Ortezy AFO stosowane są na kończynach dolnych w celu stabilizacji stawów oraz poprawy chodu i sprawności fizycznej chorej kończyny dolnej. Wśród zalet stosowania tej ortezy można wyróżnić:

• wspomaganie chodu,

• ograniczanie lub wspomaganie zakresu ruchomości w stawie skokowym i ruchu stopy (zgięcia grzbietowego, zgięcia podeszwowego),

• poprawa równowagi podczas stania i poruszania się,

• zmniejszenie ryzyka upadków,

• wspomaganie osłabionych mięśni podudzia.

Orteza ta może być używana w schorzeniach ortopedycznych, jednak najczęściej stosowana jest u chorych po udarze mózgu, po przerwaniu rdzenia kręgowego czy u pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym. Ortezy typu AFO to najczęściej zlecany typ ortez w mózgowym porażeniu dziecięcym. Ich stosowanie może przynieść korzyści w postaci poprawy kinematyki chodu, zapobiegania deformacjom czy obniżenia kosztu energetycznego związanego z nieprawidłowym chodem. W niniejszym materiale zostanie omówione wczesne usprawnianie chorego po udarze mózgu, u którego zastosowanie ortezy AFO wynika z profilaktyki przeciwprzykurczeniowej w obrębie stopy i ma na celu poprawę funkcji chodu.

Chód chorego po udarze często jest zaburzony, co wynika m.in. z:

• osłabienia siły mięśniowej,

• nieprawidłowego napięcia mięśniowego,

• zaburzeń czucia powierzchownego i głębokiego,

• występowania patologicznych współruchów.

Dobrze dobrana orteza może pomóc w pracy nad wzorcem chodu między innymi poprzez korekcję takich problemów, jak: skręcanie stopy do wewnątrz i jej opadanie, skracanie kroku, przeprost kolana, poruszanie się w sposób koszący (Rycina 1).

RB9pzKshHSaZ1

Grafika przedstawiająca schemat ciała człowieka chodzącego o lasce. Pokazana na rycinie postać opiera cały ciężar ciała na lasce i kończynie po stronie laski, zarzucając półkoliście drugą kończyną podczas chodu.

Od pierwszych dni rehabilitacji poprzez postępowanie fizjoterapeutyczne realizowane są dwa istotne cele: profilaktyka powikłań wynikających z unieruchomienia pacjenta (profilaktyka odleżyn, profilaktyka zmian krążeniowo‑oddechowych) oraz zmniejszenie dysfunkcji układu ruchu wynikających z uszkodzenia mózgu. Od początku choroby jej kluczowymi objawami są zaburzenia napięcia mięśniowego (w pierwszej fazie jest ono obniżone, a po kilku tygodniach stopniowo narasta) i deficyty ruchowe w postaci niedowładów jednostronnych kończyny dolnej i/lub górnej.

Od pierwszej doby pobytu w szpitalu należy zwrócić uwagę na prawidłowe ułożenie chorego. Odpowiednie pozycje ułożeniowe mają na celu zapobieganie powstawania przykurczów jednej grupy mięśniowej i rozciągnięciu innej. W okresie wczesnym – wiotkim – kończyna dolna powinna być wyprostowana w stawie biodrowym. Mała poduszka pod stawem kolanowym umożliwia jego lekkie zgięcie, poduszka pod stopą zapobiega nadmiernemu zgięciu podeszwowemu, a poduszka po bocznej stronie kolana zapobiega nadmiernej rotacji zewnętrznej całej kończyny dolnej (Rycina 2).

R10G5cNwaKUAR

Grafika przedstawiająca postać leżącą w łóżku. Pod głową i jedną z kończyn górnych postaci znajdują się poduszki. Pod jedną z kończyn dolnych postaci, w okolicy podudzia, podłożony jest wałek.

Stopa z obniżonym napięciem mięśniowym prostowników ustawia się w zgięciu podeszwowym. Nacisk wywołany nakryciem chorego kołdrą w łóżku szpitalnym może utrwalać tę pozycję stopy, a z czasem, po odzyskaniu napięcia o charakterze spastycznym, mogą wystąpić przykurcze mięśni, wywołujące rozwój stopy końsko‑szpotawej. Rozwiązaniem może być użycie ortezy AFO (Rycina 3). Należy jednak pamiętać, że w momencie pojawienia się spastyczności stałe podpieranie stopy ortezą lub poduszką ma działanie niekorzystne, prowadzące do utrwalenia odruchu podparcia i stymulowania spastycznych zginaczy podeszwowych stopy.

REAp0YItzUVSJ

Grafika przedstawiająca nogi pacjenta leżącego na plecach. Na jednej z nóg pacjent ma założoną ortezę. Składa się ona z opaski umieszczanej na nodze w okolicy podudzia oraz z podłużnej części biegnącej po bocznej stronie stopy do jej podeszwy.

W usprawnianiu chorych z niedowładem lub porażeniem połowiczym (hemiplegią) stosuje się metody tradycyjne, specjalistyczne metody kinezyterapeutyczne, metody relaksacyjne oraz metody instrumentalne z wykorzystaniem przyrządów i aparatury. Do metod tradycyjnych zalicza się: rehabilitację przyłóżkową, sadzanie pacjenta, pionizację, naukę chodu oraz ćwiczenia bierne i czynne. Za pomocą ćwiczeń biernych (w przypadku porażenia mięśni) lub czynno‑biernych (w przypadku niedowładu mięśni) stale pobudza się aktywność ruchową i utrzymuje pełny zakres ruchów w kończynach objętych hemiplegią. W przypadku kończyny dolnej wykonuje się wielokrotnie powtarzane ćwiczenia każdego stawu: skokowego, kolanowego i biodrowego. Szczególnie ważne jest pobudzanie mięśni odpowiedzialnych za zgięcie grzbietowe stopy. Do metod specjalistycznych zalicza się metody: Brunnström, PNF i NDT‑Bobath. Mają one na celu między innymi: hamowanie nieprawidłowych wzorców spastycznych, torowanie deficytów ruchowych w pracy funkcjonalnej, poprawę koordynacji i równowagi, zwiększenie siły mięśniowej, poprawę czucia głębokiego oraz zwiększenie zakresu ruchu. Jedną z metod instrumentalnych jest funkcjonalna elektrostymulacja (FES), stosowana w celu reedukacji chodu lub poprawy funkcji chodu.

Powrót do spisu treściD1H9Y3RsWPowrót do spisu treści