E‑BOOK

Spis streści

• WprowadzenieDufeFvWjcWprowadzenie

• Zasady obsługi odwiertów eksploatacyjnychDwEbXOwmtZasady obsługi odwiertów eksploatacyjnych

• Uzbrojenie wgłębne odwiertu samoczynnegoDTmNSdcOkUzbrojenie wgłębne odwiertu samoczynnego

• Uzbrojenie napowierzchniowe odwiertu samoczynnegoDy0xkwZAxUzbrojenie napowierzchniowe odwiertu samoczynnego

• Uzbrojenie wgłębne odwiertu pompowanego

  • Pompowanie ropy z odwiertu1Pompowanie ropy z odwiertu

  • Podział mechanicznych metod wydobycia węglowodorów2Podział mechanicznych metod wydobycia węglowodorów

  • Eksploatacja za pomocą pompy wgłębnej żerdziowej3Eksploatacja za pomocą pompy wgłębnej żerdziowej

  • Żerdzie dławikowe4Żerdzie dławikowe

  • Żerdzie pompowe5Żerdzie pompowe

  • Obciążniki żerdziowe6Obciążniki żerdziowe

• Uzbrojenie napowierzchniowe odwiertu pompowanegoDwqRn5TzCUzbrojenie napowierzchniowe odwiertu pompowanego

• Netografia i bibliografiaD4f9RmYKZNetografia i bibliografia

Uzbrojenie wgłębne odwiertu pompowanego

Pompowanie ropy z odwiertu

Jeżeli ciśnienie gazu towarzyszącego ropie jest zbyt niskie lub ilość wolnego gazu jest zbyt mała nie jest możliwa eksploatacja samoczynna ropy naftowej. Ciśnienie złożowe wystarczy jedynie na podniesienie słupa ropy w odwiercie na pewną wysokość. Jest to tzw. poziom statyczny. Aby była możliwa eksploatacja ropy jednym ze sposobów jest zapuszczenie do odwiertu pompy wgłębnej rurowej tłokowej napędzanej z powierzchni przy użyciu indywidualnego żurawia pompowego lub też kiwonu napędzanego grupowo z kieratu pompowego.

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Podział mechanicznych metod wydobycia węglowodorów

1. Eksploatacja za pomocą pomp wgłębnych:

   1. z silnikiem na powierzchni

      • pompy wgłębne żerdziowe – SRP (Sucker Rod Pumps)

      • pompy wibracyjne

      • pompy śrubowe – PCP (Progressive Cavity Pump)

   2. z silnikiem w odwiercie

      • pompy odśrodkowe z silnikiem elektrycznym – ESP (Electric Submersible Pumps)

      • pompy hydro tłokowe – HP (Hydraulic Pumps)

2. Eksploatacja za pomocą sprężonego gazu:

   1. gazodźwig sprężarkowy – GL (Gas Lift)

   2. gazodźwig sprężarkowy z komorą wymiany (pompa wyporowa)

   3. gazodźwig nurnikowy – PL (Plunger Lift)

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Eksploatacja za pomocą pompy wgłębnej żerdziowej

Zarówno w świecie jak i w Polsce w zdecydowanej większości odwiertów ropy naftowej eksploatacja odbywa się poprzez pompowanie przy użyciu pomp wgłębnych żerdziowych. Metoda ta charakteryzuje się niezależnością od systemów naziemnych, nieskomplikowanym i szybkim montażem, długim okresem użytkowania, stosunkowo wysokim ogólnym współczynnikiem sprawności wolumetrycznej oraz niskimi kosztami remontu pomp wgłębnych. Do wad tej metody można zaliczyć ograniczenie wydajności z odwiertu i głębokości pompowania ze względu na wytrzymałość przewodu pompowego, a także duży nakład pracy przy wymianie pompy, z powodu konieczności stosowania wyciągów wiertniczych. W skład uzbrojenia wgłębnego odwiertu eksploatującego ropę naftową przy użyciu pompy wgłębnej żerdziowej, oprócz rur okładzinowych, wchodzi:

1. żerdź dławikowa (laska pompowa)

2. wieszak rur wydobywczych

3. rury wydobywcze wraz z łącznikami

4. echolokator (opcjonalnie)

5. kotwica do rur wydobywczych

6. żerdzie pompowe wraz z łącznikam

7. centralizatory żerdzi pompowych

8. obciążniki żerdzi pompowych (opcjonalnie

9. pompa wgłębna żerdziowa (wpuszczana lub rurowa)

10. zaczep pompy (w przypadku gdy jest to pompa wpuszczana)

11. degazator (opcjonalnie)

12. sito

Schemat uzbrojenia wgłębnego odwiertu pompowanego przy użyciu pompy wgłębnej żerdziowej

RRAhFM3lgFqPu

Na rysunku przedstawiono czarno‑biały schemat uzbrojenia wgłębnego odwiertu pompowego przy użyciu pompy wgłębnej żerdziowej przedstawiony jako kolumna rur pompowego (rysunek z lewej strony ekranu), oraz kolumna rur wydobywczych (rysunek z prawej strony ekranu). Odwiert jest to otwór wiertniczy, wykonany w górotworze dla celów badawczych, poszukiwawczych, dokumentacyjnych lub eksploatacyjnych, w którym zakończono prace wiertnicze oraz uzbrojono w głowicę pozwalającą na eksploatację kopaliny.
Po lewej stronie ekranu przedstawiono schemat kolumny rur pompowych. Centralnym elementem rysunku jest cienki pionowy prostokątny element. Górną krawędź elementu stanowią dwie znajdujące się nad sobą proste o kształcie fali. Oznaczenie to wskazuje, że jest to fragment elementu. Na górze prostokąta znajduje się czarna kropka do której przyłączona jest prosta nad którą jest napis laska pompowa. U góry, w punkcie odpowiadającej około jednej szóstej długości laski zaznaczono za pomocą czarnej linii poziom gruntu. Na różnej wysokości laski pompowej zaznaczone są szare symbole z opisami.
Pierwszy symbol o kształcie szarego prostokąta zlokalizowany jest na lasce pompowej pod poziomem gruntu w odległości stanowiącej około jedną czwartą długości laski. Na elemencie zaznaczono czarny punktor do którego dochodzi prosta z opisem: łącznik. Poniżej widać dwa szare owale pomiędzy którymi znajduje się symbol dwóch fal. Na owalnych kształtach naniesione czarne kropki do których dochodzi czarna prosta na końcu której widnieje opis: centralizatory. Pod dolnym centralizatorem umieszczony jest szary symbol o kształcie prostokąta. Na prostokącie umieszczony jest punktor do którego biegnie prosta na końcu której znajduje się opis: obciążnik. Pod obciążnikiem narysowany jest symbol dwóch fal. Na końcu laski pompowej znajduje się pięć małych prostokątnych elementów o różnej szerokości i długości. Pierwszy prostokąt ma szerszy bok od szerokości elementu którym jest laska pompowa. Kolejny element jste cienkim prostokątem o szerokości mniejszej od szerokości laski. Do niego przyłączony jest cienki szeroki prostokąt poniżej którego znajdują się dwa kolejne prostokąty o szerokości zbliżonej do szerokości laski. Do elementów tych przyłączona jest pompa. Pompa oznaczona jest jako długi pionowy prostokątny element. Na górze i dole prostokąta namalowana jest prosta łącząca ze sobą dwa boki. Na środku powstałych w ten sposób prostokątów znajduje się czarna kropka.
Po prawej stronie ekranu widać schemat przedstawiający kolumnę rur wydobywczych. Na górze rysunku na poziomie gruntu widać głowicęwiertniczą. Głowica jest to urządzenie montowane na powierzchni terenu przy wylocie odwiertu przy wylocie, w celu zamknięcia odwiertu wiertniczego. Głowica jest w kształcie odwróconej litery H na środku której znajduje się okrągły zawór. Ramiona litery H stanowią elementy rurowe na których narysowane są mniejsze zawory o kształcie okręgów. Głowica znajduje się na szczycie odwiertu który jest przedstawiony jako długi pionowy prostokąt. W środku odwiertu od centrycznie umieszczonej nad nim głowicy odchodzi dodatkowy prostokątny kształt. Prostokąt ten który stanowi kolumnę rur biegnie aż do dna otworu. Na różnych głębokościach na kolumnie rur naniesiono różne symbole. Na górze kolumny zaznaczono symbol o kształcie dwóch znajdujących się nad sobą fal. Poniżej niego widać szary prostokąt o zaokrąglonych wierzchołkach. Na dole prostokąta umieszczony jest czarny punktor do którego poprowadzona jest prosta. Na początku prostej z prawej strony schematu znajduje się opis: echolokator. Poniżej na białym fragmencie prostokąta znajduje się punktor wraz z opisem rura wydobywcza poniżej którego umieszczony jest symbol dwóch fal. Pod symbolem dwóch znajdujących się nad sobą fal widać długi pionowy szary prostokąt. W środku geometrycznym prostokąta znajduje się czarna kropka do której dochodzi prosta na końcu której widnieje opis: kotwica. W połowie długości rur wydobywczych znajduje się element o kształcie kwadratu na którym naniesiony jest punktor z opisem zaczep pompy. W dolnej części kolumny rur znajduje się szary cienki prostokąt o szerokości równej szerokości rury. W środku prostokąta, równolegle do jego krawędzi znajdują się przerywane linie. W środku elementu widać punktor do którego doprowadzono prostą na końcu której znajduje się czarny napis: degazator. Pod degazatorem umieszczono symbol dwóch fal. Koniec rury jest zaokrąglony. Na końcu rury umieszczony jest szary półokrąg w którym narysowano czarną kropkę. Do kropki poprowadzona jest prosta na końcu której jest czarny napis: zaślepka.

