Sprzęgło przenosi napęd wytwarzany przez silnik do skrzyni biegów. Służy ono do rozłączania oraz sprzęgania wału korbowego silnika z elementami układu napędowego pojazdu.

Ze względu na zasadę działania sprzęgła dzieli się na trzy główne grupy:

• sprzęgła cierne,

• sprzęgła elektromagnetyczne,

• sprzęgła hydrokinetyczne.

W obrębie sprzęgieł ciernych wyróżnia się  kilka typów konstrukcji, tarczowe oraz – znacznie rzadziej spotykane – stożkowe i bębnowe. Można je też podzielić ze względu na sposób wywierania siły nacisku: mechaniczne odśrodkowe i półodśrodkowe, elektryczne, hydrauliczne oraz pneumatyczne. Tarczowe sprzęgła cierne są stosowane najczęściej w pojazdach, zarówno osobowych, jak i ciężarowych.

Wał odbioru mocy (WOM) stosowany w ciągnikach rolniczych włączany jest poprzez dwustopniowe sprzęgło lub dodatkową dźwignię.

Sprzęgło dwustopniowe służy do rozłączania układu jezdnego ciągnika oraz wału odbioru mocy, przy czym sterowane jest jednym pedałem, a rozłączenie zapewniają oddzielne układy. Wciśniecie sprzęgła do połowy rozłącza układ jezdny, bez rozłączenia wału. Dopiero pełne wciśnięcie sprzęgła rozłącza wał odbioru mocy.

W ten sposób sprzęgło dwustopniowe umożliwia zatrzymanie ciągnika bez zatrzymania maszyny lub zatrzymanie ciągnika i maszyny.

Sprzęgła mechaniczne odśrodkowe znajdują zastosowanie w motorowerach i lekkich skuterach oraz jako sprzęgła rozruchowe w pilarkach spalinowych, kosiarkach do trawników, gokartach, co umożliwia zatrzymanie ruchu urządzenia przy pracy silnika na biegu jałowym.

Sprzęgło hydrokinetyczne stosowane jest najczęściej w pojazdach o dużych gabarytach oraz terenowych.

Sprzęgła hydrokinetyczne przenoszą napęd dzięki krążącej w obiegu zamkniętym cieczy. Obracające się wirniki wymuszają ruch oleju, wody lub emulsji, przez to ciecz napiera na sprzęgło, umożliwiając w ten sposób jego pracę.

Energia kinetyczna – niezbędna do przenoszenia momentu obrotowego – wytwarzana jest wskutek wirowania cieczy, co jest możliwe dzięki obracaniu się wału korbowego oraz pracującej pompie. Gdy napęd jest włączony, na cząsteczki cieczy działa siły odśrodkowa, umożliwiająca poruszanie się (odśrodkowe), zgodnie z torem nadanym przez wewnętrzny kształt wirnika.

Po opuszczeniu przestrzeni międzyłopatkowej pompy cząsteczki cieczy docierają do łopatek turbiny, na które wywierają nacisk - co powoduje obracanie się turbiny. Wskutek tego energia kinetyczna jest z powrotem przekształcana na pracę mechaniczną. Fakt, że do turbiny dopływają coraz to nowe porcje płynu, sprawia, że znajdująca się w niej ciecz porusza się ruchem dośrodkowym i – po pokonaniu drogi wzdłuż łopatek turbiny – ponownie dociera do pompy.

Miejsce na notatki