Wiek XIX nazywa się często „wiekiem ideologii”. Spór między powstałymi wtedy systemami światopoglądowymi zdominował następne stulecie i wciąż się toczy. Dyktatura czy republika? Mniej czy więcej władzy państwa? Kto przede wszystkim – jednostka czy społeczeństwo? Religia czy rozum jako źródło prawa? Klasy społeczne są skazane na konflikt czy mogą współpracować? Liczy się obywatelstwo czy narodowość?

Genezą XIX‑wiecznego ideowego poruszenia były narodziny kapitalizmu, który uwolnił jednostkę z ograniczeń sytemu stanowego. Pieniądze dawały przywileje równe szlacheckim. Wolność ekonomiczna szybko przerodziła się w poszukiwania ideowe.