Pompy żerdziowe wgłębne tłokowe

Największe znaczenie przy wydobywaniu ropy naftowej poprzez pompowanie, mają pompy wgłębne tłokowe żerdziowe. Napędzane są silnikiem elektrycznym umieszczonym na powierzchni. Napęd z silnika przekazywany jest do pompy za pomocą żurawia pompowego lub układu kieratowego, a następnie poprzez przewód pompowy umieszczony w rurach wydobywczych. Ze względu na sposób umieszczenia pompy w odwiercie wyróżnia się dwa rodzaje pomp wgłębnych:

• pompy rurowe – T,

• pompy wpuszczane – R.

Schemat odwiertu z pompą wgłębną tłokową

R1a9U0JJ5gL0y

Na rysunku przedstawiono czarno‑biały schemat odwiertu z pompą wgłębną tłokową. Odwiert jest to otwór wiertniczy, wykonany w górotworze dla celów badawczych, poszukiwawczych, dokumentacyjnych lub eksploatacyjnych, w którym zakończono prace wiertnicze oraz uzbrojono w głowicę pozwalającą na eksploatację kopaliny.
Z prawej strony rysunku widać odwiert który jest w kształcie długiego pionowego prostokąta. Po zewnętrznej stronie krawędzi prostokąta znajduje się biało szare wypełnienie, które przedstawia grunt. Wokół dolnej części odwiertu widać czarno szary pasek oznaczony cyfrą $1$. Jest to złoże ropy naftowej. Wewnątrz odwiertu od poziomu gruntu do punktu znajdującego się blisko dna narysowany jest biały prostokąt z dodatkowymi oznaczeniami w środkowej jego części. W górnym fragmencie prostokąta znajduje się cyfra $4$ oznaczająca rury wydobywcze. Środkiem odwiertu który stanowi również środek wewnętrznego prostokąta poprowadzona jest pionowo w dół czarna gruba prosta. Na końcu prostokąta symbolizującego rury wydobywcze widać szary pasek który poprowadzony jest od boków rur do ścian odwiertu. Na pasku z prawej strony znajduje się punkt z przypisaną do niego cyfrą $2$ oznaczającą kotwicę rur wydobywczych. W środkowej części rury wydobywczej na białym wypełnieniu prostokąta narysowany jest cienki czarny pasek który przechodzi w szary gruby pasek o grubości stanowiącej około jedną trzecią długości rur wydobywczych oraz cienki czarny u dołu. Na czarnej grubszej linii przed czarnym paskiem znajduje się czarny prostokąt a pod nim kolejne dwa grubsze czarne pionowe prostokąty. Do szarego wypełnienia z prawej strony przypisana jest cyfra $3$ oznaczająca pompę wgłębną.
Na górze odwiertu osadzona jest głowica odwiertu oznaczona cyfrą $5$. Głowica eksploatacyjna jest to urządzenie montowane na powierzchni terenu przy wylocie odwiertu przy wylocie, w celu zamknięcia odwiertu wiertniczego. Podstawą głowicy znajdującą się na poziomie gruntu są cztery elementy o kształcie kwadratów. Elementy poprzedzielane są cienkimi prostokątami. Drugi kwadrat od prawej strony jest główną częścią głowicy, który znajduje się nad odwiertem. Na środku tego kwadratu znajdują się mniejsze kwadratowe i prostokątne elementy na górze których widać białą grubsza czarną linię oznaczoną cyfrą $7$ oznaczający przewód pompowy. Od ostatniego kwadratowego elementu znajdującego się w podstawie głowicy poprowadzona jest rura. Rura ulega załamaniu w lewą stronę ulegając u góry z rurą odchodząca w prawo od głównej części głowicy. Na końcu rury znajduje się cyfra $6$ oznaczającą odpływ ropy. Cyfra $6$ znajduje się nad czarną strzałką, której grot skierowany jest w prawą stronę.
Na górze przewodu pompowego widoczny jest cylindryczny element w którym znajdują się trzy równomiernie rozmieszczone poziome linie proste. Na górze cylindrycznego elementu znajduje się czarny gruba linia prosta przyłączona do głowicy znajdującej się na ramieniu żurawia pompowego. Głowica jest w kształcie półksiężyca. W środkowej części ramienia wahacza umieszczony jest czarny punktor do którego przypisana jest liczba $12$ oznaczający wahacz żurawia zakończony tak zwanym końskim łbem. Ramie wahacza jest w kształcie cienkiego prostokąta na którego lewym końcu znajduje się przeciwwaga w kształcie grubszego prostokątnego elementy połączonego prostopadle z ramieniem żurawia. Ramie wahacza jest osadzone w połowie swojej długości na stalowym ramieniu żurawia o kształcie litery A. Konstrukcja ta jest osadzona na prostokątnej podstawie. Na podstawie po lewej stronie rysunku, przed ramą żurawia umieszczony jest element w kształcie trapezu. Na dole trapezu oraz z prawej strony ramy żurawia znajdują się punktory które przyłączone za pomocą prostej do cyfry $8$ oznaczającej żuraw pompowy.
Na górze elementu o kształcie trapezu widać cyfrę $9$ oznaczającą silnik napędowy. Na prawym wierzchołku trapezu znajduje się eliptyczny element. Z prawej strony odchodzi prosta pod postacią cienkiego ramienia które przyłączone jest do górnego ramienia żurawia pompowego. Na cienkim ramieniu odchodzącym od eliptycznego kształtu umieszczony jest czarny punktor, który połączony jest z liczbą $11$ oznaczającą pociągacze. Na środku eliptycznego kształtu znajduje się element o kształcie trapezu którego lewy bok jest w kształcie łuku. Na elemencie znajduje się liczba $10$ oznaczająca przeciwwagę żurawia.
Pod rysunkiem znajdują się cyfry z następującymi opisami elementów: $1$ czyli złoże ropy, $2$ czyli kotwica rur wydobywczych, $3$ czyli pompa wgłębna, $4$ czyli rury wydobywcze, $5$ czyli głowica odwiertu, $6$ czyli odpływ ropy, $7$ czyli przewód pompowy, $8$ czyli żuraw pompowy, $9$ czyli silnik napędowy, $10$ czyli przeciwwaga żurawia, $11$ czyli pociągacze, $12$ czyli wahacz żurawia zakończony tak zwanym końskim łbem.

