Sprawdź się
Przeanalizuj podane czynniki pod kątem ich wpływu na choroby cywilizacyjne i przyporządkuj je do odpowiedniej kategorii.
| czynnik | pośrednie przyczyny chorób cywilizacyjnych | bezpośrednie przyczyny chorób cywilizacyjnych | nie wpływają na choroby cywilizacyjne |
| postępujące uprzemysłowienie | □ | □ | □ |
| stres | □ | □ | □ |
| brak aktywności fizycznej | □ | □ | □ |
| hałas | □ | □ | □ |
| przeludnienie ziemi | □ | □ | □ |
| informatyzacja procesów społecznych | □ | □ | □ |
Wskaż, której choroby nie zaliczamy do chorób cywilizacyjnych.
- rak przełyku
- miażdżyca
- szkorbut
- AIDS
- bulimia
Zapoznaj się z charakterystyką choroby cywilizacyjnej i wykonaj polecenie.
Jest poważnym zaburzeniem psychicznym z grupy zaburzeń nastroju.
Przejawia się obniżeniem nastroju oraz zmniejszeniem aktywności i energii osoby na nią cierpiącej.
Bardzo utrudnia lub wręcz uniemożliwia normalne funkcjonowanie.
Jej objawy występują stale z różnym natężeniem lub gasną i nawracają.
Źródło: opracowanie własne.
Zapoznaj się z wykresem i wykonaj polecenie.
Zachorowalność na nowotwory złośliwe ogółem w Polsce w latach 2011–2013 w zależności od wieku.
-
wiek : 0–4
kobiety : 133
mężczyźni : 175
-
wiek : 5–9
kobiety : 82
mężczyźni : 103
-
wiek : 10–14
kobiety : 82
mężczyźni : 93
-
wiek : 15–19
kobiety : 163
mężczyźni : 186
-
wiek : 20–24
kobiety : 324
mężczyźni : 340
-
wiek : 25–29
kobiety : 671
mężczyźni : 545
-
wiek : 30–34
kobiety : 3511
mężczyźni : 710
-
wiek : 35–39
kobiety : 1767
mężczyźni : 853
-
wiek : 40–44
kobiety : 2404
mężczyźni : 1099
-
wiek : 45–49
kobiety : 3696
mężczyźni : 2063
-
wiek : 50–54
kobiety : 6659
mężczyźni : 4759
-
wiek : 55–59
kobiety : 9814
mężczyźni : 9186
-
wiek : 60–64
kobiety : 11769
mężczyźni : 13046
-
wiek : 65–69
kobiety : 9393
mężczyźni : 11492
-
wiek : 70–74
kobiety : 8131
mężczyźni : 10845
-
wiek : 75–79
kobiety : 8436
mężczyźni : 10063
-
wiek : 80–84
kobiety : 6571
mężczyźni : 6630
-
wiek : 85+
kobiety : 4497
mężczyźni : 3274
Wskaż, które z podanych elementów zaliczamy do determinant zdrowia.
- dziedziczenie genetyczne
- służba wojskowa
- styl życia
- opieka medyczna
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Program Profilaktyki Raka PłucaTo największy zabójca spośród nowotworów. Mogłoby być inaczej, gdyby był wykrywany na wczesnym etapie, kiedy zaatakował tylko miejscowo płuca. W Polsce w tak wczesnej fazie diagnozuje się zaledwie ok. 20 proc. przypadków (w 2016 roku – 22 proc.) (dane Krajowego Rejestru Nowotworów). To za mało, zwłaszcza że u tych pacjentów można zastosować optymalną terapię, dzięki której – jak wskazują onkolodzy – 75 proc. takich pacjentów przeżywa co najmniej 5 lat po rozpoznaniu choroby (w onkologii okres pięcioletniego przeżycia po diagnozie nowotworu ocenia się jako jego całkowite wyleczenie).
