Stepy
„Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu” pisał Adam Mickiewicz w sonetach „Stepy akermańskie”. Jak okiem sięgnąć bezkresne, trawiaste równiny. Jakie warunki sprawiły powstanie tego „oceanu traw”?
jakie znamy strefy oświetlenia Ziemi;
że istnieje związek między klimatem a oświetleniem Ziemi.
opisywać, gdzie występuje step i czym się charakteryzuje;
opisywać warunki klimatyczne, w jakich istnieją stepy;
omawiać znaczenie gospodarcze stepów w przeszłości i współcześnie.
1. Klimat i krajobraz stepów
W klimacie umiarkowanym, na terenach mocno oddalonych od brzegów morskich, wykształcił się krajobraz stepowy. Na tych terenach Słońce nigdy nie pojawia się w zenicie. Duża odległość od morza sprawia, że powietrze jest tu suche, opadów jest niewiele. Lato jest gorące i suche, zaś zima mroźna i również sucha. Deszcze i umiarkowane temperatury powietrza występują przez stosunkowo krótki czas wiosną i jesienią. Taki rodzaj klimatu umiarkowanego nazywamy kontynentalnym.
Wiosną, kiedy temperatury są umiarkowane, a gleba zasilana jest wodą z topniejącego śniegu, zielenią się trawy, a ukryte pod ziemią cebule i kłącza mogą rozwinąć się. Ilość wody w glebie pochodzącej na przykład z opadów jest zbyt niska, by mogły rozwinąć się tutaj lasy; nawet krzewy pojawiają się nielicznie. Bardzo rzadko spotykane są jeziora, a rzeki mają źródła w obszarach bardziej wilgotnych. Przeważają rozległe, równinne lub nieco pofalowane przestrzenie pokryte wysokimi trawami.
Wskaż na mapie świata obszary występowania stepów. Określ, w jakich szerokościach geograficznych występują stepy. Znajdź nazwy regionów geograficznych, w których występują stepy na różnych kontynentach.
Wyjaśnij, dlaczego w Polsce nie ma stepów.
Stosowana w Polsce nazwa step pochodzi z języka ukraińskiego. W Ameryce Północnej taką formację roślinną nazywa się prerią, a w Ameryce Południowej – pampą.
2. Ludzie na stepach
Ziemia na stepach jest żyzna i bogata w próchnicę, dzięki temu plony są obfite. Mimo to życie na stepach jest wymagające. Brakuje tu wody i niewiele jest roślin dających jadalne owoce. Ze względu na brak drzew nie ma tu naturalnych schronień przed letnim upałem, zimowym mrozem i silnymi wiatrami wiejącymi niemal bez przerwy. Mimo tych przeciwności ludzie pojawili się na stepach setki, a miejscami nawet dziesiątki tysięcy lat temu. Zajęli się chowem zwierząt, głównie bydła. Zwierzęta hodowano na mleko i mięso. Z kolei skóry, kości i wełna były materiałami do konstrukcji przenośnych domów nazywanych jurtamijurtami (w Azji) lub tipitipi (w Ameryce). Ze skór szyto ubrania, a wełna stała się surowcem do wytwarzania tkanin, dywanów i koców. Nawet odchody zwierząt po wysuszeniu wykorzystywano jako opał lub materiał budowlany. Do dziś w Mongolii można spotkać pasterzy prowadzących taki tryb życia.
Na stepie występują najlepsze na świecie gleby uprawne – czarnoziemy. Warunki klimatyczne pozwalają tam jednak tylko na wzrost i rozwój traw i innych roślin zielnych. Dlatego po zaoraniu ogromnej części stepów, prerii i pampasów zamieniono je w pola, na których uprawia się głównie zboża. W miejscach, gdzie dostępne są wody rzeczne lub podziemne, wprowadzono sztuczne nawadnianie i uprawę innych roślin. Stepy zbyt suche lub rosnące na słabych glebach zamieniono w ogromne pastwiska dla stad bydła i owiec.
Wyszukaj informacje o roślinach, jakie mogą być uprawiane na obszarze zaoranych stepów w ciepłej i kontynentalnej części strefy umiarkowanej.
Zaoranie dużej części prerii w Ameryce Północnej wywołało szybką erozję gleb i katastrofalne burze pyłowe. Zjawiska te wymusiły przywrócenie roślinności trawiastej na części powierzchni oraz zmianę niektórych technik stosowanych w rolnictwie na obszarach pozostawionych do uprawy.

Podsumowanie
Stepy występują w suchej strefie klimatu umiarkowanego.
Stepy charakteryzują się gorącym, suchym latem i mroźną, suchą zimą. Wiosną i jesienią występują temperatury umiarkowane.
Dominującą roślinnością stepów są trawy i rośliny zielne.
Obecnie większość powierzchni stepów wykorzystuje się do uprawy zbóż oraz hodowli bydła i owiec.
Oceń znaczenie zagospodarowanych stepów dla produkcji rolnej. Uwzględnij produkty spożywcze, pasze i surowce dla przemysłu, wytwarzane dzięki hodowli zwierząt oraz uprawie pól na obszarze dawnych stepów.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Kontynenty na Ziemi
Jak pogoda wpływa na przyrodę?
Cztery pory roku
Strefy oświetlenia Ziemi
Strefy krajobrazowe Ziemi
Słowniczek
namiot koczowniczych ludów pasterskich na stepach Azji Środkowej
namiot koczowniczych plemion Indian na preriach Ameryki Północnej
Zadania
W jakich warunkach może powstać step?
- strefa klimatów umiarkowanych
- klimat kontynentalny, suchy
- gorące lato, mroźna zima
- wysokie codzienne opady
- klimat monsunowy
- strefa między zwrotnikowa
- dzień polarny i noc polarna
- brak opadów
Połącz w pary nazwy stepu z nazwami części świata, w których te stepy występują.
USA, Argentyna, Węgry, Ukraina, Rosja i Azja
step | |
puszta | |
preria | |
pampa |
Wskaż nazwę roślin najczęściej uprawianych na zaoranych stepach.
- zboża
- drzewa cytrusowe
- warzywa
- drzewa iglaste
- krzewy owocowe
- burak
- mchy i porosty