Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie zaznacz poprawną odpowiedź.
Rozwój ekonomiczny Francji w XVII–XVIII w. wzmocnił siłę burżuazji, ale stosunki feudalne hamowały nader skutecznie dalszy postęp społeczno‑gospodarczy. Na wsi utrzymywało się poddaństwo i wielość świadczeń chłopskich, co powodowało brak popytu na towary przemysłowe oraz nie sprzyjało odpływowi ze wsi siły roboczej. W tym zakresie stosunki we Francji były całkowitym przeciwieństwem sytuacji w Anglii. Przemysł i handel były krępowane przez feudalne ustawodawstwo i zwyczaje (reglamentacja, monopole państwowe, przymus cechowy). Burżuazja (stan trzeci) odczuwała niedosyt praw politycznych oraz krytycznie patrzyła na pasożytniczy tryb życia dworu i arystokracji.
Źródło: , [w:] Jan Szpak, [...], Warszawa 1997, s. 173.
Przeanalizuj dwa źródła, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A
Emmanuel SieyèsEmmanuel Sieyès o stanie trzecim we Francji w 1789 r.:
Wiek XVI–XVIII w źródłachPlan niniejszej rozprawki jest dość prosty. Mamy sobie zadać trzy pytania:
Czym jest stan trzeci? – Wszystkim.
Czym był dotychczas w ustroju politycznym? – Niczym.
Czego żąda? – Ażeby stał się czymś.
[…] spoczywa na jego barkach wszystko, co jest prawdziwie utrudzające, wszystkie wysiłki, które stan uprzywilejowany wzbrania się wykonywać. […]
Nie jestże aż nazbyt pewne, że stan szlachecki ma przywileje, ulgi, a nawet prawa oddzielne od praw wielkiego zespołu obywateli? Tym samym wyodrębnia się ze wspólnego ustroju, ze wspólnego prawa. W ten sposób jego przywileje prawne czynią już z niego osobne plemię w wielkim narodzie. […] Stan trzeci ogarnia przeto wszystko, co należy do narodu; a wszystko, co nie jest stanem trzecim, nie może się uważać za część narodu. Czym jest stan trzeci? Wszystkim.Źródło: Wiek XVI–XVIII w źródłach, tłum. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 488–489.
Źródło B
Trzeba mieć nadzieję, że gra wkrótce to zakończy.
Ilustracja przedstawia karykaturę. To trzy stany społeczne w XVIII wiecznej Francji. Najniższy stan (tak zwany stan trzeci) przedstawiony jest jako obdarty, zgarbiony mężczyzna, na którego plecach siedzi pulchny ksiądz oraz wystrojony szlachcic.



Niech żyje wolność. Opis w prawym górnym rogu:
Bastylia. Była to w zamierzchłych czasach nazwa wszystkich zamków obronnych; nie odnosiła się wyłącznie do tego w Paryżu […]. Karol V zlecił jego budowę w 1369 roku, żeby zatrzymać najazdy Anglików; ale już w 1383 roku […] została w niej zamknięta pierwsza osoba za przestępstwo religijne. W wydarzeniu zasługującym na upamiętnienie Flessel [...] i de Launay, [...] ponieśli śmierć w dniu 14 lipca 1789 roku, za zbrodnie na narodzie.
1. Zgromadzenie Narodowe znosi całkowicie stosunki feudalne i postanawia, że uprawnienia i zobowiązania, tak feudalne, jak i czynszowe, które dotyczą prawa „martwej ręki” rzeczowego czy też osobistego i poddaństwa osobistego, zostają zniesione bez odszkodowania […].
4. Wszystkie sądy senioralne zostają zniesione bez odszkodowania […].
Źródło: , [w:] Dekret o zniesieniu powinności feudalnych z 4-5 sierpnia 1789 r., w: Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1997, s. 487.
Źródło A
Art. 1. Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi z punktu widzenia prawa. […]
Art. 3. Źródło wszelkiego zwierzchnictwa spoczywa całkowicie w Narodzie. […]
Art. 6. […] Wszyscy obywatele są równi wobec prawa i mają równy dostęp do wszystkich godności, stanowisk i funkcji publicznych, zależnie od ich zdolności i z zachowaniem takich tylko różnic, które wynikają z ich cnoty i talentu.
Art. 9. Każdy człowiek jest uważany za niewinnego, dopóki nie został uznany za winnego. […]
Art. 10. Nikt nie może być niespokojny z powodu swoich przekonań, również religijnych, byle ich manifestowanie nie zakłócało porządku publicznego ustanowionego przez prawo.
Art. 11. Swobodna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka. Każdy obywatel ma więc wolność słowa, pisma i druku […].
Art. 17. Własność jest prawem świętym i nietykalnym. Nikt nie może być go pozbawionym, z wyjątkiem wypadku, gdy tego wymaga w sposób oczywisty konieczność publiczna uznana przez prawo, wszelako pod warunkiem słusznego i z góry wypłaconego odszkodowania.
Źródło: , [w:] Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r. Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1997, s. 488–489.
Źródło B
Historycy słusznie krytykują niekompletność Deklaracji praw: nie jest ona pełnym katalogiem zasad demokracji. Przemilczenia Deklaracji są jednak pouczające. Lekko tylko dotknęła sprawy wolności sumienia; […] to się tłumaczy poważną rolą księży jako sojuszników burżuazji w Zgromadzeniu: nie chciano ich zrażać. W większości księża stali na stanowisku katolicyzmu jako religii państwowej.
Źródło: , [w:] Jan Baszkiewicz, Historia Francji, Zakład Narodowym im. Ossolińskich, Wrocław 1999, s. 327.