Jak podaje krajowy konsultant w dziedzinie onkologii prof. Maciej Krzakowski, w 2016 roku 47 proc. przypadków raka płuca wykryto w stadium rozsiania, czyli wtedy, gdy pojawiły się już przerzuty w odległych narządach, a 32 proc. – w tzw. stadium regionalnym, czyli gdy nowotwór zaatakował już pobliskie tkanki. To pogarsza rokowania. Rocznie w Polsce ok. 23 tysięcy osób dostaje diagnozę: „rak płuca” i mniej więcej tyle osób z powodu tej choroby w ciągu roku umiera. Aż 95 proc. chorych to byli lub obecni palacze tytoniu. Jak w każdym nowotworze wpływ na rozwój tej choroby mają też czynniki genetyczne. Objawy raka płuca na początku są bardzo skąpe lub wręcz ich brak. Zwykle są to:
kaszel;
duszność;
nawracające infekcje płucne;
chrypka;
ból;
podwyższona temperatura;
osłabienie;
chudnięcie.
Krajowy konsultant ds. onkologii prof. Maciej Krzakowski apeluje, by nie lekceważyć utrzymującego się, mimo leczenia objawowego, kaszlu, zwłaszcza wtedy, gdy zauważymy zmianę charakteru kasłania. Ostrzega, że chrypka pojawia się najczęściej wówczas, kiedy zaczyna już dochodzić do przerzutów. Dla osób szczególnie zagrożonych rakiem płuca opracowany został Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK), który ma na celu nie tylko wzrost wiedzy na temat raka płuca, ale i wykrywanie go na wczesnym etapie.
Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Program Profilaktyki Raka Płuca, 4.03.2020 r., dostępny w internecie: pacjent.gov.pl [dostęp 17.06.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020Art. 3 i art. 4 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz.U. poz. 1916) podkreślają znaczenie konieczności zapewnienia spójności działań w zakresie NPZ realizowanych przez organy władzy publicznej i współpracujące z nimi podmioty. Cele operacyjne i zadania służące realizacji celów operacyjnych określone w NPZ muszą wspólnie przyczyniać się do ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu, a także powinny być realizowane w sposób powiązany, przeciwdziałając więcej niż jednemu zagrożeniu jednocześnie, w szczególności w obszarach, w których istnieją naukowe dowody powiązań zależności między zagrożeniami lub korelującymi czynnikami ryzyka i chroniącymi. Cele będą realizowane z uwzględnieniem konieczności zapewnienia dostępności, zgodnie z koncepcją projektowania uniwersalnego, określoną w art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169), oraz potrzebami osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Cele operacyjne obejmują:
1. Poprawę sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz aktywności fizycznej społeczeństwa.
Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw: kultury fizycznej, pracy, rodziny, turystyki, finansów publicznych, rolnictwa, obrony narodowej oraz oświaty i wychowania.
2. Profilaktykę i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami ryzykownymi. Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw: oświaty i wychowania, obrony narodowej, pracy, rodziny, zabezpieczenia społecznego, spraw wewnętrznych, sprawiedliwości, finansów publicznych oraz informatyzacji.
3. Profilaktykę problemów zdrowia psychicznego i poprawę dobrostanu psychicznego społeczeństwa.
Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw: pracy, rodziny, zabezpieczenia społecznego, oświaty i wychowania, spraw wewnętrznych, sprawiedliwości, obrony narodowej, nauki, szkolnictwa wyższego oraz informatyzacji.
4. Ograniczenie ryzyka zdrowotnego wynikającego z zagrożeń fizycznych, chemicznych i biologicznych w środowisku zewnętrznym, miejscu pracy, zamieszkania, rekreacji oraz nauki.
Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw środowiska we współpracy z ministrem właściwym do spraw: zdrowia, pracy, rodziny, zabezpieczenia społecznego, obrony narodowej, rynków rolnych oraz rozwoju wsi.
5. Promocję zdrowego i aktywnego starzenia się.
Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw pracy, rodziny i zabezpieczenia społecznego.
6. Poprawę zdrowia prokreacyjnego.
Podmiot odpowiedzialny: minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw: rodziny, pracy, zabezpieczenia społecznego oraz oświaty i wychowania.
Źródło: Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020, dostępny w internecie: sip.lex.pl [dostęp 18.06.2020 r.].