Sprawdź się
Zaznacz swoją odpowiedź.
- model kantowski
- model kartezjański
- model chrześcijański
- model starożytny
Wskaż, co łączy się z podmiotowością sprawczą.
- intencjonalność działania
- brak wolnego wyboru
- wolny wybór
- inicjatywa
- twórczość
- brak kontroli nad własnymi czynami
- przypadkowość
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Struktura społeczna nie może pełnić roli stabilizatora porządku społecznego. | □ | □ |
| W systemach liberalno-demokratycznych podmiot sprawczy ograniczany jest m.in. przez działania innych podmiotów. | □ | □ |
| Może istnieć podmiot sprawczy bez struktury. | □ | □ |
| Przekształcanie struktur prowadzi do zmieniania życia publicznego. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Podmiotowość społeczeństwa obywatelskiego w kulturze europejskiejPozycja obywatela w systemie liberalnej demokracji określona jest możliwością aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym oraz stanowi konsekwencje przynależności obywatelskiej, państwowej, a nie np. rasowej. System liberalnej demokracji kształtuje tożsamość i więź obywateli na poziomie tworzenia różnorodnych struktur pluralistycznych opartych na prawnych oraz organizacyjnych regulacjach znajdujących zakorzenienie w uniwersalnych prawach człowieka. Kategoria uprawnień oraz obowiązków, określona w konstytucji każdego państwa demokratycznego, urzeczywistnia obecność wolnych oraz równych wobec prawa obywateli, ale również kształtuje świadomość (współ)odpowiedzialności wobec osobowych wartości. Uniwersalne państwo liberalnej demokracji stanowi formę racjonalnej samoświadomości, ponieważ ludzie tworzący społeczeństwo świadomi są swych prawdziwych natur i potrafią zbudować wspólnotę polityczną, która istnieje w zgodzie z tymi naturami. Odpowiedzialność obywateli wobec istniejącego porządku organizacyjnego państwa stanowi immanentną cechę oraz wartość systemu liberalnej demokracji. Pojęcie dobra wspólnego wskazuje, iż aktywność publiczna obywatela wykracza poza płaszczyznę egoistycznych interesów, nie wyczerpuje się w realizacji doraźnych korzyści.
Źródło: Aldona Musiał-Kidawa, Podmiotowość społeczeństwa obywatelskiego w kulturze europejskiej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej” 2016, nr 98, s. 130.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Podmiotowość i tożsamość jako źródła obywatelskościPartycypacja to zarówno regularna współpraca obywateli z organami władzy czy uczestniczenie w życiu politycznym w tak zwany miękki sposób, ale również aktywne korzystanie z mechanizmów sprawstwa skutecznego prawnie. Tak rozumiana partycypacja to nic innego, jak pragmatyczna forma odzwierciedlenia poczucia podmiotowości obywateli. Obywatel świadomy swojej podmiotowości to taki, który wie, jakie prawa i obowiązki względem różnych uczestników w sferze publicznej mu przysługują. Przedstawiony powyżej sposób rozumienia obywatelskości jako zaangażowanej i aktywnej postawy na rzecz budowania wspólnego dobra zbiorowego zmusza do zastanowienia. Wszak obywatelskość, jak już wspomniano, nie musi dotyczyć tylko zorganizowanych podmiotów zbiorowych, ale również podmiotów indywidualnych.
Indywidualizacja jednostki nie oznacza indywidualizacji wyznawanych przez nią wartości. Wartości o charakterze zbiorowym wciąż pozostają takie same, pomimo atomizacji społeczeństwa. Dlatego źródeł obywatelskości nie należy szukać w podmiotach zbiorowych. Będą one czymś wtórnym. Owa obywatelskość pochodzić będzie z wnętrza każdej jednostki, z indywidualnego i niezależnego bytu.Źródło: Łukasz Brodziak, Podmiotowość i tożsamość jako źródła obywatelskości, „Filozoficzne Aspekty Genezy” 2016, s. 251.