Pompy rurowe – charakteryzują się tym, że cylinder pompy stanowi nierozłączną część z rurami wydobywczymi i zapuszczany jest na określoną głębokość do odwiertu razem z kolumną rur wydobywczych. Cylinder stanowi niejako przedłużenie rur wydobywczych. Zawór stopowy jest zapuszczany do odwiertu będąc przymocowany do spodu tłoka, za pomocą zaczepu zaworu stopowego lub bezpośrednio wrzucony do rur wydobywczych. Gdy zawór stopowy osiągnie łącznik posadowy, jest w nim mocowany za pomocą mechanicznego zatrzasku lub dzięki sile tarcia pierścieni mocujących. Tłok zostaje odłączony od zaworu stopowego poprzez obrót żerdziami pompowymi w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara. Następnie tłok zostaje podniesiony tak, aby w najniższym punkcie skoku nie dotykał zaworu stopowego. Dokładne pozycjonowanie tłoka następuje poprzez regulację zamocowania ścisku na lasce pompowej. Pompy rurowe charakteryzują się większą wydajnością od pomp wpuszczanych, ponieważ posiadają większą średnicę cylindra, co ma duże znaczenie, zwłaszcza przy mniejszych skokach tłoka. Wadą jest to, że w przypadku awarii (zatarcie tłoka, uszkodzenie cylindra) konieczne jest wyciąganie z odwiertu całej kolumny rur wydobywczych.

Ze względu na sposób uszczelnienia tłoka względem cylindra pompy rurowe można podzielić na:

• wykonane z tłokiem bez dodatkowego uszczelnienia.

• wykonane z dodatkowym uszczelnieniem tłoka, które może mieć postać: wielowypustowych pierścieni uszczelniających z mas plastycznych lub manszetów umieszczonych na tłoku pompy

Schemat pompy rurowej z tłokiem gładkim (THC)

