Yanina Dymitrowska Rola państwa prorozwojowego w kształtowaniu ładu społeczno‑gospodarczego krajów rozwijających się

W czasie powojennym w Japonii prowadzono bowiem aktywną, pozytywną, długookresową politykę wspierania rozwoju gospodarczego za pośrednictwem szerokiego wachlarza narzędzi polityki gospodarczej (między innymi kredytów, przydziałów dewiz, ulg podatkowych oraz innych (…) z współistniejącym silnym i rozległym sektorem prywatnym. Jednocześnie w kraju udało się stworzyć system oparty na znacznej oraz efektywnej współpracy administracji państwowej, przede wszystkim gospodarczej (głównie przez MITI – Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Przemysłu), z biznesem.

cytat1 Źródło: Yanina Dymitrowska, Rola państwa prorozwojowego w kształtowaniu ładu społeczno‑gospodarczego krajów rozwijających się, „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze” 2017, nr 7, s. 123.

Robert Olesiński Państwo opiekuńcze: wybór czy konieczność

Realizacja państwa opiekuńczego najlepiej sprawdza się w krajach skandynawskich. Zdaniem prof. Stanisławy Golinowskiej wynika to np. w przypadku modelu szwedzkiego z długiego okresu rządów socjaldemokratycznych ze stabilnymi zasadami, wśród których należy wymienić: solidaryzm społeczny, tolerancję, emancypację, szacunek dla pracy i umiar w konsumpcji. W Danii z kolei realizowana jest polityka społeczna według hasła opieki państwa nad każdym obywatelem „od kołyski aż po grób”.

cytat2 Źródło: Robert Olesiński, Państwo opiekuńcze: wybór czy konieczność, 11.10.2018 r., dostępny w internecie: pte.pl [dostęp 4.02.2020 r.].

Władysław Masiarz Totalitaryzm. Zagadnienia ogólne

Najwybitniejsza badaczka totalitaryzmu Hannah Arendt, która porównywała nazizm i stalinizm, uznała, że wspólnymi cechami reżimów totalitarnych są:

– połączenie władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej;
– istnienie tylko jednej partii politycznej – rządzącej;
– głoszenie ideologii hegemonistycznej;
– kontrola policyjna społeczeństwa;
– mobilizacja mas;
– represje i eliminacja pewnych kategorii ludzi.

Później jeszcze dodała, że totalitaryzm służy do niszczenia jednostki przez:

– karzący system prawny;
– system włączania jednostki do systemu terroru;
– mechanizm niszczenia zdolności do buntu przez wzrost poczucia strachu i utraty oparcia w sobie, stąd bierne przyzwolenie na system represyjny.

Natomiast większość badaczy jest zgodna, że totalitaryzm jest zjawiskiem:

– specyficznym dla XX wieku – nieistniejącym przedtem w takiej postaci;
– odmiennym od wszelkich innych niedemokratycznych systemów rządzenia;
– polegającym na całkowitej negacji społeczeństwa obywatelskiego;
– charakteryzującym się dążeniem do całkowitego opanowania wszystkich dziedzin życia społecznego i indywidualnego ludzi, a w postaci dojrzałej cechuje się nieograniczoną władzą zorganizowanej grupy na czele z wodzem, legitymującej się posiadaniem jedynej prawdy itd.

cytat3 Źródło: Władysław Masiarz, Totalitaryzm. Zagadnienia ogólne, [w:] Totalitaryzm przetrwał do XXI wieku, Kraków 2011, s. 18–19.

Renata Jedlińska Instytucja państwa w dobie globalizacji

Nowoczesne państwo rozwijało się w XVIII i XIX w. Dokonujące się procesy rozwojowe oznaczały m.in. zeświecczenie sfery politycznej, prowadzące do religijnej neutralności państwa; wytworzenie się charakterystycznej dla nowoczesnego państwa suwerenności wewnętrznej i zewnętrznej; zmianę struktur panowania od państwa wieków średnich opartego na osobistych powiązaniach oraz stosunkach między rządzącymi i rządzonymi do państwa terytorialnego, funkcjonującego na określonym terytorium. Jednocześnie jednak następował rozwój nowoczesnych społeczeństw. Gospodarczy kapitalizm wymuszał nowy sposób gospodarowania i myślenia. W miejsce religijno‑teologicznego prawa natury pojawił się racjonalny system wartości, zaczęto podkreślać prymat jednostki ludzkiej, jej naturalnych praw, z prawem do życia, wolnością i własnością na czele.

cytat4 Źródło: Renata Jedlińska, Instytucja państwa w dobie globalizacji, „Studia Ekonomiczne” 2015, nr 210, s. 139.

Robert Nozick Anarchia, państwo i utopia

Państwo (…) uważa nas [obywateli – dop. red.] za nienaruszalne jednostki, których innym nie wolno używać (…) jako środka, narzędzia, instrumentu czy zasobu, uważa nas za osoby mające indywidualne prawa i obdarzone wynikającą z tego godnością. Respektując nasze prawa, a przez to szanując nas, pozwala nam indywidualnie albo z kim tylko zechcemy decydować o naszym życiu i realizować nasze cele oraz koncepcję nas samych tak dalece, jak tylko potrafimy, przy dobrowolnym wsparciu ze strony innych, obdarzonych taką samą godnością.

uto Źródło: Robert Nozick, Anarchia, państwo i utopia, Warszawa 2010, s. 385–386.