Przygotowanie do jazdy

Przed jazdą ciągnikiem rolniczym należy zapoznać się z instrukcją obsługi i z rozmieszczeniem elementów, które odpowiadają za bezpieczną pracę pojazdu. Powinno się zapoznać z naklejkami dotyczącymi bezpieczeństwa znajdującymi się na maszynie i stosować się do nich podczas uruchamiania, użytkowania i konserwacji ciągnika. Zabrudzone naklejki i symbole należy oczyścić, a uszkodzone – wymienić.

Ubiór kierowcy

Ubiór kierowcy jest istotnym elementem bezpiecznego użytkowania ciągnika rolniczego. Nie należy nosić biżuterii, rozpuszczonych włosów i luźnych ubrań lub innych rzeczy, które mogą wplątać się w urządzenie sterujące i ruchome elementy.

Należy zakładać ubrania ochronne dostosowane do warunków pracy. Do elementów bezpiecznego ubioru należą:

• kask,

• okulary ochronne,

• obuwie ochronne,

• rękawice dostosowane do wykonywanej pracy,

• ubranie odblaskowe,

• słuchawki ochronne,

• maska przeciwpyłowa.

Nie wolno słuchać muzyki przez słuchawki, ponieważ może to uniemożliwić usłyszenie niepokojących odgłosów lub ostrzeżeń.

Zajęcie miejsca za kierownicą

Najpierw należy oczyścić buty i umyć ręce, ponieważ brudne ręce i buty mogą być śliskie, co może doprowadzić do wypadku.

Następnie można wejść do ciągnika rolniczego. Należy pamiętać o używaniu poręczy, uchwytów oraz stopni, które w tym pomogą. Nie należy używać dźwigni sterowniczych, koła kierownicy ani innych elementów jako uchwytów. Wchodząc, powinno się stosować trzypunktowy kontakt z maszyną: dwie stopy i jedna ręka lub jedna stopa i dwie ręce powinny mieć ciągły kontakt z pojazdem. Nie należy wchodzić do ciągnika, kiedy jest on w ruchu.

Regulacja

Po zajęciu miejsca za kierownicą należy wyregulować fotel. Za pomocą specjalnej dźwigni dokonuje się regulacji wzdłużnej siedzenia. Podniesienie dźwigni umożliwia przesuwanie fotela w przód i w tył, dzięki czemu można dostosować jego położenie do wzrostu kierowcy. Fotel powinien zostać tak ustawiony, aby po wciśnięciu pedału sprzęgła noga była lekko ugięta.

Regulacja czułości zawieszenia siedzenia pozwala na zmniejszenie lub zwiększenie czułości w zależności od masy kierowcy. Złe ustawienie prowadzi do:

• wybijania kierowcy do góry, co odrywa kierowcę od elementów sterowania;

• dobijania kierowcy, prowadzące do uszkodzenia ciała.

Regulacji czułości zawieszenia dokonuje się:

• pokrętłem – w fotelach ze sprężynowym zawieszeniem;

• przyciskami – w fotelach z pneumatycznym zawieszeniem.

W obu przypadkach występuje wskaźnik, który powinien wskazywać kolor zielony.

Do dopasowania wysokości fotela zależnie od wzrostu kierowcy służy regulacja wysokości siedzenia. Dokonuje jej się za pomocą dźwigni lub pokrętła w zależności od modelu ciągnika rolniczego.

Za pomocą pokręta umieszczonego z boku fotela dokonuje się regulacji nachylenia oparcia. Fotel należy ustawić tak, aby łopatki kierowcy nie odrywały się od oparcia podczas dotykania nadgarstkiem szczytu kierownicy. Taka pozycja umożliwia poprawne operowanie kołem kierownicy, zwłaszcza podczas wykonywania manewrów skrętu.

Regulacja koła kierownicy polega na przestawianiu jej w pionie (góra–dół) oraz w poziomie (oddalanie i przybliżenie do fotela kierowcy). W zależności od modelu dokonuje się tego za pomocą dźwigni lub pokrętła.

Ustawienie zagłówka służy bezpieczeństwu. Jego szczyt powinien znajdować się na wysokości potylicy.

Po wyregulowaniu fotela i koła kierownicy należy przystąpić do ustawiania lusterek. W zależności od modelu występują dwa rodzaje regulacji lusterek: ręczne i elektryczne. Prawidłowe ustawienie lusterek jest bardzo ważne. W poprawnie ustawionych lusterkach bocznych osoba kierująca ciągnikiem rolniczym powinna widzieć bok pojazdu i podłączonej do niego maszyny oraz przestrzeń po bokach za pojazdem.

Przed rozpoczęciem jazdy należy zapiąć pasy bezpieczeństwa. Pasy powinny być dobrze naciągnięte i nieposkręcane.

Uruchomienie ciągnika i przygotowanie do jazdy

Silnik uruchomia się, siedząc w fotelu kierowcy. Uruchomienie silnika następuje przy użyciu kluczka stacyjki. Stacyjka posiada trzy pozycje:

• STOP/OFF – pierwsza pozycja;

• ZAPŁON – druga pozycja po obróceniu kluczyka w prawo, włącza układy elektryczne ciągnika i powoduje grzanie świec żarowych, jeżeli są w wyposażeniu pojazdu;

• START – trzecia pozycja po obróceniu kluczyka w prawo, służy do uruchomienia silnika.

