Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Zapoznaj się ze spacerem prezentującym Muzeum Pałac w Wilanowie i wykonaj polecenia.

R1ENUaA9UvjyN1
Dziś udamy się do pałacu w Wilanowie. Stanowi on jeden z najwspanialszych przykładów architektury barokowej nie tylko na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, ale też w całej Europie. Pałac został wzniesiony w latach 1681‑1696 dla króla Jana III Sobieskiego oraz jego małżonki Marii Kazimierzy d'Arquien, zgodnie z projektem włoskiego architekta Augustyna Wincentego Locciego. Pałac ten od czasów swego powstania zachował względnie niezmienioną formę artystyczną. Dziś stanowi on miejsce wielu wydarzeń kulturalnych oraz siedzibę Muzeum poświęconego osobie króla, jego rodziny oraz czasom, w których żył. Na zdjęciu znajduje się dworek o zdobionych żółto‑białych ścianach. Ma n liczne okna, a na jego dachu znajdują się rzeźby. Przed dworkiem znajduje się plac oraz park. W górnej części elewacji ponad belkowaniem znajduje się poziomy pas dekoracji, składający się prostokątnych tarcz, które oddzielają od siebie pionowe elementy dekoracyjne. Tarcze te wypełnione są płaskorzeźbami wykonanymi przez Stefana Szwanera z zespołem sztukatorów. Przedstawiały one tryumfy króla Jana III Sobieskiego. Płaskorzeźbą nazywano kompozycję rzeźbiarską, charakteryzującą się niepełnym wydobyciem rzeźbionych postaci z tła. Płaskorzeźby zazwyczaj stanowiły element dekoracji architektonicznej. W sztuce barokowej często też wchodziły w skład fryzów, którym to mianem określano każdy poziomy pas dekoracji na elewacji. Na zdjęciu znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca dwóch mężczyzn i kobietę. Jeden z nich, młodzieniec siedzi na paczkach. Na głowie ma czapeczkę ze skrzydełkami i jest niechlujnie okryty powiewającą szatą. Ma założoną nogę na nogę. Obok paczek leży berło z zawiniętymi wężami. Po prawej stronie stoi mężczyzna z brodą ubrany w szaty. Obaj spoglądają na siebie. Po lewej stronie stoi kobieta ubrana w suknię. Ma krótkie włosy, a w lewej ręce trzyma gałązkę. Pilastry obok półkolumn organizowały bryłę pałacu w sposób pionowy. Miały one kształt płaskiego filara, w niewielkim stopniu wystającego z lica muru. Ten element architektoniczny również był stosowany w architekturze antycznej, ale znacznie rzadziej i to głównie rzymskiej. Pilastry pełniły funkcję zarówno konstrukcyjną, jak również dekoracyjną, stanowiąc pionowy akcent bryły lub obramienie okien, ewentualnie drzwi. Podobnie jak półkolumny pilastry również składały się z głowicy (w pałacu wilanowskim podobnie jak półkolumny były one w porządku korynckim), gładkiego trzonu oraz bazy z cokołem. Na zdjęciu znajduje się ozdobna kamienna kolumna ze zdobionym zakończeniem w postacie roślinnego wzoru. W cofniętej części centralnej budowli, gdzie znajdowało się wejście dominującym elementem architektonicznym były półkolumny. Od kolumny odróżniał je fakt, że tylko częściowo (najczęściej w połowie lub w ⅔ swojej grubości) wystawały one z lica murów, a pozostałą częścią były wtopione w mury. Półkolumny popularne były w architekturze antycznej, w szczególności w architekturze starożytnego Rzymu. Jak typowa kolumna składały się one z trzech elementów: kapitelu, trzonu i bazy. Kapitel inaczej głowica był elementem wieńczącym półkolumnę, najczęściej był szerszy, co zapewniało stabilność konstrukcji oraz podtrzymywał