Polecenie 1
Zapoznaj się z opisem spaceru wirtualnego, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Zapoznaj się z opisem spaceru wirtualnego, a następnie wykonaj ćwiczenie.
R15JLCXwHMqeH1
Główna fotografia wirtualnego spaceru przedstawia cmentarz żydowski. Stoją na nim liczne zaokrąglone nagrobki, macewy. Pomiędzy mini przerośnięta trawa, krzewy i drzewa. W oddali zabudowania mieszkalne. Na dole zdjęcia napis: szlak kultury żydowskiej w Żarkach. Mianem kirkutu Polacy, głównie mieszkańcy dawnej Galicji, określali żydowski cmentarz. Judaizm odmiennie niż chrześcijaństwo traktuje kwestię grobu – o ile w religii chrześcijańskiej po upływie określonego czasu możliwe jest naruszenie grobu i dokonanie w tym samym miejscu nowego pochówku, a nieużywany cmentarz można zlikwidować, w religii żydowskiej, poza nielicznymi wyjątkami, groby są nienaruszalne tak długo, jak znana jest ich lokalizacja. Fotografia przedstawiająca cmentarz. Stoją tu liczne nagrobki z napisami w języku jidysz. Źródło: Cmentarz żydowski w Żarkach, Pimke, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Widoczne na zdjęciach płyty nagrobne nazywamy macewami. Dolną część macewy zajmuje epitafium, na górze zaś dostrzeżemy charakterystyczne płaskorzeźby o znaczącej symbolice – wyrzeźbione złożone do modlitwy dłonie, dzbanek, świecznik czy lew pozwalały ustalić, czym zajmował się, jakiej był płci lub z jakiego rodu pochodził złożony w grobie nieboszczyk. Fotografia przedstawiająca zbliżenie na płyty nagrobne. Znajdują się na nich płaskorzeźby oraz napisy w języku jidysz. Płaskorzeźba na grobie po lewej stronie przedstawia koronę. Płaskorzeźba na grobie po prawej stronie przedstawia drzewo, na którego koronie siedzi duży ptak. Źródło: Płyty nagrobne, Pimke, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Położone w województwie śląskim Żarki to miejscowość, która od XVII wieku była świadkiem wielokulturowej historii polskiego państwa. Szczególnie licznie osiedlała się tu ludność żydowska, stanowiąc na przełomie XIX i XX wieku większość mieszkańców. Fotografia przedstawiająca cmentarz z dalszej perspektywy. Stoją na nim liczne zaokrąglone nagrobki. Nad nimi rosną brzozy. Źródło: Cmentarz żydowski w Żarkach, Pimke, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Żareccy Żydzi trudnili się handlem, rzemiosłem, finansami. Byli dobrymi gospodarzami – bardzo przyczynili się do rozwoju i uprzemysłowienia miejscowości, brali też udział po stronie Polaków w walkach powstańczych i obronie niepodległości we wrześniu 1939 roku. Żydowską obecność w Żarkach przerwały okupacja i Holokaust, do dziś pozostały jednak jej ślady i pamięć. Fotografia przedstawia nagrobki stojące w cieniu. Źródło: Nagrobki na żydowskim cmentarzu, tomasz przechlewski, flickr.com, CC BY 2.0. Ikona śladów stóp prowadząca do drugiego zdjęcia. Fotografia przedstawiająca ulice i zabudowania niewielkiego miasta. Jasny, wyremontowany, dwukondygnacyjny budynek ze szklaną dobudówką. Okna i drzwi są zaokrąglone u góry, obramowane dekoracyjnie. Przy wejściu do budynku ułożona kostka na chodniku, obok budynku niewielki trawnik i dwie ławki. W dawnej żydowskiej świątyni – synagodze – dzisiaj mieści się Miejsko‑Gminny Ośrodek Kultury. Żydowska bożnica to nie tylko miejsce modlitwy, ale i spotkań członków gminy żydowskiej, stanowi ważny ośrodek życia takich społeczności. Dzięki środkom finansowym pochodzącym z funduszy Unii Europejskiej na początku XX wieku synagoga w Żarkach została odrestaurowana i rozbudowana. Fotografia przedstawiająca ten sam budynek z drugiej strony. Jest to zdjęcie wykonane wcześniej, przed remontem. Świadczy o tym stara, zniszczona elewacja. U góry frontu znajduje się herb miasteczka. Herb przedstawia na białej tarczy miejski mur obronny z bramą pośrodku i zakończony gzymsem. Brama zamknięta jest opuszczoną do połowy kratą. Pod herbem znajduje się napis Miejski Dom Kultury. Źródło: Synagoga w Żarkach (2007), Konrad Kurzacz, Pimke, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. W domu przy ul. Częstochowskiej 49 polska rodzina Płaczków ukrywała żydowską rodzinę Zborowskich. W uznaniu ich zasług Marię i Józefa