Sprawdź się
Pojawienie się trzeciej generacji praw człowieka wynika z… Możliwe odpowiedzi: 1. pojawienia się w ostatnich dziesięcioleciach globalnych problemów., 2. nierównością poprzednich generacji., 3. domagania się rozszerzenia wolności osobistych., 4. wykluczenia konkretnych grup społecznych.
Dokończ zdanie.
Pojawienie się trzeciej generacji praw człowieka wynika z…
- pojawienia się w ostatnich dziesięcioleciach globalnych problemów.
- nierównością poprzednich generacji.
- domagania się rozszerzenia wolności osobistych.
- wykluczenia konkretnych grup społecznych.
Wskaż, które prawa zaliczamy do fundamentalnych.
- prawo do życia
- prawo do wolności
- zakaz tortur
- prawo do równości
- prawo do tajemnicy korespondencji
- prawo do swobodnego poruszania się
- prawo do azylu
- prawo do gromadzenia się
Wskaż, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| W średniowieczu powstawały pierwsze dokumenty dające początek respektowaniu praw człowieka. | □ | □ |
| Konstytucja 3 maja zapewniała poszanowanie i bezpieczeństwo zarówno szlachcie, jak i chłopom. | □ | □ |
| Ustrój faszystowski zanegował wartość wolności i godności człowieka. | □ | □ |
| Kant utożsamiał prawo naturalne z moralnością. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.Art. 58
Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.
Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Przemówienie Pawła Włodkowica na Soborze w KonstancjiWojny Krzyżaków z niewiernymi nie są sprawiedliwe
Z tego zaś dochodzi się do jasnej odpowiedzi na inne pytanie, Krzyżacy walcząc ze spokojnymi niewiernymi jako takimi nigdy nie mieli wojny sprawiedliwej. Jest to oczywiste, ponieważ wszelkie prawo przemawia przeciw napadającym na tych, którzy chcą żyć w pokoju (…).
Źródło: Przemówienie Pawła Włodkowica na Soborze w Konstancji, dostępny w internecie: polishfreedom.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Pojęcie natury i prawa naturalnego w koncepcjach kontraktualistycznychW dawnych teoriach, zwłaszcza siedemnasto- i osiemnastowiecznych, stan poprzedzający to stan natury, a stan następujący to stan cywilny, obywatelski, państwowy. Według J. Locke'a umowa jest tylko rejestracją tego, co było już w stanie natury, ponieważ wolność naturalna nie oznacza robienia tego, co się komu podoba. Według J. J. Rousseau umowa społeczna jest regresem i jednocześnie postępem - człowiek z okresu stanu natury był dobry, ale zepsuła go cywilizacja, choć na niej też trochę zyskał.
Źródło: Jerzy Śmiałowski, Pojęcie natury i prawa naturalnego w koncepcjach kontraktualistycznych, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” 1994, s. 71.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Marksowski materializm historyczny – koncepcja związku między bazą a nadbudową oraz prymatu czynników ekonomicznychSposób produkcji życia materialnego warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces życia w ogóle. Nie świadomość ludzi określa ich byt, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość. Stwierdzając, iż to byt określa świadomość – a nie odwrotnie – wskazuje się na to, iż ów byt, czyli wyznaczone stosunkami produkcji warunki ludzkiego działania determinują obiektywnie istniejące, możliwe ramy tych działań.
Źródło: Michał Cichoracki, Marksowski materializm historyczny – koncepcja związku między bazą a nadbudową oraz prymatu czynników ekonomicznych, dostępny w internecie: cejsh.icm.edu.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Źródło I
Pomniki praw człowieka w historii§ 16. Następnie przyrzekamy i zaręczamy, iż żadnego ziemianina posiadacza własności gruntowej, nie będziemy za jakieś wykroczenia lub winę więzić, ani nie wydamy nakazu uwięzienia i nie będziemy go wcale karać, jeśli w sądzie w sposób rozumny nie udowodni się jemu winy i jeśli sędziowie tej krainy, w której ten ziemianin mieszka, nie wydadzą go w ręce nasze lub naszych starostów.
Źródło: Pomniki praw człowieka w historii, dostępny w internecie: rpo.gov.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Źródło II
Pomniki praw człowieka w historii[W]szystkim uwięzionym z powodu jakichś spraw karnych lub za takie podawanych niech będzie postanowione (…) że ilekroć jakakolwiek osoba czy osoby przyniosą nakaz Habeas Corpus (…) urzędnik (…) czy urzędnicy powinni w terminie trzech dni, licząc od złożenia owego nakazu (chyba że aresztowanie, o które chodzi, nastąpiło z powodu zdrady stanu lub ciężkiej zbrodni, co zostało w sposób jasny i wyraźny podane w nakazie aresztowania), po otrzymaniu zapłaty kosztów transportu aresztanta (…) i zapewnienia popartego własną (więźnia) gwarancją pokrycia wydatków związanych z ponownym przywiezieniem do więzienia, w razie gdyby sąd lub sędzia, przed którym zgodnie z prawdziwą intencją tej ustawy został postawiony, zdecydował umieszczenie zatrzymanego w areszcie (…).
Źródło: Pomniki praw człowieka w historii, dostępny w internecie: rpo.gov.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Szlachta jednak pracuje! Ustanowienie prawa o miastachUstawa o miastach to było osiągnięcie bardzo wysokiej miary (...).Ustawa przede wszystkim dawała mieszczanom posesjonatom - czyli takim, którzy posiadali w mieście nieruchomości (na przykład kamienicę, sklep, warsztat, manufakturę) – wolność osobistą. Od tego momentu obejmowała ich zasada „neminem captivabimus nisi iure victum” („nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego”), która przysługiwała szlachcie już od XV wieku.
