Analiza doświadczenia: Odróżnianie alkoholu monohydroksylowego od polihydroksylowego.

Problem badawczy: W jaki sposób można odróżnić alkohol monohydroksylowy od polihydroksylowego?

Hipoteza: Za pomocą próby Trommera można odróżnić alkohol monohydroksylowy od polihydroksylowego.

Odczynniki chemiczne: gliceryna (propano-$1$,$2$,$3$-triol), siarczan$\left(\text{VI}\right)$ miedzi$\left(\text{II}\right)$ – woda $\left(1/5\right)$, wodorotlenek sodu, etanol, woda destylowana.

Sprzęt laboratoryjny:

• dwie zlewki – naczynie szklane o kształcie cylindrycznym, stosowane do przeprowadzania prostych reakcji chemicznych;

• dwie probówki – podłużne naczynie szklane do przeprowadzania prostych reakcji chemicznych;

• pipety Pasteura – wąska rurka do pobierania i przenoszenia niewielkiej ilości cieczy przy pomocy ssawki.

Przebieg doświadczenia:

1. Przygotowano w dwóch zlewkach $\mathrm{0,5}$-molowy roztwór wodorotlenku sodu oraz $\mathrm{0,5}$-molowy roztwór siarczanu$\left(\text{VI}\right)$ miedzi$\left(\text{II}\right)$. Masa molowa hydratu ${\text{CuSO}}_4·5{\text{H}}_2\text{O}$ wynosi $\mathrm{249,69} \frac{\text{g}}{\text{mol}}$. Masa molowa $\text{NaOH}$ jest równa $40 \frac{\text{g}}{\text{mol}}$.

2. Otrzymano wodorotlenek miedzi$\left(\text{II}\right)$. W tym celu: przygotowano dwie probówki. Wlano do obu probówek po 5 centymetrów sześciennych $\mathrm{0,5}$-molowego roztworu wodorotlenku sodu. Następnie wlano do obu probówek kilka kropli $\mathrm{0,5}$-molowego roztworu siarczanu$\left(\text{VI}\right)$ miedzi$\left(\text{II}\right)$.

3. Do otrzymanego osadu w probówce numer 1 wlano 3 centymetry sześcienne propano-$1$,$2$,$3$-triolu i wstrząśnięto.

4. Do drugiej probówki wlano 3 centymetry sześcienne etanolu i wstrząśnięto probówką.

Obserwacje:

Przygotowany wodorotlenek miedzi$\left(\text{II}\right)$ wytrącił się w postaci galaretowatego niebieskiego osadu. W probówce z gliceryną następuje zmiana zabarwienia z błękitnego na szafirowy oraz roztworzenie osadu wodorotlenku miedzi$\left(\text{II}\right)$. W probówce z etanolem nie zaobserwowano objawów reakcji – wciąż widoczny jest niebieski osad.

Wyniki:

Gliceryna reaguje z wodorotlenkiem miedzi$\left(\text{II}\right)$ tworząc glicerynian miedzi$\left(\text{II}\right)$. Grupy hydroksylowe gliceryny są donorami par elektronowych. Między tymi grupami a atomami miedzi powstają wiązania koordynacyjne. Utworzony kompleks jest łatwo rozpuszczalny w wodzie.

Wnioski:

Jest to reakcja charakterystyczna dla alkoholi polihydroksylowych. Etanol jest alkoholem monohydroksylowym i nie reaguje z wodorotlenkiem miedzi$\left(\text{II}\right)$. Za pomocą próby Trommera można odróżnić alkohol monohydroksylowy od polihydroksylowego – hipoteza potwierdziła się.