Płaczków Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem w Jerozolimie uhonorował medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. To najwyższe odznaczenie cywilne nadawane nie‑Żydom, którzy z narażeniem własnego życia ratowali Żydów od zagłady w czasie II wojny światowej. Wśród prawie 28 tysięcy odznaczonych najwięcej, bo ponad 7 tysięcy, jest Polaków. Fotografia przedstawiająca murek ułożony z fragmentów zniszczonych macew. W głębi, za drzewami wystaje dach niewielkiego domu. Źródło: Nowy cmentarz żydowski w Żarkach, Magdalia25, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0 PL. Drobna i gęsta zabudowa Starego Rynku i przylegających do niego uliczek to również pozostałość po obecności Żydów w Żarkach. W tych niewielkich lokalach mieściły się żydowskie sklepiki i rozmaite zakłady usługowe. Fotografia przedstawiająca ulicę i niskie budynki stojące wzdłuż niej. W tle kościół. Źródło: Żarki, ul. Leśniowska, Ludwig Schneider, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Ikona śladów stóp prowadząca do drugiego zdjęcia. Fotografia przedstawiająca skrzyżowanie ulic w małym miasteczku. Ulice są wąskie, stoją przy nich niskie budynki. Życie i funkcjonowanie Żydów w Polsce zaczęło stopniowo odradzać się dopiero w latach 90. XX wieku. Wielu polskich obywateli powróciło do swoich żydowskich korzeni, zaczęły pojawiać się organizacje działające na rzecz rozwoju życia tej mniejszości narodowej. Obecnie narodowość żydowską deklaruje około 7 tysięcy polskich obywateli. Żyją oni w rozproszeniu, tzw. diasporze, przede wszystkim w dużych miastach. Fotografia przedstawiająca groby katolickie w kształcie krzyża, obok nich stoją macewy. Źródło: Groby żydowskie i katolickie – miejsce pochowania poległych w czasie kampanii wrześniowej w 1939 r., Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie, Halibutt, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Eksterminacja ludności żydowskiego pochodzenia podczas niemieckiej okupacji dotknęła również mieszkańców Żarek. Już we wrześniu 1939 roku oddziały Wehrmachtu wkroczyły do miasta i rozpoczęły mordowanie i represje. W 1941 roku w Żarkach powstało getto – ponad 3 tysiące osób umieszczono w domach w centrum miasta, którego Żydom nie wolno było opuszczać. Niewiele ponad rok od utworzenia getta Niemcy przystąpili do jego likwidacji. Żareckich Żydów wymordowano lub wywieziono do obozów zagłady. Fotografia przedstawiająca bramę wiodącą do obozu koncentracyjnego. Przed bramą znajduje się otwarty szlaban. Na bramie znajduje się napis Arbeit macht frei. Za bramą stoją dwukondygnacyjne ceglane budynki. Źródło: Obóz koncentracyjny w Auschwitz, xiquinhosilva, en.wikipedia.org, CC BY 2.0. Żydzi osiedlali się na terytorium Polski mniej więcej od X wieku z powodu względnie najlepszych, w porównaniu do reszty Europy, warunków do bezpiecznego życia tej społeczności i rozwoju jej kultury. Wkrótce ludność wyznania mojżeszowego stanowiła już 10% mieszkańców Polski i utrzymywała się na tym poziomie do II wojny światowej. Z 3,5 milionów polskich Żydów wojnę przetrwało zaledwie 300 tysięcy. Większość z nich opuściła Polskę w czasach PRL, emigrując m.in. do Izraela i Stanów Zjednoczonych. Fotografia przedstawiająca fragment macewy zamocowany na zewnętrznej ścianie budynku. Na fragmencie napisy w języku jidysz. Pod ścianą stoi kamienny blok, na którym ułożono małe kamyki jako znak pamięci. Źródło: Fragment macewy z 1174 r. na Starym Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu, Mzungu, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
ROT0VFpOTCvIL
Według spisu powszechnego z 1931 r. Żydzi stanowili 9,8% mieszkańców ówczesnej Polski. Poszukaj informacji o pozostałych po nich śladach w twojej okolicy. Zastanów się, jaki wpływ mieli na lokalną gospodarkę i kulturę. (Uzupełnij).
Polecenie 2

Zapoznaj się z mapami przedstawiającymi różnorodne aspekty obecności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Czy twoja miejscowość została zaznaczona na pierwszej mapie? Czy leży w obrębie którejkolwiek z „kolorowych” gmin na pozostałych mapach?

1
Ćwiczenie 2
RoZDy0wZRFdBy
Nazwa: (Uzupełnij) Forma: (Uzupełnij) Grupa docelowa: (Uzupełnij) Inne informacje: (Uzupełnij).