R3e9oNBq4Vz2n

Na rysunku widać po lewej stronie kolorowy schemat przedstawiający budowę pompy rurowej z tłokiem gładkim (THC) oraz kolorowy model tej samej pompy po prawej stronie. Pompa rurowa jest to urządzenie wykorzystywane do pompowania dużych ilości wody na niskie wysokości.
Z lewej strony rysunku widać pierwszy fragment pompy rurowej wraz z opisami poszczególnych jej elementów. Przedstawiony na ekranie fragment pompy składa się z trzech części o kształtach zbliżonych do cienkich podłużnych prostokątów ustawionych w linii jeden nad drugim. Na górze pierwszego prostokąta widać kwadratowy biały element który osadzony jest zarówno na górnej krawędzi prostokąta która stanowi dłuższą podstawę łososiowego trapezu. Krótsza podstawa trapezu połączona jest z kwadratem którego dolna cześć osadzona jest na okręgu. Do okręgu przypisana jest cyfra $1$ oznaczająca górny zawór tłokowy. Od okrągłego elementu biegnie pionowo w dół aż do końca elementu biały prostokąt. Boczne przestrzenie pomiędzy wewnętrznym i zewnętrznym prostokątem jest w kolorze łososiowym. W lewym dolnym rogu elementu na łososiowym tle znajduje się cyfra $2$ oznaczająca tłok metalowy gładki.
Drugi element stanowi długi prostokąt osadzony na drugim krótszym prostokącie którego szerokość jest większa od szerokości górnego elementu. W górnym prostokącie znajduje się cieńszy prostokąt który biegnie do końca górnej części elementu. Boczne przestrzenie pomiędzy bokiem wewnętrznego prostokąta a krawędzią zewnętrznego prostokąta jest koloru łososiowego. Górna część elementu osadzona jest w na górnej podstawie dolnego prostokąta o kształcie odwróconej litery C. Wewnątrz krótkiego dolnego prostokąta który stanowi drugą połowę urządzenia, pod górną podstawą elementu widać biały cienki prostokąt znajdujący się pomiędzy krawędziami zewnętrznego prostokąta. Pod nim umieszczony jest element o kształcie okręgu do którego przypisana jest cyfra $3$ oznaczająca dolny zawór tłokowy. Pod zaworem tłokowym umieszczone są dwa prostokąty. Pierwszy rozmieszczony w sposób pionowy. Drugi cieńszy przyłączony do dolnej podstawy wyższego prostokąta pod kątem prostym. Na spodzie elementu widać czarny punktor do którego biegnie prosta. Na końcu prostej po lewej stronie umieszczona jest cyfra $4$ oznaczająca tuleje łącznikową zaworu stopowego.
Trzecim fragment elementu widocznego na rysunku z lewej strony jest o kształcie podłużnego prostokąta. Górna cześć urządzenia stanowi niewielki, cienki biały prostokąt o szerokości mniejszej niż szerokość podstawowego elementu. W górnej części elementu widać wpisany w zewnętrzy prostokąt cienki podłużny prostokąt biegnący od podstawy górnej prostokąta zewnętrznego pionowo w dół. Przestrzeń wolna pomiędzy elementami jest w kolorze łososiowym. Na górze wewnętrznego prostokąta widać czarny punktor z cyfrą $4$ czyli tuleją łącznikową zaworu stopowego. Długość tulei stanowi około jedną czwartą całości elementu. Pod tuleją znajduje się biały prostokąt nieznacznie szerszy od elementu tulei. Górna połowa prostokąta nie jest wpisana w żaden element. Dolna połowa elementy jest wpisana w prostokąt. Prawa krawędź prostokąta jest pogrubiona. Boczne przestrzenie w dolnej części elementu są w kolorze łososiowym. Pod prostokątnym elementem znajduje się okrąg. Na górnej krawędzi okręgu widać czarny punktor z przypisaną cyfrą $5$ jest to zawór stopowy. Poniżej zaworu stopowego widać dwa prostokątne elementy. Oba prostokąty są wpisane w prostokątny kształt całego elementu. Pierwszy górny prostokąt jest podłużnym elementem zorientowanym w sposób pionowy. Dolna podstawa prostokąta jest w kształcie lejka. Do podstawy przyłączony jest drugi prostokąt wyglądem zbliżonym do kwadratu. Boczne przestrzenie pomiędzy elementami a krawędziami zewnętrznymi elementu są w kolorze łososiowym. Na wysokości podstawy podłużnego prostokąta pomiędzy obiema krawędziami bocznymi a wewnętrznym elementem znajduje się cienki prostokąt w kolorze ciemno łososiowym. Do lewego cienkiego prostokąta przyłączony jest punktor z cyfrą $6$ oznaczającą pierścień oporowy.
Na schemacie widocznym po środku widać element który jest podzielony na cztery fragmenty.
Pierwszy fragment jest o kształcie prostokąta wewnątrz którego znajduje się drugi biały prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń. Puste miejsca pomiędzy krawędziami elementu wewnętrznego a zewnętrznego są w kolorze łososiowym. Na górze elementu, po obu jego stronach, widać szare zgrubienie, które wraz z elementem wewnętrznym tworzy literkę H. Do prawej nogi elementu przyłączony jest punktor z liczbą $11$ oznaczającą złączkę mufową. Wewnętrzna belka z litery H jest w kształcie cienkiego prostokąta o orientacji poziomej. Element ten dzieli wewnętrzny prostokąt o orientacji pionowej na dwa mniejsze prostokąty w punkcie odpowiadającym około jednej trzeciej wysokości całego segmentu.
Drugi element stanowi powtórzenie wcześniejszego kształtu. W długim prostokącie umieszczony jest drugi wewnętrzny prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy elementami są w kolorze łososiowym. Na lewej górnej krawędzi umieszczony jest czarny punktor z przypisaną liczbą $10$ oznaczająca łącznik górny. W połowie wysokości elementu na zewnętrznych ścianach prostokąta znajduje się szare zgrubienie które wraz z wewnętrznym cienkim białym prostokątem o orientacji poziomej tworzy literkę H.
Trzeci element jest w większości podobny do wcześniejszego kształtu. W długim prostokącie umieszczony jest drugi wewnętrzny prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy elementami są w kolorze łososiowym. Na lewej górnej krawędzi umieszczony jest czarny punktor z przypisaną cyfrą $9$ oznaczająca cylinder. W dwóch trzecich wysokości zewnętrznego elementu na zewnętrznych ścianach prostokąta znajduje się szare zgrubienie które wraz z wewnętrznym grubym białym prostokątem o orientacji poziomej tworzy literkę H. Nad i pod belką w literze H znajduje się dodatkowy cienki prostokąt o orientacji poziomej przyłączony do górnej i dolnej krawędzi belki. W lewym dolnym rogu całego elementu, na krawędzi wewnętrznego prostokąta znajduje się czarny punktor z cyfrą $8$ oznaczającą łącznik dolny.
Czwarty segment jest w dużej części powtórzeniem drugiego segmentu. W długim prostokącie umieszczony jest drugi wewnętrzny prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy elementami są w kolorze łososiowym. W jednej trzeciej wysokości zewnętrznego elementu na zewnętrznych ścianach prostokąta znajduje się szare zgrubienie które wraz z wewnętrznym grubym białym prostokątem o orientacji poziomej tworzy literkę H. W dolnej części do podstawy dolnej prostokąta dołączone są trzy kolejne prostokąty. Pierwsze dwa ulegają stopniowemu zwężeniu. Trzeci ma szerokość odpowiadającą głównemu wewnętrznemu prostokątowi. Dodatkowo po lewej stronie na łososiowym tle w punkcie odpowiadającym końcowi głównego wewnętrznego prostokąta znajduje się czary punktor z przypisaną cyfrą $7$ oznaczającą łącznik dolny.
Model rury THC widoczny po prawej stronie składa się z szarej rury u dołu. Znajduje się w niej szary walec z dwoma żółtymi paskami. Nad walcem znajduje się niebieski pierścień z zieloną kulką. Fragment od pasków do kulki owinięty jest zielonym cylindrem. Następna jest niebieska część. Złączenie szarej i niebieskiej części owinięte jest zielonym cylindrem. Na wysokości złączenia znajduje się mały szary walec, ciemnoszary pierścień, niebieski pierścień oraz zielona kulka. Nad zieloną kulką znajdują się dwa malutkie szare walce. Reszta niebieskiej części rury zabudowana jest przez błękitne walce. Następna jest szara część. Połączenie niebieskiej i szarej części owinięte jest zielonym cylindrem. W środku nad cylindrem znajduje się niebieski pierścień, zielona kulka oraz mała ciemnoszara główka na małym szarym walcu, a dalej pusta przestrzeń. Sama góra szarej części zakończona jest zielonym cylindrem.
Pod rysunkiem znajdują się kolejne cyfry z następującymi opisami elementów: $1$ czyli górny zawór tłokowy, $2$ czyli tłok metalowy gładki, $3$ czyli dolny zawór tłokowy, $4$ czyli tuleja łącznikowa zaworu stopowego, $5$ czyli zawór stopowy, $6$ czyli pierścień oporowy, $7$ czyli zaczep zaworu stopowego, $8$ czyli łącznik dolny, $9$ czyli cylinder, $10$ czyli łącznik górny, $11$ czyli złączka mufowa.

Schemat pompy rurowej z tłokiem z uszczelnieniem (TPC)

