Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń
BogurodzicaBogurodzica dziewica, Bogiem sławienaBogiem sławiena Maryja,
U twego syna GospodzinaU twego syna Gospodzina Matko zwolenazwolena, Maryja!
ZyszczyZyszczy nam, spuścispuści nam.
KyrieleisonKyrieleison.Twego dzielaTwego dziela Krzciciela, bożyczebożycze,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jążjąż nosimy,A dać raczy, jegoż prosimy.
A na świecie zbożny pobytzbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebytrajski przebyt.
Kyrieleison.Źródło: Bogurodzica.
Uzupełnij mapę myśli, wpisując, jak Matka Boża była postrzegana w średniowieczu oraz jakie cechy są jej przypisane w Bogurodzicy.
- Nazwa kategorii: Jan Chrzciciel
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Jan Chrzciciel
- Elementy należące do kategorii Jan Chrzciciel
Autor średniowiecznej pieśni mówi o Matce Boskiej „zwolena”. Zapoznaj się z fragmentami tekstów średniowiecznych i podaj ten, który bezpośrednio koresponduje z przymiotnikiem „zwolena”
Anonimowy utwór średniowiecznyDo Nazaret poselstwo
Zrządziło wierne Bostwo,
By Gabryjel nawiedził,
Dziewicy poselstwo wzjawił.
Ktorą wybrał Niebieski
Ociec, Syn i Duch Święty,
By sama matką była,
Iżby Krysta porodziła.
Radości wam powiedam...Źródło: Anonimowy utwór średniowieczny. Cytat za: R. Mazurkiewicz, „Matka Boga i człowieka”. Macierzyństwo Maryi w polskim piśmiennictwie średniowiecznym (przegląd ważniejszych motywów), „Salvatoris Mater” 2000, nr 2.
Anonimowy utwór średniowiecznySyn sie Boży narodził
Z dziewice przeczystej
Jako roża i lilija,
Z panieństwa Maryjej.
Od wiekow narodzony,
Z Panny czystej sie narodził
Zbawiciel wszytkiego;
Wesoły nam dzień nastał Narodzenia BożegoŹródło: Anonimowy utwór średniowieczny. Cytat za: R. Mazurkiewicz, „Matka Boga i człowieka”. Macierzyństwo Maryi w polskim piśmiennictwie średniowiecznym (przegląd ważniejszych motywów), „Salvatoris Mater” 2000, nr 2.
Anonimowy utwór średniowiecznyZdrowaś, Matko, gdyś Syna rodziła,
Droga rodzenia znaczna nie była;
Jak na morzu nie znać drogi żadnej,
Tak w ciele twym grzechu zmazy namniej,
O Dziewico czysta.Źródło: Anonimowy utwór średniowieczny. Cytat za: R. Mazurkiewicz, „Matka Boga i człowieka”. Macierzyństwo Maryi w polskim piśmiennictwie średniowiecznym (przegląd ważniejszych motywów), „Salvatoris Mater” 2000, nr 2.
Na podstawie fragmentu tekstu wyjaśnij, jak rozumiesz metaforę „strzelistość modlitwy” oraz kto jest podmiotem lirycznym tekstu.
Siedem pieczęci BogurodzicyW apostrofie Bogurodzicy zawiera się zatem maksymalnie skondensowany wykład podstawowych prawd mariologicznych: o Jej Boskim Macierzyństwie, wieczystej czystości, chwale niebiańskiej. Charakterystyczne, że w obu wersach apostrofy „ziemskie” imię - Maryja - przesunięte zostało na sam koniec (choć większość łacińskich hymnów maryjnych od niego się właśnie rozpoczyna). A zatem całe dwa inicjalne wersy pierwszej strofy wyrażają dogmat równoczesnego bosko‑ludzkiego macierzyństwa Maryi oraz ogrom płynącej stąd chwały i mocy.
Co ciekawe, perspektywa charakterystyki adresatki jest jakby „odwrócona” w stosunku do czasu ludzkiego, historycznego: postępuje w ruchu zstępującym „od góry” - od tytułu „niebiańskiego” („Bogurodzica”), wiecznego „teraz i zawsze”, do wspomnienia centralnego dla teologii pieśni faktu Wcielenia Chrystusa, zapoczątkowanego przyzwoleniem Maryi wypowiedzianym w ciszy Nazaretu („A Dziewicy było na imię Maryja”). Jeśli teraz uświadomimy sobie, że podmiotem mówiącym (modlącym się) w pieśni jest społeczność wiernych […] pozostająca w świecie doczesnym, na poziomie „ziemskiego pobytu”, uderzy nas „strzelistość” tej modlitwy, jej potężna energia pozwalającą przekroczyć ogromną przestrzeń pomiędzy „dołem” ziemskiego bytowania, a „górą” niebiańskiej chwały, w której przebywa adresatka pieśni.
Źródło: Roman Mazurkiewicz, Siedem pieczęci Bogurodzicy, dostępny w internecie: http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_religijna/bogurodzica/siedem.html.
Tekst do ćwiczeń 7. i 8.
Siedem pieczęci BogurodzicyWcale jednak nie jest pewne, czy tak właśnie rozumieli słowa pieśni ruszający do grunwaldzkiego starcia wojowie Jagiełły. Bo oto już dwa początkowe wersy niosą ładunek sensu trudny do uchwycenia w „pierwszej lekturze”. Wypełnia je rozbudowana, składająca się z dwóch symetrycznych członów apostrofa do Maryi. Ale nie do tej z tkliwych obrazków betlejemskich czy przejmujących współczuciem scen Ukrzyżowania; przeciwnie - do królującej w chwale niebiańskiej („Bogiem sławiena”), w przedziwny, niepojęty dla ludzkiego rozumu sposób przedwiecznie wybranej na Matkę („Matko zwolena”) Boga.
Tytuł „Bogurodzica” […] wywodzi się od greckiego słowa Theotokos (przez pośrednictwo starosłowiańskiego Bogorodica) i niesie w sobie pamięć polemik pierwszych stuleci chrześcijaństwa wokół dogmatu o boskości Chrystusa, a co za tym idzie, również o prawo Maryi do tytułu Bożej Rodzicielki. Kwestię rozstrzygnął ostatecznie Sobór w Efezie w roku 431 i odtąd w hymnografii, zwłaszcza na chrześcijańskim Wschodzie, powstają niezliczone pieśni na cześć Theotokos.
Źródło: Roman Mazurkiewicz, Siedem pieczęci Bogurodzicy , dostępny w internecie: http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_religijna/bogurodzica/siedem.html.
Na podstawie fragmentu tekstu opisz, jak przedstawiona jest Matka Boska w Bogurodzicy.
Na podstawie tekstu i odpowiedzi z poprzedniego ćwiczenia wskaż obrazy średniowieczne, które korespondują z wizerunkiem Matki Boskiej w Bogurodzicy. Uzasadnij swoją odpowiedź.
