Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Poniżej przedstawiono wzór pewnego związku organicznego:

Zapoznaj się z opisem wzoru pewnego związku organicznego:

RKAxOqSqY12gK

Ilustracja przedstawia wzór zbudowany z połączonych ze sobą w poziomie: sześcioczłonowego i pięcioczłonowego pierścienia. Pierścień sześcioczłonowy leży po lewej stronie wzoru. Wzory łączą się za pośrednictwem atomu tlenu. Sześcioczłonowy pierścień zbudowany jest między innymi z jednego atomu tlenu, czterech atomów wodoru, trzech grup OH, jednej grupy C H 2 O H . Pięcioczłonowy pierścień jest zbudowany między innymi z jednego atomu tlenu, trzech atomów wodoru, dwóch grup OH, dwóch grup C H 2 O H . — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R7p7usFLZ9Wsz

Ćwiczenie 2

Odpowiedz, czy poniższy wzór przedstawia L‑glukozę? Odpowiedź uzasadnij.

Odpowiedz, czy opisany wzór przedstawia L‑glukozę? Odpowiedź uzasadnij.

R1B1FTWcHdxPw

Na ilustracji jest wzór - to pionowy łańcuch. Tworzy go pięć pojedynczych atomów węgla. Pierwszy atom węgla, licząc od góry, łączy się wiązaniem podwójnym z atomem tlenu i wiązaniem pojedynczym z atomem wodoru. Drugi atom węgla łączy się po lewej stronie z H, po prawej z grupą OH. Trzeci atom węgla łączy się po lewej stronie z HO, a po prawej z H. Atomy węgla liczone od góry wzoru czwarty i piąty łączą się po lewej stronie z H, a po prawej stronie z OH. Piąty atom węgla łączy się na dole z C H 2 O H . — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RK8CFcDYaYwNk

Zwróć uwagę na umiejscowienie grupy $- OH$ .

Nie, gdyż jest to D‑glukoza. Grupa $OH$ przy 5 atomie węgla jest po prawej stronie, czyli jest to izomer D.

Ćwiczenie 3

W wyniku całkowitego spalania 0,05 mola pewnego monosacharydu otrzymano 5,6 ${dm}^{3}$ ${CO}_{2}$ (warunki normalne). Podaj wzór tego monosacharydu, wiedząc, że w reakcji z ${Br}_{2}$ i w obecności ${NaHCO}_{3}$ daje on wynik pozytywny.

RaNDFsmnOEeUJ

Ra9OPQR6sinmP

Dane w zadaniu można wykorzystać do tego, aby dowiedzieć się, ile moli ${CO}_{2}$ powstaje w wyniku spalenia 1 mola monosacharydu. Wiadomo wtedy, ile moli atomów węgla wchodzi w skład jednego mola cząsteczek monosacharydu.

Krok 1. Oblicz objętość gazu, jaka powstanie w wyniku spalenia 1 mola monosacharydu.

0, 05 mola sacharydu — 5, 6 {dm}^{3} {CO}_{2}

1 mol sacharydu — x

x = 112 {dm}^{3} {CO}_{2}

Krok 2. Za pomocą proporcji oblicz liczbę moli gazu.

1 mol {CO}_{2} — 22, 4 {dm}^{3}

y — 112 {dm}^{3}

y = 5 moli {CO}_{2}

Wzór monosacharu to $C_{5} H_{10} O_{5}$ .

Ćwiczenie 4

Reakcją odróżniającą aldozy od ketoz jest reakcja z wodą bromową w środowisku wodorowęglanu sodu. Wynik pozytywny uzyskuje się tylko dla aldoz, które w tych warunkach ulegają utlenieniu, tworząc odpowiedni monokarboksylowy kwas. Zapisz równanie tej reakcji z udziałem najprostszej aldozy, wiedząc, że oprócz produktu organicznego powstaje bromek sodu, tlenek węgla(IV) oraz woda. Podaj systematyczną nazwę otrzymanego produktu organicznego.

RoCYB1D6RA03q

RCyqnuseZ3j7o

Najprostszą aldozą jest aldehyd glicerynowy – cząsteczka tego związku musi zawierać m.in. trzy atomy węgla – z czego jeden wchodzi w skład grupy aldehydowej – oraz dwie grupy $OH$ .

kwas 2,3‑dihydroksypropanowy

RQnfYqWVdCsYq

Na ilustracji jest równanie reakcji. Pierwszy substrat ma wzór: atom węgla łączy się po lewej stronie wiązaniem podwójnym z atomem tlenu, na górze z atomem wodoru, a na dole z HC. HC łączy się po prawej stronie z OH, a w dół z grupą H 2 C , która łączy się z OH. Drugim substratem jest B r 2 . Trzecim substratem jest N a H C O 3 . Pierwszy produkt ma wzór: atom węgla łączy się po lewej stronie wiązaniem podwójnym z atomem tlenu, na górze z atomem wodoru, a na dole z HC. HC łączy się po prawej stronie z OH, a w dół z grupą H 2 C , która łączy się z OH. Drugim produktem jest 2 NaBr, trzecim produktem jest 2 C O 2 w stanie skupienia gazowym. Ostatnim produktem jest jedna cząsteczka wody. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 5

Odpowiedz, czy za pomocą reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II), przebiegającej w temperaturze pokojowej, można odróżnić glukozę od glicerolu? Odpowiedź uzasadnij.