R4XDd4tYxdAKy

Na rysunku widać po lewej stronie dwa kolorowe schematy przedstawiające budowę pompy rurowej z tłokiem z uszczelnieniem (TPC) oraz animowany model tej pompy widoczny po prawej stronie. Pompa rurowa jest to urządzenie wykorzystywane do pompowania dużych ilości wody na niskie wysokości.
Z lewej strony rysunku widać pierwszy fragment pompy rurowej wraz z opisami poszczególnych jej elementów. Przedstawiony na ekranie fragment pompy składa się z dwóch części o kształtach zbliżonych do cienkich podłużnych prostokątów ustawionych w linii jeden nad drugim. Na górze pierwszego prostokąta widać kwadratowy biały element który osadzony jest zarówno na górnej krawędzi prostokąta, która stanowi dłuższą podstawę łososiowego trapezu. Krótsza podstawa trapezu połączona jest z kwadratem którego dolna cześć osadzona jest na okręgu. Do okręgu przypisana jest cyfra $1$ oznaczająca górny zawór tłokowy. Pod okrągłym elementem znajduje się cienki biały prostokąt o orientacji poziomej. Z prawej strony prostokąta biegnie pionowo w dół cienki trapez prostokątny. Część dolnej krawędzi prostokąta stanowi krótszy bok trapezu. Z lewej strony prostokąta znajdują się cienkie dwa prostokąty o orientacji pionowej. Prostokąty sięgają do około połowy długości trapezu prostokątnego. Poniżej prostokątów do połowy długości zewnętrznego prostokątnego kształtu znajdują się poziome linie przypominające harmonijkę. Do harmonijki z lewej strony przyłączona jest cyfra $2$ oznaczająca tłok z uszczelnieniem. Dolna połowa elementy stanowi odbicie lustrzane to znaczy prostokątny element wypełniony jest harmonijkowym kształtem a po prawej stronie elementu widać trapez prostokąty. Po lewej stronie elementu obok trapezu znajdują się dwa pionowe prostokąty. Pod trapezem na łososiowym tle widać okrągły element osadzony na dwóch cienkich prostokątach. Prostokątach pod okręgiem jest węższy w porównaniu z prostokątem znajdującym się poniżej. Do okrągłego elementu przypisana jest cyfra $3$ oznaczająca dolny zawór tłokowy. Pod zaworem tłokowym umieszczony jest cienki prostokąt o orientacji poziomej który łączy się z oboma bokami elementu. Do prostokąta przypisana jest cyfra$4$ oznaczająca tuleje łącznikową zaworu stopowego.
Drugi fragment elementu widocznego na rysunku z lewej strony ekranu jest o kształcie podłużnego prostokąta. Górna cześć urządzenia stanowi niewielki, cienki biały prostokąt o szerokości mniejszej niż szerokość podstawowego elementu. W górnej części elementu widać wpisany w zewnętrzy prostokąt cienki podłużny prostokąt biegnący od podstawy górnej prostokąta zewnętrznego pionowo w dół. Przestrzeń wolna pomiędzy elementami jest w kolorze łososiowym. Na górze wewnętrznego prostokąta widać czarny punktor z cyfrą $4$ czyli tuleją łącznikową zaworu stopowego. Długość tulei stanowi około jedną czwartą całości elementu. Pod tuleją znajduje się biały prostokąt nieznacznie szerszy od elementu tulei. Górna połowa prostokąta nie jest wpisana w żaden element. Dolna połowa elementy jest wpisana w prostokąt. Prawa krawędź prostokąta jest pogrubiona. Boczne przestrzenie w dolnej części elementu są w kolorze łososiowym. Pod prostokątnym elementem znajduje się okrąg. Na górnej krawędzi okręgu widać czarny punktor z przypisaną cyfrą $5$ jest to zawór stopowy. Poniżej zaworu stopowego widać dwa prostokątne elementy. Oba prostokąty są wpisane w prostokątny kształt całego elementu. Pierwszy górny prostokąt jest podłużnym elementem zorientowanym w sposób pionowy. Dolna podstawa prostokąta jest w kształcie lejka. Do podstawy przyłączony jest drugi prostokąt wyglądem zbliżonym do kwadratu. Boczne przestrzenie pomiędzy elementami a krawędziami zewnętrznymi elementu są w kolorze łososiowym. Na wysokości podstawy podłużnego prostokąta pomiędzy obiema krawędziami bocznymi a wewnętrznym elementem znajduje się cienki prostokąt w kolorze ciemno łososiowym. Do lewego cienkiego prostokąta przyłączony jest punktor z cyfrą $6$ oznaczającą pierścień oporowy.
Na schemacie po środku widać element który jest podzielony na trzy fragmenty.
Pierwszy fragment jest o kształcie prostokąta. Wewnątrz niego znajduje się drugi biały prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy krawędziami elementu wewnętrznego a zewnętrznego są w kolorze łososiowym. Na górze elementu, po obu jego stronach, widać szare zgrubienie, które wraz z elementem wewnętrznym tworzy literkę H. Do prawej nogi elementu przyłączony jest punktor z liczbą $11$ oznaczającą złączkę mufową. Wewnętrzna belka z litery H jest w kształcie cienkiego prostokąta o orientacji poziomej. Element ten znajduje się na samej górze pierwszego fragmentu urządzenia. Po lewej stornie do łososiowego tła przypisana jest liczba $10$ oznaczająca łącznik górny.
Drugi element stanowi krótsze powtórzenie wcześniejszego kształtu. W krótkim prostokącie umieszczony jest drugi wewnętrzny prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy elementami są w kolorze łososiowym. Na lewej górnej krawędzi umieszczony jest czarny punktor z przypisaną liczbą $9$ oznaczająca cylinder. W jednej trzeciej wysokości elementu (liczonej od dołu) na zewnętrznych ścianach prostokąta znajduje się szare zgrubienie które wraz z wewnętrznym cienkim białym prostokątem o orientacji poziomej tworzy literkę H.
Trzeci segment jest w dużej części powtórzeniem drugiego segmentu. W prostokącie o podobnej długości umieszczony jest drugi wewnętrzny prostokąt który wypełnia prawie całą przestrzeń zewnętrznego elementu. Puste miejsca pomiędzy elementami są w kolorze łososiowym. W górnej części, po lewej stronie elementu na łososiowym tle znajduje się punktor z cyfrą

Pompy wpuszczane – charakteryzują się tym, że cała pompa, a więc cylinder wraz z tłokiem umieszczone są w rurach wydobywczych na określonej głębokości. Zapuszczanie i wyciąganie pompy wpuszczanej następują razem z żerdziami pompowymi, po zapuszczeniu kolumny rur wydobywczych. W związku z tym średnica cylindra jest odpowiednio mniejsza niż dla pomp rurowych, a zatem dla zapewnienia odpowiedniej wydajności muszą posiadać większy skok tłoka. Po zapuszczeniu pompy do wnętrza rur wydobywczych jej zakotwiczenie następuje na spodzie odwiertu w specjalnym zaczepie pompy (łącznik posadowy), który jest zapuszczany razem z kolumną rur wydobywczych.

W zależności od warunków otworowych oraz preferencji użytkownika łącznik może być zatrzaskowy lub pierścieniowy. Kompletna pompa wraz z urządzeniem mocującym, pasującym do konkretnego typu łącznika zostaje zapuszczona na żerdziach pompowych do odwiertu. Gdy pompa zostanie zapięta w łączniku posadowym tłok zostaje wypozycjonowany możliwie najbliżej spodu przy pomocy żerdzi manipulacyjnych. Dokładna regulacja zostaje przeprowadzona za pomocą ścisku laski pompowej. Szczególnie w odwiertach z dużą ilością gazu jest bardzo ważne, aby tłok zawiesić jak najniżej tak, aby zmniejszyć przestrzeń martwą cylindra do minimum. Zasada działania pompy wpuszczanej jest identyczna jak rurowej.

Możliwe jest również zamontowanie pompy w dowolnej głębokości przy pomocy specjalnej kotwicy zapinanej w rurach wydobywczych.

Wyróżnia się trzy typy pomp wpuszczanych:

• z ruchomym cylindrem dolnozaczepowa (typ RWT, RHT lub RST)

• z ruchomym tłokiem dolnozaczepowa (RWB, RHB lub RSB),

• z ruchomym tłokiem górnozaczepowa (RWA, RHA lub RSA).

Schemat pompy wpuszczanej (RHAC)