od góry belkowanie. W baroku powrócono do klasycznych porządków greckich, stosując najczęściej - jak to właśnie miało miejsce w przypadku pałacu w Wilanowie – porządek koryncki. Kapitele przy wejściu otrzymały kształt koszyka uformowanego z dwóch rzędów, rozchylonych na zewnątrz liści akantu, z czterema pojedynczymi wolutami w środku. Drugim elementem konstrukcyjnym półkolumny był trzon, który w tym przypadku miał powierzchnię gładką. Stał on zaś na podstawie zwanej bazą, ta zaś na wyższym cokole. Na zdjęciu znajdują się dwie wysokie kamienne kolumny. Ustawione są przed wejściem do budynku. W wyniku zainicjowanej przez króla Jana Sobieskiego przebudowy pałac wilanowski otrzymał kształt podmiejskiej barokowej rezydencji, nawiązującej do popularnego w XVII w. we Francji typu entre cour et jardin (w tłumaczeniu termin ten oznacza: między dziedzińcem a ogrodem). Zgodnie w tym budynek główny pałacu znajdował się na osi głównej pomiędzy dziedzińcem honorowym znajdującym się przed fasadą budynku a ogrodami rozciągającymi się z tyłu. Po śmierci króla pałac wilanowski przechodził w ręce kolejnych właścicieli, m.in. Elżbiety Sieniawskiej, Potockich, którzy wprowadzali pewne zmiany w architekturze budowli, nie naruszając jednak jego zasadniczego kształtu. Na przykład Sieniawska dobudowała dwa boczne skrzydła. Kolorowy rysunek przedstawia dworek z lotu ptaka. Jest to kompleks kilku piętrowych budynków przed którymi znajduje się plac, a wokół nich park. Przed placem znajduje się cos w rodzaju cyrku wokół którego zgromadzeni są ludzie. Górną część elewacji pałacu stanowiła attyka. Był to element architektoniczny pozostający w zastosowaniu od czasów starożytnych, w późniejszych czasach stał się popularny dopiero ok. XVI w. w okresie renesansu. Celem stosowania attyki było zakrycie dachu i ozdobne wykończenie elewacji. Attyki przybierały różne formy: mogły być pełne, ażurowe, balustradowe, uskokowe itd. W pałacu wilanowskim attyka w części centralnej fasady ma kształt ażurowej balustrady, w częściach bocznych pełnych płaszczyzn, Nad attyką po prawej stronie znajdują się posągi bogów rzymskich: Jowisza, Apollina oraz Marsa, symbolizujących potęgę, sprawiedliwość i waleczność. Po lewej zaś stronie umieszczono rzeźby Wenery, Junony i Cerery, personifukujących piękno, płodność i wierność. Rzeźby te stanowią wspaniałe uzupełnienie architektury pałacu. Cechują się pełnością form i dynamiką ujęcia. W dalszej częściach skrzydeł pałacowych attykę wieńczyły barokowe wazy. Na zdjęciu znajduje się jasna ściana budynku pokryta oknami oraz ich imitacją wraz z wgłębieniami. Na szycie ściany znajdują się wystające pionowo elementy imitujące kolejne piętro budynku. Fasada pałacu była wyższa w porównaniu z resztą elewacji. Nad belkowaniem wznosiła się jeszcze jedna kondygnacja. Tworzył ją rząd trzech okien. Środkowe było zamknięte półkoliście, dwa boczne zaś ujęte w pary pilastrów i zdobione w górnej części trójkątnymi naczółkami. U podnóża otworów okiennych umieszczono łaciński napis: Quod vetus urbs coluit, nunc nova villa tenet – Co posiadało stare miasto, teraz posiada nowe. Sentencja ta wyraźnie odwoływała się do idei Wilanowa jako miejsca, nawiązującego do starożytnego Rzymu. Nad oknem środkowym zaś umieszczono złote słońce oświetlające swoimi promieniami znajdujące się po obu stronach tarcze herbowe Sobieskich (herb Janina). Cała ta aranżacja