Sprawdź się
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. impresjonizm, 2. naturalizm, 3. symbolizm, 4. ekspresjonizm
Które kierunki literackie przełomu XIX i XX wieku podkreślały powiązania między poezją a muzyką?
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
- impresjonizm
- naturalizm
- symbolizm
- ekspresjonizm
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz Prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz – jeśli jest fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| W okresie Młodej Polski muzyka stała się istotnym tematem literackim. | □ | □ |
| Twórcy doby modernizmu jako pierwsi podjęli próbę zbliżenia tworzywa literackiego do muzyki. | □ | □ |
| Użycie środków stylistycznych opartych na brzmieniowych właściwościach języka oznacza, że wiersz można uznać za muzyczny. | □ | □ |
| Młodopolanie wykorzystywali dźwiękowe walory poezji, aby wyrazić wewnętrzne przeżycia niemające swojej nazwy. | □ | □ |
Trombita Sądu nad tobą rozbrzmiewa, 2.
Za chruścianym stanęła witakiem, / A boginiak już czyhał za krzakiem - / Pogiął kibić, zagarnął twarz białą / I mięśniami pościskał jej ciało! / A ty śpiewaj, śpiewulo - / A ty zgaduj, zgadulo!, 3.
O niezgłębione, nieobjęte moce!, 4.
I limb szumy powiewne i w smrekowym szept borzeinstrumentacja głoskowa Możliwe odpowiedzi: 1.
Trombita Sądu nad tobą rozbrzmiewa, 2.
Za chruścianym stanęła witakiem, / A boginiak już czyhał za krzakiem - / Pogiął kibić, zagarnął twarz białą / I mięśniami pościskał jej ciało! / A ty śpiewaj, śpiewulo - / A ty zgaduj, zgadulo!, 3.
O niezgłębione, nieobjęte moce!, 4.
I limb szumy powiewne i w smrekowym szept borzerefren Możliwe odpowiedzi: 1.
Trombita Sądu nad tobą rozbrzmiewa, 2.
Za chruścianym stanęła witakiem, / A boginiak już czyhał za krzakiem - / Pogiął kibić, zagarnął twarz białą / I mięśniami pościskał jej ciało! / A ty śpiewaj, śpiewulo - / A ty zgaduj, zgadulo!, 3.
O niezgłębione, nieobjęte moce!, 4.
I limb szumy powiewne i w smrekowym szept borzetematyzacja muzyki Możliwe odpowiedzi: 1.
Trombita Sądu nad tobą rozbrzmiewa, 2.
Za chruścianym stanęła witakiem, / A boginiak już czyhał za krzakiem - / Pogiął kibić, zagarnął twarz białą / I mięśniami pościskał jej ciało! / A ty śpiewaj, śpiewulo - / A ty zgaduj, zgadulo!, 3.
O niezgłębione, nieobjęte moce!, 4.
I limb szumy powiewne i w smrekowym szept borze
Połącz cytat z odpowiednim pojęciem.
<q>I limb szumy powiewne i w smrekowym szept borze</q>, <q>Za chruścianym stanęła witakiem, / A boginiak już czyhał za krzakiem - / Pogiął kibić, zagarnął twarz białą / I mięśniami pościskał jej ciało! / A ty śpiewaj, śpiewulo - / A ty zgaduj, zgadulo!</q>, <q>Trombita Sądu nad tobą rozbrzmiewa</q>, <q>O niezgłębione, nieobjęte moce!</q>
| apostrofa | |
| instrumentacja głoskowa | |
| refren | |
| tematyzacja muzyki |
Jan Kasprowicz, Święty Boże, Święty Mocny [fragment], [w:] Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, wstęp, wybór tekstów i opracowanie J. Bajda, Wrocław 2007, s. 214.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym), [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1980, s. 230.
Bolesław Leśmian, Mak [z cyklu „Ballady”], [w:] Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, wstęp, wybór tekstów i opracowanie J. Bajda, Wrocław 2007, s. 470.
Jan Kasprowicz, Dies irae, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J.J. Lipski, Kraków 1990, s. 163.
Zdefiniuj, na czym polegała „śpiewność” w wybranych wierszach młodopolskich.
Wyjaśnij, w jaki sposób Jan Kasprowicz wykorzystał dźwiękowe właściwości języka w hymnie Dies irae. Sformułuj wypowiedź pisemną.
Wskaż jeden z powodów, dla których – twoim zdaniem – młodopolscy poeci dążyli do zbliżenia języka liryki do muzyki. Sformułuj wypowiedź pisemną.
Tekst do ćwiczeń 7. i 8.
Mak [z cyklu „Ballady”]Za chruścianym stanęła witakiem,
A boginiak już czyhał za krzakiem –
Pogiął kibić, zagarnął twarz białą
I mięśniami pościskał jej ciało!
A ty śpiewaj, śpiewulo –
A ty zgaduj, zgadulo!I mięśniami pościskał jej ciało.
Tchem się swoim do tchu jej przedostał,
Dreszczem nagłym dreszczowi jej sprostał,
Sponiewierał wargami w ustroniu,
Obezdolił pieszczotą na błoniu!
A ty śpiewaj, śpiewulo –
A ty zgaduj, zgadulo!Obezdolił pieszczotą na błoniu.
I wykochał jej nogi i ręce,
I wykochał oddechy dziewczęce,
I z chichotem odrzucił na siano
Tę dziewczynę, przez niego ospaną!
A ty śpiewaj, śpiewulo -
A ty zgaduj, zgadulo!Tę dziewczynę, przez niego ospaną.
„Dokąd pójdę - na które cmentarze?
Jak się Bogu na oczy pokażę?
Ni mi klęknąć na grzeszne kolano,
Ni przeżegnać się dłonią zbrukaną!”
A ty śpiewaj, śpiewulo -
A ty zgaduj, zgadulo!„Ni przeżegnać się dłonią zbrukaną”.
Wspominając jego wargi ssące,
Mak czerwony zerwała na łące.
Pełna lęku i wstydu i zmazy
Przeżegnała się makiem trzy razy!
A ty śpiewaj, śpiewulo -
A ty zgaduj, zgadulo!
Przeżegnała się makiem trzy razy.Rozewrzyjcie na niebie rozstaju
Wszystkie wrota do mego wyraju,
Bo ja w niebie dziewczynę mieć muszę
Tę, co makiem przeżegnała duszę!
A ty śpiewaj, śpiewulo -
A ty zgaduj, zgadulo!
Tę, co makiem przeżegnała duszę.Źródło: Bolesław Leśmian, Mak [z cyklu „Ballady”], [w:] tegoż, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, oprac. J. Bajda, wybór J. Bajda, Wrocław 2002, s. 470–471.
Wskaż w wierszu Bolesława Leśmiana środki poetyckie oparte na brzmieniowych właściwościach słów. Podaj przykłady.
Czy Mak Leśmiana można uznać za wiersz muzyczny? Uzasadnij swoją opinię.
Wskaż przykłady znanych ci wierszy młodopolskich, w których ważną rolę pełnią melodyczne środki stylistyczne.