R4R4r4pRA5H4y

Na rysunku widać po lewej stronie dwa kolorowe schematy przedstawiające budowę pompy wpuszczonej (RHAC) oraz kolorowy model tej pompy widoczny po prawej stronie. Pompa wpuszczona jest to urządzenie w którym cylinder z tłokiem umieszczone są w rurach wydobywczych na określonej głębokości.
Z lewej strony ekrany widać urządzenie które przypomina pałkę teleskopową. U góry pompy znajduje się prostokąt o orientacji poziomej w którym po lewej stronie jest wpisany mniejszy element prostokątny o orientacji pionowej. Przestrzeń pomiędzy prostokątami jest w kolorze łososiowym. Do mniejszego prostokąta dołączony jest punktor z przypisaną liczbą $13$ oznaczającą złączkę żerdzi. Górne elementy są osadzone na prostokącie o orientacji pionowej. Od górnej krawędzi prostokąta odchodzi pionowo w dół cienki podłużny prostokąt o orientacji pionowej. Prostokąt jest wpisany w szerszy prostokąt który rozpoczyna się w połowie długości boku prostokąta znajdującego się u góry. Do lewej krawędzi bocznej wewnętrznego prostokąta przypisano liczbę $14$ oznaczającą łącznik. Łącznik osadzony jest na szerszym prostokącie w którym górna cześć stanowiąca około jedną piątą całości elementu podzielona została przez niewielki podłużny prostokąt o orientacji pionowej na cztery części. Do prawej zewnętrznej krawędzi w górnej części elementu przypisana została liczba $15$ oznaczająca obudowę górną tłoka. Poniżej, główną część elementu stanowi prostokątny kształt bez jakiegokolwiek elementu. Do kształtu tego przypisany jest punktor oznaczający liczbę $16$ czyli tłok. Dolna cześć elementu stanowi jedną piąta długości dolnej części pompy. W jej górnej części znajduje się podłużny prostokąt o orientacji poziomej który łączy zewnętrzne krawędzie obudowy tłoka. Od dolnej krawędzi prostokąta odchodzi pionowo w dół cienki prostokąt o orientacji pionowej podzielony na cztery części. Do środkowej części przypisana została liczba $11$ oznaczająca gniazdo i kulę. Do utworzonego przez podział prawego prostokąta przypisana została cyfra $17$ czyli obudowa zaworu tłoka. Dolna część prostokąta po lewej stronie przedzielona została cienką liną łączącą boki elementu. Stworzyło to niewielki prostokąt o orientacji pionowej do którego przypisana została liczba $18$ oznaczająca tuleję dociskową.
Środkowy schemat pompy przedstawia urządzenie o kształcie cienkiego prostokąta o orientacji pionowej na którego górnej krawędzi znajduje się niewielki element o kształcie prostokątnym. Prostokąt ten jest węższy względem podstawy oraz posiada wpisany w środku cienki prostokąt o orientacji pionowej który łączy się z główną częścią pompy. Do przestrzeni pomiędzy wpisany prostokątem a zewnętrznym elementem przypisany jest czarny punktor z cyfrą $1$ oznaczającą prowadnik żerdzi. Od cienkiego wpisanego prostokąta odchodzi pionowo w dół przez całą długość prostokąt o nieznacznie większej szerokości który będzie podzielony jest na dziewięć elementów z czego cztery elementy u dołu będą o niewielkiej długości. Po lewej stronie prostokąta wpisanego w zewnętrzny prostokąt, a krawędzią zewnętrznego elementu widać okrąg. Poniżej niego widać łososiowy prostokąt o orientacji poziomej poniżej którego znajduje się prostokąt o orientacji pionowej z przypisaną cyfrą $2$ oznaczającą tuleję zaczepu. Pod tuleją z lewej strony elementu znajdują się trzy naprzemianległe cienkie białe prostokąty o orientacji pionowej leżące na zmianę z trzema cienkimi łososiowymi prostokątami o orientacji poziomej. Do pierwszego i drugiego łososiowego prostokąta od góry przypisane są kolejno cyfry $3$ i $5$ oznaczające odpowiednio pierścień wciskowy i tuleję dystansową. Poniżej tulei znajdują się dwa prostokąty z półokręgami widocznymi od strony prawych krawędzi prostokątów. Do górnego i dolego elementu przypisana jest odpowiednio cyfra $5$ i $6$ oznaczająca odpowiednio nakrętkę i łącznik cylindra. Pod łącznikiem cylindra znajdują się cztery podłużne prostokąty o orientacji pionowej z czego pierwszy z drugim prostokątem oraz drugi z trzecim jest przedzielony cienkim węższym elementem o kształcie prostokątnym. Do dużych prostokątów przypisane są kolejno cyfry od $7$ do $10$ oznaczające kolejno łącznik górny, cylinder, łącznik dolny oraz obudowę zaworu stopowego. Obok zaworu stopowego do niewielkiego prostokąta znajdującego się po środku przypisana jest liczba $11$ oznaczająca gniazdo i kulę. Dolny niewielki prostokąt o orientacji poziomej widoczny w lewym dolnym rogu elementu oznaczony jest liczbą $12$ oznaczającą złączkę sfazowaną. Elementy pomiędzy prawym bokiem wpisanego cienkiego prostokąta a prawą krawędzią zewnętrznego elementu to cienkie prostokąty o orientacji pionowej.
Model w dolnej części zbudowany jest z szarej rury. W szarej części rury znajdują się dwa zgrubienia, a w nich niebieskie pierścienie z zieloną kulką. Dalej jest niebieska część, która jest zabudowana. Następnie znowu rura przybiera kolor szary, w tej części ponownie pojawia się niebieski pierścień z zieloną kulką. Widać tam mały fragment miedzianego druta przechodzącego przez środek aż do samej góry. Kolejny fragment jest jaśniejszy i ma trzy żółte paski. Jest na nim umiejscowiony zielony cylinder. U samej góry znajduje się szary fragment z małą główką

Schemat pompy wpuszczanej dolnozaczepowej (RHBC)

