Jedną z funkcji szkieletu osiowego jest ochrona narządów wewnętrznych. Podaj nazwy narządów chronionych przez czaszkę i klatkę piersiową.

Wymień grupy mięśni, które umożliwiają utrzymanie pionowej postawy ciała.

Na przykładzie kończyny górnej wyjaśnij, jak działają mięśnie zginacze i prostowniki.

Ilustracja przedstawia budowę skóry człowieka. Podaj nazwy warstw skóry oznaczone literami od A do C. Rozpoznaj elementy skóry oznaczone cyframi od 1 do 8 i omów rolę, jaką pełnią w skórze.

R1Lc5ai8fJGSg1

Zadanie skóra

*Wyjaśnij, w jaki sposób naczynia krwionośne znajdujące się w skórze uczestniczą w regulacji temperatury ciała.

Czy kości są żywe? Na pewno żywe są komórki kostne. Krew w kościach krąży naczyniami krwionośnymi znajdującymi się w kanałach, dostarczając komórkom pokarm i tlen, odbierając jednocześnie wytwarzane przez nie produkty przemiany materii. Zaopatruje równocześnie komórki kostne w sole wapnia i fosforu, które są potrzebne do tworzenia fosforanu wapnia nadającego kościom twardość. Komórki kostne przebudowują kość, zmieniając jej twardość i wytrzymałość.

1. Wypisz w punktach informacje, które potwierdzają, że kości są żywymi narządami organizmu.

2. Podaj nazwę substancji, która nadaje kościom twardość.

3. Wyjaśnij, jaką rolę pełnią komórki kostne w przebudowie kości.

Dzieci, które dopiero zaczynają chodzić, rozstawiają szeroko nóżki, aby lepiej utrzymać równowagę ciała, i obciążają wtedy wewnętrzne części stopy. Zmienia się to zwykle w wieku 4‑5 lat, kiedy stopa przyjmuje kształt przystosowany do szybkiego, pewnego chodu. Czasem ta zmiana nie następuje. W takim przypadku należy zasięgnąć porady lekarza, który zleci odpowiednie ćwiczenia wyrównawcze. Systematyczne ich wykonywanie zapobiegnie dalszemu rozwojowi wady stóp. Elementem profilaktyki jest też noszenie butów z odpowiednią wkładką leczniczą.

1. Podaj nazwę opisanej w tekście wady aparatu ruchu.

2. Wymień objawy i skutki tej wady.

3. Wyjaśnij, jakie korzyści przynosi wykonywanie ćwiczeń mięśni stopy.

W skład mięśni szkieletowych człowieka wchodzą 2 rodzaje włókien. Włókna czerwone, zwane włóknami wolnymi, które specjalizują się w długotrwałych, wolnych skurczach. Włókna białe kurczą się szybko i dlatego noszą nazwę mięśni szybkich. Mięśnie zbudowane z włókien wolnych są bardziej odporne na zmęczenie niż te zbudowane z włókien szybkich. Ilość jednych i drugich jest uwarunkowana genetycznie i przesądza o szczególnych predyspozycjach do uprawiania różnego typu aktywności fizycznej. Osoba, której mięśnie kończyn dolnych zawierają znaczną liczbę szybko kurczących się włókien, może przy odpowiednim treningu zostać na przykład dobrym szybkobiegaczem (na podstawie: ipqTYNRuZK_d452t343).

1. Ustal, uprawianie jakiego sportu byłoby korzystniejsze dla osoby posiadającej dużo włókien wolnych: zapasy, ping‑pong, piłka ręczna czy biegi krótkodystansowe.

2. Które z mięśni częściej pracują, uwalniając energię w procesach beztlenowych – wolne czy szybkie? Uzasadnij odpowiedź.

Na podstawie opisów rozpoznaj wytwory naskórka.

1. Cienkie, wydłużone struktury, izolujące najbardziej wrażliwe okolice ciała od wpływów otoczenia.

2. Płaskie, sztywne płytki występujące na opuszkach palców.

3. Otwierają się porami na powierzchni skóry i biorą udział w usuwaniu nadmiaru wody.

4. Wydzielają gęstą, tłustą substancję chroniącą skórę przed wyschnięciem.

Rozpoznaj wadę postawy u dziewczynki przedstawionej na ilustracji i wymień mięśnie, które powinna ona ćwiczyć podczas rehabilitacji.

RZ3OJA6VDu1hA1

Dziewczynka z lordozą lędźwiową

Rozpoznaj na rentgenogramie i podaj nazwę kości, która uległa złamaniu z przemieszczeniem.

