Sprawdź się
W lipcu 1790 r., kiedy przygotowywano obchody pierwszej rocznicy zdobycia Bastylii, skomponowano piosenkę Ça ira (Uda się), która obok Marsylianki stała się jedną z najpopularniejszych rewolucyjnych pieśni patriotycznych. Wskaż fragment utworu, który bezpośrednio wskazuje na to, że jego treść skierowana jest przeciwko stanowi drugiemu.
Lud powtarza to dzisiaj bez przerwy.}
{Ach, ça ira, ça ira, ça ira!
Na przekór buntownikom wszystko się uda!}
[…]
{Poznajmy, co prawda, a co fałsz.
Obywatel stanie po stronie dobra.
Ach, ça ira, ça ira, ça ira!}
{#Gdy arystokrata zaprotestuje,
Dobry obywatel w nos mu się zaśmieje.}
{Gdy pozbędzie się bojaźliwej duszy,
Okaże się zawsze mocniejszy.}
{Ach, ça ira, ça ira, ça ira!
Na przekór buntownikom wszystko się uda.}
{Ach, ça ira, ça ira, ça ira!
Lud powtarza to dzisiaj bez przerwy.}
{Ach, ça ira, ça ira, ça ira!
Na przekór buntownikom wszystko się uda!}
[…]
{Poznajmy, co prawda, a co fałsz.
Obywatel stanie po stronie dobra.
Ach, ça ira, ça ira, ça ira!}
{#Gdy arystokrata zaprotestuje,
Dobry obywatel w nos mu się zaśmieje.}
{Gdy pozbędzie się bojaźliwej duszy,
Okaże się zawsze mocniejszy.}
{Ach, ça ira, ça ira, ça ira!
Na przekór buntownikom wszystko się uda.}
Wykaż, że kult Istoty Najwyższej miał charakter deistyczny.
Sprawozdanie złożone w imieniu Komitetu Ocalenia Publicznego przez Robespierre’a Zgromadzeniu Narodowemu o związkach pojęć religijnych i moralnych z zasadami republikańskimi, 7 maja 1794Jedynym zrębem społeczności cywilnej jest moralność… Pojęcie Istoty Najwyższej i nieśmiertelności duszy jest ustawicznem odwoływaniem się do sprawiedliwości, jest więc pożytecznem dla społeczeństwa i republiki… […] Wszystkie ułudy pierzchają przed rzeczywistością i wszystkie szaleństwa padają przed Rozumem. Bez przymusu, bez prześladowania wszystkie sekty winny zlać się z własnego popędu w powszechnej religii Przyrody […].
Źródło: Sprawozdanie złożone w imieniu Komitetu Ocalenia Publicznego przez Robespierre’a Zgromadzeniu Narodowemu o związkach pojęć religijnych i moralnych z zasadami republikańskimi, 7 maja 1794, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 19.
Wskaż, które z podanych źródeł jest późniejsze. Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
Wypowiedzenie wojny Austrii przez Zgromadzenie Narodowe Francji […]Zgromadzenie Narodowe oświadcza, że naród francuski […] – chwyta za broń tylko w obronie własnej wolności i niepodległości; że wojna, którą naród jest zmuszony kontynuować, nie jest wojną ludu przeciwko ludowi, lecz słuszną obroną ludu przeciw agresji króla; że Francuzi odróżnią zawsze swoich braci od prawdziwych wrogów, że nie pominą niczego dla umniejszenia grozy wojennej, oszczędzenia lub ocalenia własności, ażeby w ten sposób nieodłączne od wojny nieszczęścia spadły tylko na tych, którzy sprzymierzają się w walce z wolnością […].
Źródło: Wypowiedzenie wojny Austrii przez Zgromadzenie Narodowe Francji […], [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 498.