RrmQPCg67zWcE

Na rysunku widać z lewej strony dwa kolorowe schematy przedstawiające budowę pompy wpuszczanej dolnozaczepowej (RHBC) oraz model tej pompy, który znajduje się z prawej strony rysunku. Pompa wpuszczona jest to urządzenie w którym cylinder z tłokiem umieszczone są w rurach wydobywczych na określonej głębokości.
Z lewej strony ekrany widać urządzenie które przypomina pałkę teleskopową. U góry pompy znajduje się prostokąt o orientacji poziomej w którym po lewej stronie jest wpisany mniejszy element prostokątny o orientacji pionowej. Przestrzeń pomiędzy prostokątami jest w kolorze łososiowym. Do mniejszego prostokąta dołączony jest punktor z przypisaną liczbą $13$ oznaczającą złączkę żerdzi. Górne elementy są osadzone na prostokącie o orientacji pionowej. Od górnej krawędzi prostokąta odchodzi pionowo w dół cienki podłużny prostokąt o orientacji pionowej. Prostokąt jest wpisany w szerszy prostokąt który rozpoczyna się w połowie długości boku prostokąta znajdującego się u góry. W górnej części po lewej stronie cienkiego prostokąta widoczny jest element w kształcie półokręgu poniżej którego zaczyna się zewnętrza krawędź łącznika. Do lewej krawędzi bocznej wewnętrznego prostokąta przypisano liczbę $14$ oznaczającą łącznik. Łącznik osadzony jest na szerszym prostokącie w którym górna cześć stanowiąca około jedną piątą całości elementu podzielona została przez niewielki podłużny prostokąt o orientacji pionowej na cztery części. W górnej części po środku elementu znajdują się dwa prostokąty o orientacji poziomej pomiędzy którymi znajduje się cienki prostokąt o orientacji pionowej. Poniżej dolnego prostokąta o orientacji poziomej odchodzi element o kształcie cienkiego podłużnego trapezu prostokątnego którego kąt prosty jest od strony krawędzi prostokąta. Do prawej zewnętrznej krawędzi w górnej części elementu przypisana została liczba $15$ oznaczająca obudowę górną tłoka. Poniżej, główną część elementu stanowi prostokątny kształt bez jakiegokolwiek elementu. Do kształtu tego przypisany jest punktor oznaczający liczbę $16$ czyli tłok. Dolna cześć elementu stanowi jedną piąta długości dolnej części pompy. W jej górnej części znajduje się podłużny prostokąt o orientacji poziomej który łączy zewnętrzne krawędzie obudowy tłoka. Od dolnej krawędzi prostokąta odchodzi pionowo w dół cienki prostokąt o orientacji pionowej podzielony na cztery części. Do środkowej części przypisana została liczba $11$ oznaczająca gniazdo i kulę. Do utworzonego przez podział prawego prostokąta przypisana została cyfra $17$ czyli obudowa zaworu tłoka. Dolna część prostokąta po lewej stronie przedzielona została cienką liną łączącą boki elementu. Stworzyło to niewielki prostokąt o orientacji pionowej do którego przypisana została liczba $18$ oznaczająca tuleję dociskową.
Urządzenie widoczne na schemacie znajdującym się po środku rysunku ma kształt cienkiego prostokąta o orientacji pionowej na którego górnej krawędzi znajduje się niewielki element o kształcie prostokątnym. Prostokąt ten jest węższy względem podstawy oraz posiada wpisany w środku cienki prostokąt o orientacji pionowej który łączy się z główną częścią pompy. Do przestrzeni pomiędzy wpisany prostokątem a zewnętrznym elementem przypisany jest czarny punktor z cyfrą $1$ oznaczającą prowadnik żerdzi. Od cienkiego wpisanego prostokąta będzie odchodził pionowo w dół przez całą długość prostokąt o nieznacznie większej szerokości który podzielony jest na osiem elementów z czego pierwszy, trzeci i ósmy są niewielkiej długości. Po lewej stronie prostokąta wpisanego w zewnętrzny prostokąt, a krawędzią zewnętrznego elementu widać okrąg. Poniżej niego widać o orientacji poziomej poniżej którego znajduje się prostokąt o orientacji pionowej z przypisaną cyfrą $2$ oznaczającą łącznik cylindra. Pod łącznikiem z lewej strony elementu znajdują się cztery podłużne prostokąty o orientacji pionowej z czego prostokąty przedzielone są cienkimi węższym elementami o kształcie prostokątnym. Do pierwszego prostokąta przyłączony jest czarny punktor połączony z cyfrą $3$ oznaczającą łącznik górny. Drugi prostokąt oznaczony jest cyfrą $4$ czyli cylindrem. Na trzecim prostokącie znajduje się cyfra $5$, a na czwartym cyfra $6$ oznaczająca odpowiednio łącznik dolny oraz obudowę zaworu stropowego. Pod prostokątem znajdują się pięć naprzemianległych cienkich łososiowych prostokątów o orientacji pionowej, które leżące na zmianę z czterema białymi prostokątami z czego pierwszy i czwarty jest o orientacji pionowej a drugi i trzeci o orientacji poziomej. Do pierwszego, trzeciego i czwartego białego prostokąta przypisane są kolejno cyfry $8$, $10$, $11$ oznaczające odpowiednio tuleję zaczepu, tuleję dystansową zaczepu oraz nakrętkę. Do drugiego i piątego łososiowego prostokąta przypisane są liczby $8$ $i 12$ które oznaczają tuleję zaczepu oraz złączkę zfazowaną. Elementy pomiędzy prawym bokiem wpisanego cienkiego prostokąta a prawą krawędzią zewnętrznego elementu to cienkie prostokąty o orientacji pionowej.
W dolnej części modelu widocznego z prawej strony rysunku widoczna jest szara rura. Sam dół jest zabudowany i ma trzy żółte paski. Ten fragment owinięty jest przez zielony cylinder. Nad cylindrem znajduje się szary fragment rury z dwoma niebieskimi pierścieniami i zielonymi kulkami. Niebieski fragment rury jest zabudowany przez błękitne walce. Nad nimi znajduje się niebieski pierścień oraz zielona kulka. W następnej szarej części widoczny jest miedziany drut. U samej góry znajduje się fragment z ciemnoszarą małą główką.
Pod rysunkiem znajdują się kolejne cyfry z następującymi opisami elementów: $1$ czyli prowadnik żerdzi, $2$ czyli łącznik cylindra, $3$ czyli łącznik górny, $4$ czyli cylinder, $5$ czyli łącznik dolnu, $6$ czyli obudowa zaworu stropowego, $7$ czyli gniazdo i kula, $8$ czyli tuleja zaczepu, $9$ czyli pierścień wciskowy, $10$ czyli tuleja dystansowa zaczepu, $11$ czyli nakrętka, $12$ czyli złączka sfazowana, $13$ czyli złączka żerdzi, $14$ czyli łącznik, $15$ czyli obudowa górna tłoka, $16$ czyli tłok, $17$ czyli obudowa zaworu tłoka, $18$ czyli tuleja dociskowa.

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Żerdzie dławikowe

Żerdź dławikowa nazywana również potocznie laską pompową stanowi górny odcinek przewodu pompowego uszczelniony na głowicy eksploatacyjnej za pomocą głowiczki pompowej. Połączona jest od góry za pomocą cięgna z wahaczem żurawia pompowego, natomiast w dolnej części dokręcona jest do pierwszej żerdzi pompowej lub manipulaka. Żerdzie dławikowe narażone są na największe obciążenia, na działanie korozji w styczności ropy, solanki z powietrzem, a także na dodatkowe obciążenie boczne występujące wskutek nieosiowego ustawienia łba wahacza żurawia pompowego.

Dobierając laskę pompową należy wybrać:

• odpowiednią średnicę i gatunek materiału, które pozwolą przenieść obciążenia całej kolumny żerdzi pompowych,

• rodzaj jej powierzchni, który uwzględni odporność na korozję i ścieranie,

• długość, która powinna uwzględniać wartość skoku tłoka pompy wgłębnej oraz możliwość płynnej regulacji jego ustawienia.

Przez wiele lat w polskim górnictwie naftowym stosowane były żerdzie dławikowe o średnicach $30$, $32$, $38$ i $45 \mathrm{mm}$ oraz długości $3$, $4$, $5$ i $6 \mathrm{m}$. Obecnie w odwiertach ropnych pompowanych stosowane są żerdzie dławikowe wykonane według normy API.

Żerdzie dławikowe wykonane są z różnych gatunków materiałów odpowiednio obrobionych cieplnie (utwardzanych), polerowanych oraz pokrywanych powłokami ochronnymi bardziej odpornymi na ścieranie i korozję chemiczną.

RIT1Ci59ClSaK

Na zdjęciu widać fragmenty czterech żerdzi dławikowych. Żerdź jest to podłużna rura o długości wynoszącej od $3$ do <math aria‑label='sześciu'>6 metrów, która wykorzystywana jest przy wierceniach celem przedłużenia całego przewodu wiertniczego.
W narożach zdjęcia widać fragmenty czterech żerdzi o różnych końcówkach. Żerdzie są skierowane końcówkami do środka. Podstawą żerdzi jest szara rura o kształcie cienkiego cylindra. W przypadku dwóch żerdzi widocznych u góry zdjęcia fragment końcówki rury zakończony jest zgrubieniem. Widoczne zgrubienie w kształcie kielicha jest to mufa czyli inaczej łącznik w połączeniu śrubowym służący do łączenia głównie rur, a także gwintowanych prętów. Końcówka żerdzi to połączenie gwintowane.
Żerdzie widoczne w dolnych narożach zdjęcia są to szare cienkie cylindryczne kształty. Na końcu żerdzi znajduje się połączenie gwintowane.

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Żerdzie pompowe

Żerdź pompowa jest to stalowy okrągły pręt zaopatrzony na końcach w połączenia gwintowe, stanowiący element przewodu pompowego do przenoszenia ruchu z powierzchni do pompy wgłębnej. Przez wiele lat w polskim górnictwie naftowym stosowane były żerdzie pompowe o długości $11,5 \mathrm{m}$ i średnicach: $16$, $18$, $22$ i $26 \mathrm{mm}$, łączone bezpośrednio za pomocą połączenia stożkowego czop – mufa lub za pomocą złączki.