RQjwX4rRzsdIB1

Rentgenogram

Barwa skóry człowieka zależy od ilości zawartego w niej barwnika – melaniny oraz czasu działania na skórę promieniowania ultrafioletowego. Fototyp skóry ocenia się na podstawie jej reakcji w czasie pierwszych 30 minut ekspozycji na słońce w okresie letnim, w klimacie umiarkowanym (na podstawie Słońce – umiar i rozsądek).
Korzystając z informacji zawartych w tabeli, wykonaj poniższe polecenia.

1. Podaj cechy charakteryzujące skórę ludzi, którzy bezwzględnie powinni unikać kąpieli słonecznych.

2. Zaproponuj 3 zasady bezpiecznego korzystania z kąpieli słonecznych dla osoby, która ma jasnobrązowe włosy i zielone oczy. Odczytaj numer jej fototypu skóry.

   Fototyp skóry

   Fototyp	Skóra	Włosy	Oczy	Reakcja na promieniowanie słoneczne	Opalenizna	Kąpiele słoneczne	Optymalny zakres wartości SPF UV
   I	bardzo jasna, bladoróżowa,bywa pokryta piegami	jasny blond, rude	niebieskie, zielone	rumień nawet po krótkim kontakcie ze słońcem, bardzo duża skłonność do oparzeń	brak	zakaz kąpieli słonecznych	50+
   II	jasna	blond do jasnobrązowych	niebieskie, zielone lub szare	duża skłonność do oparzeń słonecznych	słabo widoczna	dozwolone kąpiele słoneczne (z umiarem)	30‑50
   III	jasnobrązowa	ciemny blond lub brązowe	zielone, brązowe	niewielka skłonność do oparzeń słonecznych	widoczna, pojawiająca się stopniowo, brązowy odcień	dozwolone kąpiele słoneczne	15‑25
   IV	śniada, brązowa, oliwkowa	czarne lub ciemnobrązowe	ciemnobrązowe, czarne	brak skłonności do oparzeń	bardzo widoczna, głęboka, ciemnobrązowa	dozwolone kąpiele słoneczne	6‑10

U dziewięciomiesięcznej Oli lekarz stwierdził nieprawidłowości w rozwoju kości spowodowane niedoborem witaminy DIndeks dolny 3₃. Zalecił podawanie zwiększonej dawki tej witaminy i dużo spacerów, szczególnie w słoneczne dni.

1. Podaj nazwę choroby stwierdzonej u Oli.

2. Wyjaśnij, w jaki sposób zalecenia lekarza poprawią stan zdrowia dziewczynki.

Przeanalizuj informacje zawarte w tabeli, a potem:

• podaj hipotezę, którą sformułowano przed rozpoczęciem badań;

• wymień czynniki, od których zależy średnie zużycie energii podczas powolnego spaceru;

• przy założeniu, że spacerując zużywasz 2,86 kcal/kg/h, ustal, jak długo musisz spacerować, by spalić składniki pokarmowe zawarte w jednym pączku (340 kcal).

  Średnie zużycie energii w zależności od rodzaju aktywności

  Rodzaj aktywności	Wydatek energetyczny [kcal/kg/h]
  spanie	0,93
  leżenie	1,10
  siedzenie, pisanie	1,47
  zmywanie naczyń	2,06
  powolny spacer	2,86
  jazda na rowerze	4,40
  jogging	6,43
  pływanie	7,14
  bieganie	8,14
  wchodzenie po schodach	15,80

Kiedy złamana kończyna zostanie unieruchomiona w gipsie, jej mięśnie nie mogą pracować. Słabną, wiotczeją i zmniejszają swoją masę. Po usunięciu gipsu mięśnie muszą zostać odbudowane, czemu sprzyjają regularne ćwiczenia.

1. Jakich czynności należy unikać we wczesnym okresie rehabilitacji?

2. Jaką dietę należałoby stosować w opisanym przypadku? Które składniki pokarmowe są szczególnie potrzebne w okresie zrastania się kości i odnowy masy mięśniowej?

*Wymiana ciepła pomiędzy organizmem a otoczeniem jest zjawiskiem fizycznym. Wyszukaj w Internecie lub podręczniku do fizyki wyjaśnienie pojęć: przewodzenie ciepła, promieniowanie cieplne i parowanie, a następnie ustal, który z tych procesów towarzyszy termoregulacji u człowieka.

Różne miejsca skóry przedramienia przetarto gazikami zwilżonymi alkoholem, olejem, wodą, benzyną. Ustal związek między szybkością parowania tych cieczy a wrażeniem chłodu.