Czytając tekst autorstwa Damásia, zastanów się, co jest celem obydwu dróg do zbawienia.

Spinoza na drodze do zbawienia wskazuje dwie możliwości: łatwiejszą i trudniejszą, lecz obie się uzupełniają. W pierwszym przypadku należy przestrzegać praw i obowiązków społeczeństwa demokratycznego, czyli mieć na uwadze potrzeby wszystkich jego przedstawicielek i przedstawicieli. W drugim przypadku należy zgłębiać, w jaki sposób działa mechanizm wyzwalania emocji w określonych sytuacjach. Zrozumienie mechanizmu umożliwia nam zmianę reakcji, czyli wystąpienie afektów pozytywnych w miejsce negatywnych. Tym samym obie drogi mają umożliwić nam osiągnięcie stanu szczęśliwości.

Zapoznaj się z fragmentem tekstu głównego, w którym podana jest definicja afektów. Jaki wpływ na nas mają afekty? Co powodują?

Pobudzenia nas samych, rozumianych jako istoty cielesne, wzmagają lub zmniejszają naszą moc, a więc mają wpływ na możliwości naszego działania. Aktywność fizyczna sprawia, że pozostajemy w zdrowiu, dlatego jest to pobudzenie dobre – zgodnie z tym, jak rozumie to Spinoza. Innymi słowy, wysiłek fizyczny umożliwia trwanie istoty w istnieniu, a tym samym jest ważnym elementem na drodze do bycia szczęśliwym.

Przypomnij sobie definicję dobra i zła oraz stanów biernych i czynnych w ujęciu Spinozy. Do których z powyższych kategorii możesz przypisać praktykę zaproponowaną w ćwiczeniu?

Powyższa praktyka umożliwia nam rozpoznanie emocji towarzyszących określonym sytuacjom, zarówno pozytywnym, jak i negatywnym. Za jej pomocą możemy również obserwować towarzyszące zdarzeniu cielesne reakcje (przyspieszenie lub zwolnienie oddechu, spięte lub rozluźnione mięśnie itp.). Wskazana praktyka uświadamia, że wyobrażonym i realnym wydarzeniom towarzyszą podobne przepływy afektów w postaci określonych emocji. W sytuacji, kiedy przeżywamy wiele negatywnych bodźców związanych z określonym zdarzeniem, np. chorobą bliskiej osoby, wyobrażenie innej sytuacji, takiej, która wzmaga w nas pozytywne emocje, może pomóc w polepszeniu naszego nastroju, wzmagając pozytywne afekty.

Zapoznaj się ponownie z tekstem głównym. Jak definiowany jest materializm?

W swoich rozważaniach filozof nie wprowadza podziału na różne kategorie obiektów, sugeruje natomiast, że wszystkie one stanowią przejawy jednej substancji, czy też przyrody, natury. Z tego można wywnioskować, że Spinoza uznaje istnienie jedynie obiektów materialnych/naturalnych.

Zapoznaj się ponownie z multimedium w sekcji „Schemat”. Jak Spinoza definiuje dobro i zło?

Kategorie dobra i zła w rozumieniu Spinozy uznajemy za subiektywne, ponieważ odnoszą się one do działań jednostkowych oraz do tego, jak zakres działania istot wzmaga się lub maleje. Innymi słowy, autor Etyki nie rozpatruje działań jako jednoznacznie dobrych lub złych.

Zapoznaj się ponownie z treścią multimedium w sekcji „Schemat”. Przypomnij sobie, jak Spinoza definiuje dobro i zło.

System etyczny Spinozy stanowi przykład konsekwencjalizmu, ponieważ kategorie dobra i zła nie odnoszą się do norm ani nakazów. Zdaniem tego filozofa działania, które utrzymują nas w trwaniu, możemy uznać za dobre, natomiast czyny zmniejszające zakres potencjalnych działań danej istoty uznajemy za przejaw zła. Tym samym w systemie Spinozy nie istnieje kategoria absolutnego zła lub dobra, lecz jedynie działania, które z określonej perspektywy możemy uznać za pozytywne lub negatywne.

Wróć do podrozdziału tekstu głównego pt. Ekspresja istoty danego bytu. Przyjrzyj się podstawowym założeniom systemów etycznych stoików, epikurejczyków oraz Spinozy.

Możemy uznać, że w przypadku systemów etycznych stoików, epikurejczyków oraz Spinozy mamy do czynienia z naturalizmem, czyli uznawaniem istnienia jedynie przedmiotów stanowiących przejawy natury/przyrody. Przedstawiciele trzech różnych systemów filozoficznych utożsamiali stan szczęśliwości z poczuciem wewnętrznego spokoju, wynikającego z zaspokojeniem niezbędnych potrzeb, co umożliwia pozostawanie danej istoty w istnieniu.