Rtb2j6loydwwt

Na zdjęciu widać fragment żerdzi pompowej widocznej z boku. Żerdź jest to podłużna rura o długości wynoszącej od $3$ do <math aria‑label='sześciu'>6 metrów, która wykorzystywana jest przy wierceniach celem przedłużenia całego przewodu wiertniczego.
W centralnej części zdjęcia widać fragment szarej żerdzi pompowej zakończonej połączeniem gwintowanym. Podstawą żerdzi jest pręt w kształcie cienkiego podłużnego cylindra widocznego z lewej strony zdjęcia. Cylinder zakończony jest główką o kształcie lejka. Szyjka lejka stanowi podstawę żerdzi Do główki przyłączony jest z prawej strony szary element o kształcie prostopadłościanu który zakończony jest cienkim cylindrycznym kształtem. Podstawa prostopadłościanu jest wpisana w podstawę cylindra. Pod prawej stronie cylindra widać połączenie gwintowane które stanowi nagwintowany element w kształcie cienkiego podłużnego cylindra.

Na zdjęciu przedstawiono część żerdzi pompowej w postaci pręta okrągłego pełnego, którego koniec został obrobiony w taki sposób, że przed złączem gwintowym jest pręt stoczony w czworokąt, który ułatwia montaż żerdzi.

Obecnie żerdzie pompowe stosowane w odwiertach ropnych pompowanych wykonywane są według normy API, która określa kryteria podziałów ze względu na:

• sposób wykonania zakończeń żerdzi,

• materiały z jakich są wykonane,

• wymiary.

Żerdzie pompowe ze względu na sposób wykonania zakończeń dzielimy na dwie grupy:

• jednolite, której pręt oraz zakończenia w postaci czopa lub mufy stanowią nierozłączną całość, przy czym zakończenia żerdzi mogą być formowane przy pomocy kucia, spawania lub zgrzewania,

• trójdzielne, której zakończenia w postaci czopa lub mufy osadzone są na pręcie przy pomocy połączeń gwintowych.

Długości żerdzi pompowych wykonywanych wg normy API:

1. długich:

• $25 \mathrm{ft} \left(\mathrm{stopa}\right)-7,62 \mathrm{m}$

• $30 \mathrm{ft} \left(\mathrm{stopa}\right)-9,14 \mathrm{m}$

2. krótkich (tzw. manipulaków)

R1V24nMCFd1QX

Na zdjęciu widać fragment żerdzi pompowej z łącznikiem. Żerdź jest to podłużna rura o długości wynoszącej od $3$ do <math aria‑label='sześciu'>6 metrów, która wykorzystywana jest przy wierceniach celem przedłużenia całego przewodu wiertniczego.
W centralnej części zdjęcia znajduje się łącznik o kształcie szarego cylindra. Górna część cylindra jest nieobudowana. Przez otwór w łączniku widać połączenie gwintowane żerdzi. Połączenie jest wykonane na cylindrycznym elemencie który znajduje się na całej długości łącznika. Do obu boków łącznika czyli podstaw cylindra przyłączone są krótkie elementy o kształcie prostopadłościanu. Podstawy prostopadłościanu od strony łącznika są wpisane w podstawę łącznika. Druga podstawa prostopadłościanu jest przyłączona do elementu żerdzi o kształcie lejka. Szyjka lejka następnie przechodzi w szary pręt o kształcie podłużnego cylindra.

Na zdjęciu przedstawiono część żerdzi pompowej. Zbliżono jej łączenie. Wykonane w postaci dwóch połączonych ze sobą żerdzi za pomocą połączenia gwintowego, znajdującego się na środku - tak zwaną mufę.

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Obciążniki żerdziowe

Obciążniki żerdziowe zapewniają obciążenie przewodu pompowego powyżej pompy wgłębnej, w celu utrzymania tego przewodu prostego i napiętego. Ma to na celu zabezpieczenie żerdzi pompowych lub tłoka pompy wgłębnej przed wykrzywieniem lub wygięciem.

Rn6VFld0tyb0S

Na zdjęciu widać fragment szarego obciążnika żerdziowego. Żerdź jest to podłużna rura o długości wynoszącej od $3$ do <math aria‑label='sześciu'>6 metrów, która wykorzystywana jest przy wierceniach celem przedłużenia całego przewodu wiertniczego. Obciążnik jest definiowany jako elementy zestawu przewodu wiertniczego umieszczone bezpośrednio nad świdrem w przypadku wiercenia otworu pionowego lub w części pionowej otworu, szczególnie w przypadku wiercenia otworu horyzontalnego.
W centralnej części zdjęcia znajduje się szary obciążnik żerdziowy przypominający kształtem pałkę teleskopową Podstawą żerdzi jest cylindryczny pręt widoczny z prawej strony zdjęcia. Do lewej podstawy pręta przyłączony jest kolejny cieńszy pręt którego końcówka jest w kształcie lejka. Do szerszej podstawy lejka przyłączony jest z lewej strony element w kształcie prostopadłościanu. Podstawa prostopadłościanu jest wpisana w podstawę lejka. Z lewej strony prostopadłościan jest połączony do drugiego elementu o kształcie lejka. Szyjka lejka łączy się z nieznacznie szerszym cylindrycznym podłużnym elementem którym jest czop. Czop jest rodzajem połączenia w kształcie korka. Widoczny na końcu żerdzi czop ma gładką powierzchnię.

Na zdjęciu przedstawiono część obciążnika linowego. Wykonany jest z pełnego pręta, zakończony połączeniem gwintowym, które poprzedza stoczony w prostokąt pręt.

RIHD6cdVHQRJ6

Na zdjęciu widać cztery identyczne obciążniki żerdziowe. Żerdź jest to podłużna rura o długości wynoszącej od $3$ do <math aria‑label='sześciu'>6 metrów, która wykorzystywana jest przy wierceniach celem przedłużenia całego przewodu wiertniczego. Obciążnik jest definiowany jako elementy zestawu przewodu wiertniczego umieszczone bezpośrednio nad świdrem w przypadku wiercenia otworu pionowego lub w części pionowej otworu, szczególnie w przypadku wiercenia otworu horyzontalnego.
W centralnej części zdjęcia znajdują się cztery szare obciążniki żerdziowe przypominające kształtem pałkę teleskopową. Obciążniki są ustawione w sposób poziomy, linii jeden nad drugim, równolegle względem siebie. Podstawą żerdzi jest cylindryczny pręt. Z prawej strony, na końcu pręta widać zgrubienie czyli mufę. Mufa jest rodzajem łącznika w połączeniu śrubowym. Za mufą widoczne jest podłączenie gwintowane o kształcie cylindra. Cylinder z gwintem ma mniejszą średnicę niż pręt. Do lewej podstawy pręta przyłączony jest kolejny cieńszy pręt którego końcówka jest w kształcie lejka. Do szerszej podstawy lejka przyłączony jest z lewej strony element w kształcie prostopadłościanu. Podstawa prostopadłościanu jest wpisana w podstawę lejka. Z lewej strony prostopadłościan jest połączony do drugiego elementu o kształcie lejka. Szyjka lejka łączy się z nieznacznie szerszym cylindrycznym podłużnym elementem którym jest czop. Czop jest rodzajem połączenia w kształcie korka. Widoczny na końcu żerdzi czop ma gładką powierzchnię.

Na zdjęciu przedstawiono pięć obciążników żerdziowych w całości, jeden nad drugim. Z lewej strony obciążników znajduje się mufa, natomiast z prawej - gwint.

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Syfonowanie odwiertu samoczynnegoD13G3V3W9Syfonowanie odwiertu samoczynnego

• Wyposażenie napowierzchniowe odwiertu samoczynnego i pompowanegoDIJqf4pctWyposażenie napowierzchniowe odwiertu samoczynnego i pompowanego

Powrót do spisu treści82Powrót do spisu treści