Źródło B
Dekret Konwentu […] o wypowiedzeniu wojny Anglii i HolandiiKonwent Narodowy uchwala, co następuje:
Art.1 Konwent Narodowy proklamuje w imieniu narodu francuskiego, że wobec licznych kroków świadczących o wrogim stosunku i nieżyczliwości Republika Francuska oświadcza, że znajduje się w stanie wojny z królem angielskim i namiestnikiem Zjednoczonych Prowincji.Źródło: Dekret Konwentu […] o wypowiedzeniu wojny Anglii i Holandii, [w:] Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, t. 1, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 265.
- A
- B
Chociaż konstytucja z 24 czerwca 1793 r. nigdy nie weszła w życie, jej uchwalenie demokraci przyjęli z entuzjazmem. Na czym polegały zmiany wynikające z zapisów tej konstytucji w odniesieniu do praw obywatelskich w porównaniu z konstytucją z września 1791 r.?
Ustawa Konstytucyjna z 24 czerwca 1793 r.O stanowisku obywateli
Art. 4. Do wykonywania praw obywatela francuskiego dopuszcza się: każdego człowieka urodzonego i zamieszkałego we Francji, który ukończył 21 lat życia; każdego cudzoziemca, który ukończył 21 lat życia, zamieszkuje od roku we Francji, żyje tam z własnej pracy lub nabył tam własność, lub poślubił Francuzkę, lub adoptował dziecko, lub utrzymuje starca; każdego cudzoziemca wreszcie, którego Ciało Ustawodawcze uzna za dobrze zasłużonego dla ludzkości. […]Źródło: Ustawa Konstytucyjna z 24 czerwca 1793 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 494–496.
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenie.
Źródło A
Rozporządzenie o uwięzieniu podejrzanych z 17 września 1793 r.
Za ludzi podejrzanych uznani są: 1. Ci, którzy czy to postępowaniem swoim, czy też przez swoje stosunki, czy wreszcie w swoich wypowiedziach lub pismach ujawnili się jako stronnicy tyranii i feudalizmu, a jako wrogowie wolności. […] 5. Te osoby pochodzące z byłego stanu szlacheckiego, które są mężami, żonami, ojcami, matkami, synami, córkami, braćmi i siostrami lub byłymi pracownikami emigrantów, jeśli nie wykazały stale swego przywiązania do Republiki.
Źródło: Rozporządzenie o uwięzieniu podejrzanych z 17 września 1793 r., [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 18.
Źródło B
Wskazówki dla sądów, 18 maja 1794Nieprzyjaciółmi rewolucji są wszyscy ci, którzy jakimkolwiek sposobem i pod jakimkolwiek pozorem starali się przeciwić pochodowi rewolucji i przeszkadzać umocnieniu się rzeczypospolitej. Karą należną za ten występek jest śmierć. Dowodem wymaganym dla skazania są wszystkie wiadomości jakiegokolwiek rodzaju, które mogą przekonać człowieka rozsądnego i przyjaciela wolności.
Źródło: Wskazówki dla sądów, 18 maja 1794, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 19.
Rewolucyjne prawo o podejrzanych… Możliwe odpowiedzi: 1. było zgodne z Deklaracją praw człowieka i obywatela., 2. stanowiło skuteczne i sprawiedliwe narzędzie do walki z wrogami rewolucji., 3. było na tyle nieprecyzyjne, że jego stosowanie mogło prowadzić do nadużyć.
Kolorem czerwonym zaznacz akapit, w którym autor przekonuje, że cel uświęca środki, a kolorem zielonym ten, w którym węszy spisek i atakuje przeciwników politycznych.
Powolność wyroków równa się bezkarności. Niepewność kary zachęca wszystkich winowajców.
