Z jakiego powodu próba przebudowy społeczeństwa według koncepcji utopijnej prowadzi do stworzenia społeczeństwa zamkniętego? Czym się ono charakteryzuje?

Wskazanie na elementy uznawane przez Platona za pożądane (cenzura, ujednolicenie jednostek, itd.), które później pojawiły się rzeczywiście istniejących państwach totalitarnych, jest odpowiedzią niepełną. Należy zauważyć, że Popper uznaje Platona za autora koncepcji całościowej przebudowy społecznej wedle pewnego idealnego wzoru (nazywa tę koncepcję utopijną inżynierią społeczną). To właśnie ten sposób myślenia prowadzi, zdaniem Poppera, do budowy opartego na zasadach kolektywistycznych społeczeństwa zamkniętego. Przeciwstawia mu odwołujące się do zasad indywidualizmu społeczeństwo otwarte, w którym wszelkie zmiany dokonują się w sposób cząstkowy.

Pomyśl o jakimś znanym ci wydarzeniu historycznym, np. o Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Zastanów się, jakie utopijne postulaty legły u jego podstaw. Czy udało się je zrealizować? Czy próba wcielenia w życie tych postulatów nie doprowadziła do wypaczenia ich sensu? Jak ocenisz skutki tego wydarzenia ze współczesnej  perspektywy? Na tej podstawie zastanów się, czy nieudane próby wcielenia w życie idei utopijnych przekreślają wartość samych idei. Rozważ też, na czym polegać może ich wartość w dłuższej perspektywie czasu.

Odpowiedź wolna. Powinna zawierać ocenę wartości myślenia utopijnego wraz z uzasadnieniem odwołującym się do prób realizacji utopii w życiu społecznym.

Przykładowe warianty odpowiedzi:

[1] Myślenie utopijne jest nie do pogodzenia z demokracją. Przykładowo, w  koncepcjach Platona, Morusa wskazać można idee kolektywistyczne (np. sztywne przyporządkowanie jednostkom ról społecznych). Odwołując się do argumentacji Poppera, można wykazać, że są one nie do pogodzenia z ideałem demokracji, która powinna być systemem respektującym wolność jednostki ludzkiej.

[2] Myślenie utopijne jest ważnym elementem demokracji, które pozwala na poszerzanie wolności człowieka. Niepowodzenia, a nawet wypaczenia oryginalnych, utopijnych idei w praktyce, nie unieważniają ich historycznego znaczenia. Utopijny postulat wolności, równości i braterstwa obywateli, który legł u podstaw Rewolucji Francuskiej, doprowadził do terroru jakobinów. Jednak w dłuższej perspektywie przyczynił się w Europie Zachodniej do rozwoju demokracji, zwiększenia wolności jednostek oraz zmniejszenia nierówności między ludźmi – miał więc długofalowe, pozytywne skutki.