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Dzięki poczuciu podmiotowości obywatel państwa demokratycznego podejmuje decyzje wyborcze i współpracuje z władzami państwa, oceniając ich skuteczność. | □ | □ |
| W zindywidualizowanych społeczeństwach można zauważyć brak poczucia podmiotowości i ograniczenie uczestnictwa w życiu publicznym. | □ | □ |
| We współczesnych demokracjach instytucje kształtujące społeczeństwo obywatelskie nie mogą skutecznie działać z braku poczucia podmiotowości obywateli. | □ | □ |
| Bardzo ważną formą partycypacji indywidualnej w państwach demokratycznych jest uczestnictwo w procesie wyborczym i kandydowanie na niższe urzędy w administracji publicznej. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Zagadnienie podmiotowościBardziej rozwinięta forma odnoszenia się do siebie rozpowszechniła się wraz z filozoficzną interpretacją delfickiej maksymy gammanuῶthetaiota sigmaalfaὐtauόnu, którą Sokrates i Platon odczytywali jako wezwanie do poznania samego siebie. Rozwój myśli greckiej ideę poznania i samorozumienia połączył z ideą refleksyjnego umysłu. (…) Pytanie o podstawy refleksyjnego odnoszenia się do siebie dało początek wyodrębnieniu dwóch rodzajów świadomości: przedrefleksyjnej, bezpośredniej świadomości siebie i refleksyjnego poznawczego rozpoznawania siebie. Rozróżnienie to zasadza się na przekonaniu, że można mieć świadomość siebie również wtedy, gdy nie zwraca się poznawczo uwagi na własną świadomość. W konsekwencji świadomość siebie, pojmowana jako elementarne poczucie, które nie jest „wiedzą”, jaką można sformułować w pojęciach, jest pierwotna w stosunku do refleksyjnego poznawania siebie.
Źródło: Adriana Warmbier, Zagadnienie podmiotowości, dostępny w internecie: ruj.uj.edu.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
O podmiotowości w kontekście pedagogicznymBadacze często łączą podmiotowość z wolnością i odpowiedzialnością, świadomością i samoświadomością, racjonalnością i refleksyjnością, autentycznością i empatią, a zarazem poczuciem odrębności od innych. Istotne są także powiązania z wartościami i celami oraz sensem życia, transcendencją własnej osoby w świat wartości. (…) Podmiotowość jest także jednoznacznie powiązana z aktywnością jednostki, z jej samosterownością i samostanowieniem, z osobistym sprawstwem. Podmiotowość to związki z kreacją siebie, to związki z sumieniem oraz rozwojem i uczeniem się realizowanym przez całe życie. Efektem podmiotowości zyskiwanej w procesie życia jest więc subiektywne poczucie osobistego wpływu na zdarzenia – poczucie osobistego sprawstwa oraz zyskiwane w związku z tym poczucie własnej wartości i poczucie otwartej drogi ku samorealizacji (samospełnienia), a w konsekwencji – radość istnienia i bycia autorem swojego losu.
Źródło: Elżbieta Dubas, O podmiotowości w kontekście pedagogicznym, dostępny w internecie: cejsh.icm.edu.pl [dostęp 18.05.2021 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Podmiotowość i tożsamość jako źródła obywatelskościPodmiotowość jednostki można podzielić na wewnętrzną oraz zewnętrzną. Podmiotowość wewnętrzna oznacza sprawowanie kontroli nad sobą przez daną jednostkę. (…) Tworzy ona w sobie swoisty układ pełniący zarówno funkcje kierownicze, jak i regulacyjne. Dokonuje się samoregulacja i samokontrola, których realizacja zależy od podmiotowej woli jednostki. Podmiotowość zewnętrzna z kolei oznacza wpływ na otoczenie. Wpływ ten prowadzić może do przeświadczenia o zdolności do kreowania otoczenia. Tak rozumiane trwałe poczucie podmiotowości rodzi się, gdy jednostka dostrzega efekty swojego wpływu. Zatem poczucie podmiotowości nie jest tożsame z samą podmiotowością.
Źródło: Łukasz Brodziak, Podmiotowość i tożsamość jako źródła obywatelskości, dostępny w internecie: cejsh.icm.edu.pl [dostęp 18.05.2021 r.].