R15nXTjq07vGH

Proponowana reakcja służy do identyfikacji alkoholi polihydroksylowych, ale należy pamiętać, że glukoza jest polihydroksyaldehydem (aldoza), czyli związkiem zawierającym w cząsteczce kilka grup $- OH$ . W obu przypadkach powstanie szafirowy roztwór ⇒ w tych warunkach nie jest możliwe odróżnienie glukozy od glicerolu.

Ćwiczenie 6

Odpowiedz, czy za pomocą reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II), przebiegającej w temperaturze pokojowej, można odróżnić fruktozę od glicerolu? Odpowiedź uzasadnij.

R1k7adqwR8TmS

Proponowana reakcja służy do identyfikacji alkoholi polihydroksylowych, ale należy pamiętać, że fruktoza jest polihydroksyketonem (ketoza), czyli związkiem zawierającym w cząsteczce kilka grup $- OH$ . W obu przypadkach powstanie szafirowy roztwór ⇒ w tych warunkach nie jest możliwe odróżnienie fruktozy od glicerolu.

Ćwiczenie 7

Odpowiedz, czy za pomocą reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II), przebiegającej w temperaturze pokojowej, można odróżnić glukozę od fruktozy? Odpowiedź uzasadnij.

R1P7LfipcY9Me

Pamiętaj, że glukoza i fruktoza należą do związków zawierających kilka grup $- OH$ obok siebie w cząsteczce.

Proponowana reakcja służy do identyfikacji alkoholi polihydroksylowych (lub związków zawierających w cząsteczce kilka grup $- OH$ ), a glukoza i fruktoza należą do związków zawierających kilka grup $- OH$ obok siebie w cząsteczce. W obu przypadkach powstanie szafirowy roztwór ⇒ w tych warunkach nie jest możliwe odróżnienie glukozy od fruktozy.

Ćwiczenie 8

Poniżej przedstawiono wzory związków, które można otrzymać, wykorzystując właściwości chemiczne glukozy. Podaj ich systematyczne nazwy oraz zaproponuj reakcje, w których związki te powstają.

Zapoznaj się z opisem wzorów związków, które można otrzymać, wykorzystując właściwości chemiczne glukozy. Podaj ich systematyczne nazwy oraz zaproponuj reakcje, w których związki te powstają.

R1BjvEtObsbaM

Na ilustracji są trzy pionowe wzory. Pierwszy wzór: łańcuch główny tworzą cztery połączone ze sobą pojedyncze atomy węgla, które nie są zaznaczone symbolami. Pierwszy i ostatni atom węgla łączy się z grupą C H 2 O H . Pierwszy pojedynczy atom węgla, licząc od góry wzoru, łączy się po lewej stronie z H, po prawej z OH. Kolejny atom węgla łączy się po lewej stronie z HO, a po prawej z H. Każdy z kolejnych dwóch atomów węgla łączy się po lewej stronie z H, a po prawej z OH. Drugi wzór: łańcuch główny tworzą cztery połączone ze sobą pojedyncze atomy węgla, które nie są zaznaczone symbolami. Pierwszy atom węgla, licząc od góry wzoru, łączy się na górze z grupą COOH. Ostatni pojedynczy atom węgla łączy się na dole z C H 2 O H . Pierwszy pojedynczy atom węgla, licząc od góry wzoru, łączy się po lewej stronie z H, po prawej z OH. Kolejny atom węgla łączy się po lewej stronie z HO, a po prawej z H. Każdy z kolejnych dwóch atomów węgla łączy się po lewej stronie z H, a po prawej z OH. Trzeci wzór jest podobny do pozostałych, z tym że zarówno na górze, jak i na dole wzoru jest grupa COOH. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R133C1wBoneWf

1,2,3,4,5,6‑heksahydroksyheksan ⇒ redukcja glukozy

kwas 2,3,4,5,6‑pentahydroksyheksanowy ⇒ utlenianie glukozy, np. w próbie Trommera

kwas 2,3,4,5‑tetrahydroksyheksanodiowy ⇒ utlenianie glukozy silnym utleniaczem, np. stężony ${HNO}_{3}$

Film edukacyjny

Dla nauczyciela