Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie zaznacz poprawną odpowiedź.
Rozwój ekonomiczny Francji w XVII–XVIII w. wzmocnił siłę burżuazji, ale stosunki feudalne hamowały nader skutecznie dalszy postęp społeczno‑gospodarczy. Na wsi utrzymywało się poddaństwo i wielość świadczeń chłopskich, co powodowało brak popytu na towary przemysłowe oraz nie sprzyjało odpływowi ze wsi siły roboczej. W tym zakresie stosunki we Francji były całkowitym przeciwieństwem sytuacji w Anglii. Przemysł i handel były krępowane przez feudalne ustawodawstwo i zwyczaje (reglamentacja, monopole państwowe, przymus cechowy). Burżuazja (stan trzeci) odczuwała niedosyt praw politycznych oraz krytycznie patrzyła na pasożytniczy tryb życia dworu i arystokracji.
Przeanalizuj dwa źródła, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A
Emmanuel SieyèsEmmanuel Sieyès o stanie trzecim we Francji w 1789 r.:
Wiek XVI–XVIII w źródłachPlan niniejszej rozprawki jest dość prosty. Mamy sobie zadać trzy pytania:
Czym jest stan trzeci? – Wszystkim.
Czym był dotychczas w ustroju politycznym? – Niczym.
Czego żąda? – Ażeby stał się czymś.
[…] spoczywa na jego barkach wszystko, co jest prawdziwie utrudzające, wszystkie wysiłki, które stan uprzywilejowany wzbrania się wykonywać. […]
Nie jestże aż nazbyt pewne, że stan szlachecki ma przywileje, ulgi, a nawet prawa oddzielne od praw wielkiego zespołu obywateli? Tym samym wyodrębnia się ze wspólnego ustroju, ze wspólnego prawa. W ten sposób jego przywileje prawne czynią już z niego osobne plemię w wielkim narodzie. […] Stan trzeci ogarnia przeto wszystko, co należy do narodu; a wszystko, co nie jest stanem trzecim, nie może się uważać za część narodu. Czym jest stan trzeci? Wszystkim.
Źródło B
Ilustracja przedstawia karykaturę. To trzy stany społeczne w XVIII wiecznej Francji. Najniższy stan (tak zwany stan trzeci) przedstawiony jest jako obdarty, zgarbiony mężczyzna, na którego plecach siedzi pulchny ksiądz oraz wystrojony szlachcic.
1. Zgromadzenie Narodowe znosi całkowicie stosunki feudalne i postanawia, że uprawnienia i zobowiązania, tak feudalne, jak i czynszowe, które dotyczą prawa „martwej ręki” rzeczowego czy też osobistego i poddaństwa osobistego, zostają zniesione bez odszkodowania […].
4. Wszystkie sądy senioralne zostają zniesione bez odszkodowania […].
Źródło A
Art. 1. Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi z punktu widzenia prawa. […]
Art. 3. Źródło wszelkiego zwierzchnictwa spoczywa całkowicie w Narodzie. […]
Art. 6. […] Wszyscy obywatele są równi wobec prawa i mają równy dostęp do wszystkich godności, stanowisk i funkcji publicznych, zależnie od ich zdolności i z zachowaniem takich tylko różnic, które wynikają z ich cnoty i talentu.
Art. 9. Każdy człowiek jest uważany za niewinnego, dopóki nie został uznany za winnego. […]
Art. 10. Nikt nie może być niespokojny z powodu swoich przekonań, również religijnych, byle ich manifestowanie nie zakłócało porządku publicznego ustanowionego przez prawo.
Art. 11. Swobodna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka. Każdy obywatel ma więc wolność słowa, pisma i druku […].
Art. 17. Własność jest prawem świętym i nietykalnym. Nikt nie może być go pozbawionym, z wyjątkiem wypadku, gdy tego wymaga w sposób oczywisty konieczność publiczna uznana przez prawo, wszelako pod warunkiem słusznego i z góry wypłaconego odszkodowania.
Źródło B
Historycy słusznie krytykują niekompletność Deklaracji praw: nie jest ona pełnym katalogiem zasad demokracji. Przemilczenia Deklaracji są jednak pouczające. Lekko tylko dotknęła sprawy wolności sumienia; […] to się tłumaczy poważną rolą księży jako sojuszników burżuazji w Zgromadzeniu: nie chciano ich zrażać. W większości księża stali na stanowisku katolicyzmu jako religii państwowej.