,

odkąd mi zaprzątnęły głowę

odwrócone płomienie,

co patrzą

mi z oczu

na walące się krokwie;

musiałem wziąć na siebie blask, swąd, żar i huk.

Wziąłem się w garść własnymi pięcioma palcami,

wziąłem w garść grudę gliny

ugniecioną

palcami wszystkich, którzy umierali,

padając nagle twarzą w glebę

i drąc w niej paznokciami ostatnią kryjówkę;

patrzę im wciąż na ręce – lepkie, lecz od potu –

odkąd tak mi się pali grunt

pod palcami, że z bólu

zaciskam

je w pięść

i tłukę nią w drzwi ziemi;

musiałem wziąć na siebie otwarcie tych drzwi.

2
Ćwiczenie 5
RbDhPhmAaC1UD
Wziąłem sobie do serca te pięć litrów krwi, która ucieka z niego, jakby chciała przebić się poprzez cienkie tynki skóry, lecz wraca wciąż tym samym torem ze ślepego zaułka serdecznego palca; przejąłem się na własność tą krwią, co chce zbiec, odkąd złapałem pierwszy oddech na gorącym uczynku kradzieży ze świata i na próbie ucieczki; musiałem wziąć na siebie kruche mury ciała. Wbiłem sobie do głowy te pięć zmysłów, które rysują wewnątrz czaszki suchą igłą dymem do dołu zawieszony pożar, wzięty w dwa ognie oczu portret wyryty na gorąco na mózgowej korze; wykuwałem na pamięć to zbielałe ostrze, odkąd mi zaprzątnęły głowę odwrócone płomienie, co patrzą mi z oczu na walące się krokwie; musiałem wziąć na siebie blask, swąd, żar i huk. Wziąłem się w garść własnymi pięcioma palcami, wziąłem w garść grudę gliny ugniecioną palcami wszystkich, którzy umierali, padając nagle twarzą w glebę i drąc w niej paznokciami ostatnią kryjówkę; patrzę im wciąż na ręce – lepkie, lecz od potu – odkąd tak mi się pali grunt pod palcami, że z bólu zaciskam je w pięść i tłukę nią w drzwi ziemi; musiałem wziąć na siebie otwarcie tych drzwi. [Stanisław Barańczak, Wziąłem sobie do serca, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, Warszawa 1992, s. 52-53]. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij funkcję wykorzystanych przez Stanisława Barańczaka w wierszu Wziąłem sobie do serca frazeologizmów.

RSvVpxTpqunWX
(Uzupełnij).

Tekst do ćwiczeń 7. i 8.

Ryszard Krynicki Język to dzikie mięso

Panu Zbigniewowi Herbertowi
i Panu Cogito

Język, to dzikie mięso, które rośnie w ranie,
w otwartej ranie ust, żywiących się skłamaną prawdą,
język, to obnażone serce, nagie ostrze,
które jest bezbronne, ten knebel, który dławi
powstania słów, to zwierzę oswajane
z ludzkimi zębami, to nieludzkie, co rośnie w nas
i nas przerasta, ta czerwona flaga, którą wypluwamy
razem z krwią, to rozdwojone, co otacza, to
prawdziwe kłamstwo, które mami,

to dziecko, które ucząc się prawdy, prawdziwie kłamie

91 Źródło: Ryszard Krynicki, Język to dzikie mięso, [w:] Wiersze wybrane, Kraków 2014, s. 75.
Ćwiczenie 7
RppqrmdQw7kgY2
Zapoznaj się z wierszem Ryszarda Krynickiego Język to dzikie mięso. Zaznacz sformułowania odnoszące się do języka jako narządu ciała (aspekt biologiczny) oraz sformułowania dotyczące języka rozumianego jako mowa (aspekt komunikacyjny, psychiczny, etyczny). Panu Zbigniewowi Herbertowi i Panu Cogito Język, to dzikie mięso, które rośnie w ranie, w otwartej ranie ust, żywiących się skłamaną prawdą, język, to obnażone serce, nagie ostrze, które jest bezbronne, ten knebel, który dławi powstania słów, to zwierzę oswajane z ludzkimi zębami, to nieludzkie, co rośnie w nas i nas przerasta, ta czerwona flaga, którą wypluwamy razem z krwią, to rozdwojone, co otacza, to prawdziwe kłamstwo, które mami, to dziecko, które ucząc się prawdy, prawdziwie kłamie [Ryszard Krynicki, Język to dzikie mięso [w:] tegoż, Wiersze wybrane, Kraków 2014, s. 75.]

Zapoznaj się z wierszem Ryszarda Krynickiego Język to dzikie mięso. Zaznacz kolorem czerwonym sformułowania odnoszące się do języka jako narządu ciała (aspekt biologiczny), a kolorem niebieskim sformułowania dotyczące języka rozumianego jako mowa (aspekt komunikacyjny, psychiczny, etyczny).

niebieski czerwony

Panu Zbigniewowi Herbertowi

i Panu Cogito

Język, to dzikie mięso, które rośnie w ranie,

w otwartej ranie ust, żywiących się skłamaną prawdą,

język, to obnażone serce, nagie ostrze,

które jest bezbronne, ten knebel, który dławi

powstania słów, to zwierzę oswajane

z ludzkimi zębami, to nieludzkie, co rośnie w nas

i nas przerasta,ta czerwona flaga, którą wypluwamy

razem z krwią,to rozdwojone, co otacza, to

prawdziwe kłamstwo, które mami,

to dziecko, które ucząc się prawdy, prawdziwie kłamie

2
Ćwiczenie 7
RxKBaqt0x6Y0a
Panu Zbigniewowi Herbertowi i Panu Cogito Język, to dzikie mięso, które rośnie w ranie, w otwartej ranie ust, żywiących się skłamaną prawdą, język, to obnażone serce, nagie ostrze, które jest bezbronne, ten knebel, który dławi powstania słów, to zwierzę oswajane z ludzkimi zębami, to nieludzkie, co rośnie w nas i nas przerasta, ta czerwona flaga, którą wypluwamy razem z krwią, to rozdwojone, co otacza, to prawdziwe kłamstwo, które mami, to dziecko, które ucząc się prawdy, prawdziwie kłamie [Ryszard Krynicki, „Język to dzikie mięso” [w:] tegoż, „Wiersze wybrane”, Kraków 2014, s. 75]. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Wskaż w tekście wiersza Ryszarda Krynickiego Język to dzikie mięso paradoks oraz wyjaśnij jego znaczenie.

RWc2x8kvRsmPu
Paradoks (Uzupełnij) Znaczenie (Uzupełnij).
Paradoks Znaczenie
31
Ćwiczenie 9

Odnosząc się do wiersza Ryszarda Krynickiego Język to dzikie mięso, wyjaśnij, jaki obraz języka wykreował poeta oraz jaką ta kreacja pełni funkcję. Nie cytuj.

R1YQRWpjHn90X
(Uzupełnij).
Praca domowa

Wymień nazwy znanych ci pokoleń literackich oraz podaj nazwę wydarzenia, które można określić mianem ich „przeżycia pokoleniowego”.

Audiobook
Dla nauczyciela