Aby uruchomić silnik, należy wcisnąć pedał sprzęgła i obrócić kluczyk do pozycji START, dodając jednocześnie gazu. Po rozruchu silnika puszcza się kluczyk, który wraca do pozycji drugiej. Następnie należy sprawdzić, czy kontrolki sygnalizujące niskie ciśnienie oleju i brak ładowania zgasły.

Za pomocą dźwigni gazu ręcznego należy ustawić najniższe możliwe obroty. Podczas jazdy przyspiesza się, używając akceleratora nożnego. Mając uruchomiony silnik, należy wybrać odpowiednie przełożenie. Poniżej omówiono jazdę ciągnikiem, który ma manualną skrzynię biegów (zmiany biegów dokonuje kierujący).

Biegi 1–3 oraz bieg wsteczny (R) stanowią biegi polowe, które pozwalają na bardzo wolną jazdę podczas wykonywania prac polowych, manewrowania i precyzyjnego dojeżdżania. Biegi polowe mają małą prędkość jazdy, ale dużą siłę napędową, zatem używa się ich, kiedy potrzebna jest duża siła lub mała prędkość.

Biegi 4–6 oraz bieg wsteczny (R) stanowią biegi szosowe, które pozwalają na szybszą jazdę podczas wykonywania prac transportowych i niektórych prac polowych, gdzie nie jest wymagana duża siła napędowa.

Ruszanie

Przed ruszeniem ciągnikiem należy ocenić sytuację wokół pojazdu. Po upewnieniu się o możliwości bezpiecznego ruszenia należy wcisnąć sprzęgło i wybrać najniższy bieg. Następnie zwalnia się hamulec postojowy poprzez podciągnięcie dźwigni do góry, wciśnięcie przycisku i opuszczenie dźwigni.

Zwiększając obroty silnika, powoli puszcza się sprzęgło, aż pojazd ruszy. Lewą nogę należy oprzeć na podłodze lub na specjalnym wsporniku znajdującym się obok sprzęgła. Prawą nogą obsługuje się pedał gazu oraz pedał hamulca.

Jazda na wprost

Jadąc na wprost, należy pamiętać, że w Polsce obowiązuje ruch prawostronny, tzn. trzeba trzymać się możliwie blisko prawej krawędzi jezdni.

Do pokonywania zakrętów na drogach publicznych stosuje się tzw. skręty szosowe. Skręcając w prawo, należy przełożyć prawą rękę na umowną godzinę 11 lub 12 koła kierownicy i obrócić tak, aby znalazła się na godzinie 3. W tym czasie lewa ręka przepuszcza koło kierownicy, pozostając na godzinie 9. Skręty w lewo wykonuje się zgodnie z tą samą zasadą. Tor jazdy przy niewielkich skrętach koryguje się, trzymając ręce na poziomej średnicy koła kierownicy.

W trakcie wykonywania prac polowych i w sytuacjach, w których trzeba mocno skręcić na krótkim odcinku, wykonuje się skręt manewrowy. Skręt prawo rozpoczyna się od obrócenia koła kierownicy w prawo lewą ręką i przełożenia prawej ręki na godzinę 12. Ręce przekłada się do uzyskania wymaganego skrętu. Podczas skrętu w lewo kręci się kołem kierownicy w lewą stronę prawą ręką, a lewą rękę kładzie się na godzinie 12.

Zmiana biegów

Przełożenia skrzyni przekładniowej służą dopasowaniu możliwości silnika do obciążenia. Podczas ruszenia należy stosować niższe biegi, a po osiągnięciu obrotów silnika, podczas których jego praca przestaje być efektywna (wysokie spalanie paliwa, brak możliwości przyspieszenia, mała prędkość pojazdu) należy zmienić bieg na wyższy. Zakres optymalnych obrotów oraz wybór przełożeń jest określony przez producenta dla każdego modelu ciągnika rolniczego i znajduje się w instrukcji obsługi.

Przygotowując się do zmiany biegu, należy położyć lewą stopę na pedale sprzęgła, a prawą rękę na dźwigni zmiany biegów. Puszcza się pedał gazu, jednocześnie wciskając pedał sprzęgła i przekłada się dźwignię zmiany biegów, wybierając stosowne przełożenie.

Redukcję biegów stosuje się, kiedy zaistnieje potrzeba zwolnienia lub uzyskania większej siły napędowej (np. podczas wjazdu na wzniesienie). Redukcję rozpoczyna się od zmniejszenia prędkości.

Zatrzymanie pojazdu

Przed zatrzymaniem pojazdu należy upewnić się o możliwości wykonania tego manewru. Następnie powinno się zwolnić gaz, czyli rozpocząć hamowanie silnikiem. Jeżeli pojazd porusza się z większą prędkością, należy wcisnąć pedał hamulca. W końcowej fazie hamowania wciska się pedał sprzęgła, dociskając go do końca, a następnie pedał hamulca. Po zatrzymaniu należy przestawić dźwignię zmiany biegów oraz dźwignię zakresów w położenie neutralne i zaciągnąć hamulec postojowy.

Miejsce na notatki