Standardy tworzenia tekstu łatwego w edukacji
Jak pisać
• Zawsze postaraj się dowiedzieć jak najwięcej o uczniach, dla których przygotowujesz opracowanie oraz o ich potrzebach.
Ułatwieniem dla autora materiałów edukacyjnych jest znajomość nabytej już przez uczniów wiedzy na poszczególnych etapach edukacyjnych. Przed rozpoczęciem tworzenia materiału, zapoznaj się dobrze z podstawą programową przedmiotu określoną dla danego etapu edukacyjnego, którego materiał dotyczy.
• Zawsze używaj właściwego języka.
Nie używaj języka dla małych dzieci, jeśli informacja przeznaczona jest dla osób dorosłych, np. uczniów branżowych szkół i przysposabiających do pracy.
• Upewnij się, że uczniowie otrzymali całą potrzebną informację.
• Nie podawaj więcej informacji, niż potrzeba.
Zdania
• Pisz krótkimi zdaniami. Najlepiej pojedynczymi a nie złożonymi.
• Zwracaj się wprost do uczniów, używaj słowa „ty”.
• Ostrożnie używaj zaimków, na przykład „on”, „to”.
• Tam gdzie możliwe, używaj zdań pozytywnych, a nie negatywnych.
W tekstach edukacyjnych warto informacje przekazywać w dwóch formach: zdania pozytywnego i negatywnego. W przestrzeni publicznej czy w miejscach praktyk uczniowie często będą spotykać się z formami negatywnymi (Nie dotykać! Nie przeszkadzać! Nie deptać trawników!).
• Używaj strony czynnej, nie biernej.
Wyrazy
• Posługuj się prostymi i łatwymi do zrozumienia wyrazami.
• Tłumacz trudne wyrazy związane z tematem. Podawaj przykłady.
• W całym tekście używaj tych samych wyrazów na opisywanie tych samych rzeczy lub zjawisk.
• Nie używaj metafor.
Jeśli materiał edukacyjny wymaga użycia metafory, dobrze wyjaśnij jej znaczenie. Stosuj przykłady powszechnie znane.
• Nie używaj słów zapożyczonych z innych języków, chyba że są bardzo dobrze znane w Polsce. W materiale, np. z informatyki używa się wyrazów laptop i tablet ponieważ są one powszechnie znane i używane przez uczniów, nawet z najmłodszych klas.
• Nie stosuj znaków specjalnych.
W materiałach edukacyjnych stosujemy wyjątki od tego standardu wynikające m.in. z podstawy programowej. Na przykład nawiasu używamy przy:
– zapisywaniu współrzędnych w matematyce
– fonetycznym zapisie obcojęzycznych nazw i nazwisk.
• Nie stosuj skrótów.
Powszechnie używany skrót „np.” w tekście łatwym zawsze piszemy pełnymi wyrazami: na przykład.
• Nie używaj procentów i dużych liczb, na przykład 33%, 78769,87. W materiałach edukacyjnych stosujemy wyjątki wynikające wyłącznie z podstawy programowej.
• Liczby zapisuj cyframi a nie słownie.
Wyjątkiem od zapisywania liczb cyframi jest zapis liczebników porządkowych.
Pomaga to uczniom odróżnić liczebniki porządkowe od głównych.
Jak zapisać tekst
• Stosuj format A4.
Zazwyczaj w ogólnie stosowanej orientacji pionowej. Jednak w zależności od potrzeb, głównie ilustracyjnych, można stosować format A4 w orientacji poziomej.
• Stosuj małą objętość tekstu (liczbę stron).
Zaleca się, żeby materiały edukacyjne miały od 12 do 16 stron. Zazwyczaj pozwala
to na omówienie prezentowanego tematu w ciągu jednej lekcji.
• Używaj dużej przejrzystej i wyraźnej czcionki, minimum 14 punktów, bezszeryfowej (np. Arial, Verdana, Calibri)
Każda z czcionek bezszeryfowych ma inną wielkość. Calibri jest najmniejsza, dlatego zaleca się zapis tekstu czcionką o wielkości 16 pkt. Arial jest większy, dlatego czytelny jest tekst o wielkości 14 pkt. Największą czcionką jest Verdana.
• Nie stosuj ozdobnej czcionki cieniowanej lub obrysowanej.
• Nie pisz WYRAZÓW dużymi literami (wersalikami).
Uczniowie mogą odczytywać wyrazy zapisane wersalikami jako skrót, literując słowo. Niektóre programy czytające dla osób niewidomych również odczytują taki wyraz literując.
• Ostrożnie używaj tła.
Jeśli musisz, tło ma być w kontrastowym do czcionki kolorze, jednorodne, bez deseni. • Nie używaj kursywy.
Tekst napisany kursywą deformuje wygląd liter i utrudnia ich odczytanie.
• Stosuj większe odstępy między wierszami (interlinia – minimum 1,15, najlepiej 1,3).
• Nie używaj przypisów.
Wszystkie odwołania, wyjaśnienia pisz w tekście głównym, zaraz po użyciu wyrazu/ wyrażenia objaśnianego.
• Nie używaj skomplikowanej interpunkcji, czyli zbyt dużo przecinków, kropek i innych znaków. Z uwagi na charakter edukacyjny materiałów zaleca się zachowanie obowiązujących w języku polskim zasad interpunkcji.
• Używaj wypunktowań jeśli piszesz o większej liczbie spraw.
• Zadbaj o to, by materiał miał przejrzysty spis treści i wyraźne tytuły.
Zastosowanie podziału materiału na krótkie rozdziały z tytułami ułatwi korzystanie z niego na więcej niż jednej lekcji, jeśli takie będą potrzeby konkretnej grupy uczniów.
• Tekst wyrównuj do lewej strony. Nie justuj tekstu!
Wyjustowany tekst zniekształca (rozciąga) wygląd liter i utrudnia ich odczytanie
przez uczniów.
• Nie przenoś wyrazów, rozdzielając je kreską na końcu wiersza.
• Rozpocznij i zakończ zdanie zawsze na tej samej stronie.
• Wykresy i tabele stosuj tylko wtedy, kiedy są proste i dobrze objaśnione.
Wykresy i tabele mogą być trudne do zrozumienia. Czasami jednak wyjaśniają coś lepiej niż tekst pisany.
• Podziel tekst na krótkie akapity z dużymi odstępami.
W materiałach edukacyjnych zaleca się podział strony A4 w orientacji pionowej
na 3 akapity. Każdy akapit powinien mieć 4 do 6 wersów. Czasami, zwłaszcza przy wypunktowaniach, liczba wersów może być większa. Wynika to wyłącznie z merytorycznej zawartości akapitów. Dopuszcza się umieszczenie na stronie 4 akapitów z mniejszą ilością tekstu w akapicie. W przypadku zastosowania poziomej orientacji A4, na jednej stronie powinny być optymalnie 2 akapity. W tej orientacji w jednym wersie mieści się więcej tekstu.
• Przygotowując opracowany tekst do opublikowania, upewnij się, że ważne informacje są łatwe do znalezienia. Ważną informację lub trudne słowo wyróżnij pogrubieniem (bold). Główne myśli wyróżnij w punktach.
• Numeruj strony opracowania.
• Stosuj grafikę przy tekście - obrazki, zdjęcia, rysunki lub symbole.