Wszędzie działania rządu spotykają się z głuchą nieżyczliwością. To zgubny wpływ zagranicznych dworów i choć bardziej ukryty, nie jest ani mniej czynny, ani mniej zgubny. Wewnętrzni wrogowie ludu francuskiego podzielili się na dwa stronnictwa [umiarkowani – dantoniści i „wściekli”]. Ich celem jest dezorganizacja rządu ludowego, rozbicie Konwentu, czyli zwycięstwo tyranii. Jedno z tych stronnictw pcha nas w słabość, drugie w nadużycia. Jedno chce zamienić wolność w bachantkę [towarzyszkę boga wina i zabawy Bachusa], drugie w prostytutkę. Jednak ich przywódcy popierają królów lub arystokrację i zawsze jednoczą się przeciwko patriotom.
{Autor przekonuje, że cel uświęca środki.}Od zewnątrz oblegają i krąg zacieśniają sami tyrani. Wewnątrz spiskują wszyscy przyjaciele tyranii. Trzeba zlikwidować nieprzyjaciół republiki, wewnętrznych i zewnętrznych, albo zginąć wraz z nią. Terror to nic innego jak sprawiedliwość natychmiastowa, sroga, nieugięta. Jest więc emanacją cnoty. Jest nie tyle szczegółową zasadą, ile konsekwencją ogólnej zasady demokracji zastosowanej do najpilniejszych potrzeb ojczyzny.
Powolność wyroków równa się bezkarności. Niepewność kary zachęca wszystkich winowajców.{/Autor przekonuje, że cel uświęca środki.}
{Autor węszy spisek i atakuje przeciwników politycznych.}Wszędzie działania rządu spotykają się z głuchą nieżyczliwością. To zgubny wpływ zagranicznych dworów i choć bardziej ukryty, nie jest ani mniej czynny, ani mniej zgubny. Wewnętrzni wrogowie ludu francuskiego podzielili się na dwa stronnictwa [umiarkowani – dantoniści i „wściekli”]. Ich celem jest dezorganizacja rządu ludowego, rozbicie Konwentu, czyli zwycięstwo tyranii. Jedno z tych stronnictw pcha nas w słabość, drugie w nadużycia. Jedno chce zamienić wolność w bachantkę [towarzyszkę boga wina i zabawy Bachusa], drugie w prostytutkę. Jednak ich przywódcy popierają królów lub arystokrację i zawsze jednoczą się przeciwko patriotom.{/Autor węszy spisek i atakuje przeciwników politycznych.}
Zaznacz cytat, który ma taką samą wymowę jak poniższe źródło.
Kamil Desmoulins o terrorze politycznym we Francji w 1794 r.Gdybym przynajmniej tego okrutnego traktowania doznawał od Pitta lub Koburga [jednego z wodzów armii austriackiej], lecz od moich kolegów – lecz od Robespierre’a, który podpisał rozkaz mego aresztowania – lecz od Republiki, dla której tyle zrobiłem! […] Nie mogłem przypuszczać, że ludzie są tak okrutni i tak niesprawiedliwi. Któż by mógł myśleć, że kilka ironicznych uwag w moich pismach na temat moich kolegów, do czego zostałem sprowokowany, zatrze pamięć moich zasług. Nie tajno mi, że umieram jako ofiara owych szyderstw i swej przyjaźni ku Dantonowi.
Źródło: Kamil Desmoulins o terrorze politycznym we Francji w 1794 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 505–506.
-
Przebaczam mym wrogom. Pragnę, by moja krew przyniosła pożytek Francuzom i uśmierzyła gniew Boga
. (Ludwik XVI tuż przed swoją egzekucją). -
Opinia jest królową świata, głupota jest królową głupców
. -
Przekonanie jest sumieniem umysłów
. -
Wojna pałacom! Pokój chatom!
(Sébastien Roch Nicolas de Chamfort). -
Wolności! Cóż za [okropne] zbrodnie są popełniane w twoim imieniu!
(Pani Roland tuż przed swoją egzekucją).
-
Rewolucja jest jak Saturn, pożera własne dzieci
. (Pierre Vergniaud; zdanie przypisywane Georgesowi Dantonowi tuż przed jego egzekucją).