Sprawdź się
Zapoznaj się z poniższym tekstem. Jaką rolę w stanowieniu istoty ludzkiej przypisuje Rousseau sumieniu? Jaki wpływ takie stanowisko miało na późniejszą kulturę i sztukę?
Jean-Jacques Rousseau
Listy moralne
Istnieć to dla nas znaczy czuć; nasza zdolność odczuwania jest bez spornie wcześniejsza od naszego rozumu. Jakakolwiek byłaby przyczyna naszego istnienia, właśnie ona wyposażyła nas w środki utrzymania tego istnienia, obdarzając nas uczuciami zgodnymi z naszą naturą, i niepodobna zaprzeczyć, że przynajmniej one są wrodzone. Te uczucia ze względu na jednostkę to miłość siebie samego, strach przed bólem i śmiercią, pragnienie szczęśliwości. Lecz jeśli człowiek, co nie ulega wątpliwości, jest zwierzęciem towarzyskim z natury, a co naj mniej został stworzony, by takim być, może nim być wyłącznie dzięki innym uczuciom wrodzonym – a odnoszącym się do rodzaju ludzkiego. Z tego układu moralnego utworzonego przez podwójny stosunek – do siebie samego i do bliźnich – rodzi się naturalny impuls sumienia.
Sumienie, sumienie, boski instynkcie, głosie śmiertelny i niebiański, pewny przewodniku istoty ciemnej i ograniczonej, ale rozumnej i wolnej, nieomylny sędzio dobra i zła, szlachetna emanacjo wiecznej substancji, który czynisz człowieka podobnym bogom, ty jedynie stanowisz o doskonałości ludzkiej natury.
Bez ciebie nie czuję w sobie nic, co by mnie wynosiło ponad zwierzęta, prócz smutnego przywileju miotania się od błędu do błędu, kierowany rozsądkiem niepewnym swych reguł i rozumem niepewnym swych zasad.
Znajdź w polskiej literaturze sentymentalnej (np. u Franciszka Karpińskiego) i romantycznej (np. u Adama Mickiewicza) utwory, w których sumienie przedstawiane przez Rousseau jest kategorią stawianą wyżej niż rozum.
-
Literatura
-
sentymentalna
-
romantyczna
-
Rousseau postulował:
- apoteoza natury
- krytyka cywilizacji społecznej
- postulat powrotu do natury
- globalne państwo oparte na powszechnej woli
- ograniczenie edukacji
- podporządkowane natury sumieniu
Połącz w pary kontynuatorów myśli Rousseau z ich postulatami związanymi z wizją filozofa.
demaskowanie degeneracji społeczeństwa, walka o wolność, równość i braterstwo, badanie natury dzieci zgromadzonych w Lasku Bielańskim, pochwała życia w świecie natury
| Stanisław Staszic | |
| Daniela Defoe | |
| jakobini | |
| rewolucjoniści francuscy |
Co miał na myśli Leszek Kołakowski pisząc:
Nie wrócimy jednak do stanu przedcywilizacyjnego, próbujmy wyjść kompromisowych; niechaj każdy w samym sobie odkrywa stan naturalny, niech wychowuje innych w tym duchu. Żadne prawo dziejów nie zapewnia nam, że te wysiłki się powiodą i doprowadzą do restytucji prawdziwej wspólnoty i do odrodzenia społeczeństwa w jednostkach; ale nie jest to całkiem wykluczone.
Wstaw odpowiednie pojęcia w tekst.
szczęście, nieuniknione, rozum, umowy społecznej, przypadkiem, stanie walki, umowy politycznej, pieniądz, cnota i moralność, bieda, społeczeństwa, stanie natury, własność
Jean Jacques Rousseau stworzył koncepcję ......................................... Przedstawił obraz współczesnego mu ........................................, jako jednostek konkurujących ze sobą, zachowujących swoją ........................................ i swoje życie, jednak zapominających o tym czym jest ......................................... Miernikiem wartości w takim społeczeństwie stał się ......................................... Rousseau w swoich rozważaniach zwracał się do starożytnych społeczeństw, gdzie najwyżej cenionymi wartościami były ......................................... Człowiek, żyjący w ........................................ nie wchodzi w relacje z innymi ludźmi. Powstanie państwa jest .........................................
Przeczytaj wiersz Czesława Miłosza. Zastanów się, dlaczego autor przywołuje postać Jeana Jacquesa Rousseau. W jaki sposób idee filozofa mogłaby zmienić pesymistyczny obraz przedstawiony przez autora wiersza?
Zapoznaj się z wierszem Czesława Miłosza. Zastanów się, dlaczego autor przywołuje postać Jeana Jacquesa Rousseau. W jaki sposób idee filozofa mogłaby zmienić pesymistyczny obraz przedstawiony przez autora wiersza?
Flet SzczurołapaMoże to jednak źle, że rozpada się samo
pojęcie obowiązku wobec ojczyzny?Że gorliwi służalcy i dobrze płatni oprawcy
nie tylko nie poniosą kary, ale siedzą
w swoich willach i piszą pamiętniki,
odwołując się do wyroku historii?Nagle ukazał się nieduży kraj, zamieszkany
przez małych ludzi, w sam raz na prowincję
zdalnie kierowaną przez imperium.Może więc nie mylił się Jan Jakub Rousseau,
kiedy doradzał, zanim oswobodzi się
niewolników, najpierw ich wykształcić i oświecić?Żeby nie zmienili się w stado pyszczków
węszących za żerem, do których zbliża się
szczurołap ze swoim fletem i prowadzi ich
w jaką zechce stronę.Flet szczurołapa wygrywa piękne melodie,
głównie z repertuaru „Naszej małej stabilizacji”.Obiecują one globalne kino i błogie wieczory
z puszką piwa przed telewizyjnym ekranem.Minie jedno, może dwa pokolenia, i młodzi
odkryją nieznane ich ojcom uczucie wstydu.Wtedy dla swego buntu będą szukać wzorów
w dawno zapomnianej antyimperialnej rebelii.Źródło: Czesław Miłosz, Flet Szczurołapa.
Praca domowa
Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Rousseau: Pieniądze, które mamy, są narzędziem wolności. Pieniądze, za którymi się uganiamy – narzędziem niewoli
.