miała służyć głoszeniu chwały rodziny króla Jana III jako słońca na firmamencie Rzeczypospolitej. Na zdjęciu znajduje się kamienny kilkupiętrowy pałac z licznymi oknami. Jego ściany są pokryte kolumnami, płaskorzeźbami oraz licznymi zdobieniami. Na szczycie pałacu nad częścią wejściową, znajduje się coś w rodzaju szarej kopuły, na której znajduje się maszt, z którego powiewa flaga. Przed pałacem znajduje się plac, po którym chodzą turyści. Po dwóch stronach cofniętej części centralnej pałacu wilanowskiego znajdowały się ryzality. Ryzalit to popularny w architekturze europejskiej od czasów renesansu występ z lica murów, przechodzący przez całą wysokość budynku od dachu do fundamentów. Ryzalit najczęściej nie odróżniał się stylistycznie od pozostałych części budynku, stanowiąc jego organiczną część. Nie pełnił on funkcji konstrukcyjnych, raczej ozdobne, urozmaicając elewację oraz zwiększając powierzchnię wewnętrznych pomieszczeń. Na zdjęciu znajduje się kamienny pałac z licznymi oknami i stromym ciemnym dachu. Do jego wejścia prowadzą dwupoziomowe schody. Przed pałacem znajduje się park. Na elewacji po obu stronach znajdowały się motywy łuków triumfalnych. Ten rodzaj budowli znany był i szczególnie rozpowszechniony w architekturze starożytnego Rzymu. Łuki triumfalne przybierały formę monumentalnych i wolno stojących bram. Wznoszone one były dla upamiętnienia pełnych chwały czynów – głównie zwycięstw militarnych – wodzów rzymskich. Przejście zaś przez niego stanowiło najważniejszy element odbywanych pochodów triumfalnych. W pałacu wilanowskim łuk znajdujący się po prawej stronie (w galerii południowej) ukazywał wielkość i sławę króla Jana III Sobieskiego jako zwycięskiego wodza. W części środkowej znajdowała się płaskorzeźba z przedstawieniem triumfu władcy. Król został ujęty, gdy jedzie rydwanem, a nad jego głową wieniec laurowy (symbol zwycięstwa w starożytnym Rzymie) podtrzymywała wznosząca się w powietrzu Victoria, rzymska bogini zwycięstwa. Całości kompozycji dopełniał znajdujący się powyżej medalion z Herkulesem. Na zdjęciu wykonanym w nocy znajduje się kamienny łuk triumfalny otoczony metalową barierką. Jest on pokryty płaskorzeźbami oraz napisami po łacinie. W oddali znajduje się ulica, drzewa oraz współczesne zabudowania. Na narożach galerii południowej i północnej znajdują się wieże. Mają one postać dwukondygnacyjnego budynku o wysokości porównywalnej z fasadą. Nakryte zostały miedzianymi hełmami. Na nich umieszczono atletów podtrzymujących glob. Sens ideologiczny tego rodzaju przedstawienia polegał na tym, że król ponosił wielki trud władzy i obronił Europę przed ekspansją świata islamu. Hełmy w architekturze barokowej stanowiły nieodłączny element kompozycyjny większości budowli. Miały one też szczególnie ozdobne kształty (baniaste, cebulaste itd). Na zdjęciu znajduje się metalowe zwieńczenie wieży. Znajduje się w nim miejsce dla jednej osoby.
Polecenie 2

Wymień elementy, które wskazują na to, że pałac w Wilanowie był rezydencją królewską. Odpowiedź uzasadnij.

RIAsS9azUSdC9
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś historykiem sztuki. Przygotuj opis pałacu w Wilanowie, który znajdzie się w albumie dotyczącym polskiego baroku. Wyjaśnij, dlaczego obiekt ten jest doskonałym przykładem polskiej architektury barokowej.

RB0WCQTRv10sD
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).