Źródło: Szlachta jednak pracuje! Ustanowienie prawa o miastach, dostępny w internecie: polskieradio.pl [dostęp 1.07.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Deklaracyjny charakter praw człowieka: umowa społeczna od Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a do René CassinaNie było pozytywnych praw, było tylko prawo naturalne i wieczna wojna wszystkich przeciw wszystkim. Dla uniknięcia takiej sytuacji należało zgodzić się na umowę społeczną, dzięki której za podporządkowanie się władzy każdy zyskiwał prawa obywatelskie. (...) „W końcu jednostki, zmęczone tym brakiem stabilizacji i wieczną niepewnością o własny los, o życie i mienie, postanowiły powołać państwo. Akt jego powołania dokonał się na mocy tzw. «umowy społecznej»”. Umowa taka to pewien kompromis, w ramach którego ludzie zrezygnowali z części swoich uprawnień na rzecz powołanej przez siebie organizacji państwowej. W ten sposób powołane państwo uzyskało możliwość rozkazywania, wymuszania posłuchu, a jednostki gwarancję życia (nikt nie mógł nikogo bezkarnie zabić) oraz gwarancję nienaruszalności prywatnej własności. (...) Chodzi bowiem o taką ugodę, zawartą pomiędzy jednostkami, a nie z suwerenem (władcą), według której „nie można wypowiedzieć posłuszeństwa suwerenowi”, bowiem oznaczałoby to „powrót do brutalnego stanu natury”.
Źródło: Stanisław Biały, Deklaracyjny charakter praw człowieka: umowa społeczna od Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a do René Cassina, dostępny w internecie: bazhum.muzhp.pl [dostęp 1.07.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Historia Europy: ojcowie socjalu, czyli jak się buduje państwo dobrobytuNiezbędne jest znalezienie recepty na poważną poprawę sytuacji klas pracujących. Sprawą największego znaczenia jest ochrona tych robotników, którzy są niezdolni do zarabiania na życie”. Zaszokował tymi słowami wszystkich. Konserwatystów i liberałów niespodziewanym zwrotem politycznym, zaś SPD przejęciem jej haseł wyborczych. Co więcej, kanclerz zamierzał obietnice wcielić w życie. Dwa lata później dzięki głosom konserwatywnych partii katolickich i protestanckich Reichstag uchwalił ustawę o obowiązkowych ubezpieczeniach chorobowych pracowników. (...) Rok później kanclerz wprowadził ubezpieczenia wypadkowe, w których całość składki wpłacał pracodawca, co motywowało właścicieli fabryk, aby wreszcie zadbali o bezpieczeństwo pracowników. Gdyby wypadek spowodował trwałą niezdolność do pracy, poszkodowany nabywał prawo do dożywotniej renty w wysokości dwóch trzecich zarobków. (...) Ostatnim elementem „królestwa socjalnego” stała się składka emerytalna, ustanowiona w 1889 r. Płacili ją w równych proporcjach pracodawcy, pracownicy i państwo.
Źródło: Andrzej Krajewski, Historia Europy: ojcowie socjalu, czyli jak się buduje państwo dobrobytu, dostępny w internecie: forsal.pl [dostęp 1.07.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Prawa człowieka w konstytucjach ZSRRWspółcześnie przez „prawa człowieka” rozumie się „zespół sytuacyjnie rozwarstwionych naturalnych możności ludzkich, co do istoty indywidualnych, ale społecznie zdeterminowanych, równych, niezbywalnych, czasowo trwałych, podmiotowo uniwersalnych, przedmiotowo i terytorialnie (a do pewnego stopnia także kulturowo) koniecznych i zawsze wypływających z przyrodzonej każdemu człowiekowi godności osobowej”.
Źródło: Przemysław Domagała, Paweł Sydor, Prawa człowieka w konstytucjach ZSRR, dostępny w internecie: bibliotekacyfrowa.pl [dostęp 1.07.2021 r.].
Rozstrzygnij, które informacje dotyczące cech praw człowieka są prawdziwe, a które – fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Z tekstu wynika, że współcześnie cechą praw człowieka jest ich kolektywność. | □ | □ |
| Prawa człowieka, według tekstu, przysługują każdej jednostce. | □ | □ |
| Tekst podkreśla, że żadna jednostka nie może się zrzec praw człowieka. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r.Przedstawiciele Ludu Francuskiego, ukonstytuowani w Zgromadzenie Narodowe, uważając, że nieznajomość, zapomnienie i lekceważenie Praw Człowieka są jedynymi przyczynami nieszczęść publicznych i nadużyć rządów, postanowili przedstawić w uroczystej Deklaracji naturalne, niezbywalne i święte prawa Człowieka w celu, aby ta Deklaracja stale obecna wśród członków społeczeństwa, przypominała im nieustannie ich prawa i obowiązki, aby akty Władzy Ustawodawczej i Wykonawczej mogły być w każdej chwili porównywane z celem każdej instytucji państwowej i były dzięki temu bardziej szanowane; aby żądania obywateli oparte odtąd na zasadach prostych i niewątpliwych były ukierunkowane zawsze na utrzymanie Konstytucji i szczęścia ogólnego.
Źródło: Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r., dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 1.07.2021 r.].