Za ich wolność
Powyższy obraz ukazuje mniej znane w Polsce oblicze Fryderyka II jako wielbiciela muzyki i muzyka. Sam lubił nazywać się „filozofem z Sanssouci” i jest to w pełni zasłużone miano: pozostawił znaczny dorobek prac literackich, historycznych i filozoficznych oraz cenione kompozycje muzyczne (głównie utwory na flet). Zamiast rozrywek dworskich lubił spędzać czas w otoczeniu filozofów (gościł m.in. Woltera).
Na jedną z kolejnych lekcji dotyczącą I rozbioru Polski dowiedz się z dowolnych źródeł, na czym polegała negatywna rola Fryderyka II Wielkiego w historii Polski. Opracuj notatkę.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym USTAWY O PRAWACH WIRGINII ogłoszonej 12 VI 1776 r. (czyli wcześniej niż Deklaracja Niepodległości) i wykonaj polecenia.
Ustawa o Prawach Wirginii z 12 VI 1776
Że wszyscy ludzie z natury są równi, wolni i niezależni, i posiadają pewne przyrodzone prawa (…) 2. Że cała władza spoczywa w narodzie i w konsekwencji pochodzi od narodu; (…) 5. Że państwowa władza ustawodawcza i wykonawcza winny być oddzielone i odróżniane od sądowej (…) 6. Że wybory osób, które pełnić mają funkcje reprezentantów narodu w zgromadzeniu, winny być wolne; (…). 12. Że wolność prasy jest jednym z wielkich bastionów wolności i nie może być nigdy ograniczona, gdyż oznaczałoby to wprowadzenie rządów despotycznych. (…) wszyscy ludzie są równouprawnieni w zakresie wolnego wyznawania religii zgodnie z nakazami sumienia;
Ustawa o Prawach Wirginii z 12 VI 1776.
Jakie prawa człowieka głosiła Ustawa o prawach Wirginii?
Jakie zasady ustrojowe głosiła Ustawa o prawach Wirginii?
Z czyich poglądów epoki oświecenia wypływały głoszone idee?
Bunt dobrem powszechnym – europejski wydźwięk rewolucji amerykańskiej
Konfliktowi w koloniach amerykańskich od początku przyglądały się z dużym zainteresowaniem kraje europejskie, szczególnie Francja. Nie zapomniano tam bowiem upokorzenia związanego z zakończeniem wojny siedmioletniej i niemal zupełnym zniszczeniem francuskiego imperium kolonialnego. Chęć rewanżu była bardzo silna.
Nastroje antybrytyjskie bardzo umiejętnie podsycał przebywający w Paryżu Benjamin FranklinBenjamin Franklin - znany wynalazca i bywalec salonów. Wśród elit intelektualnych walka w Ameryce była postrzegana jako wymarzona realizacja walki z despotyczną monarchią. Poparcie dla niej traktowano zaś jako swoistą deklarację ideową przeciwko absolutyzmowi. Nieważne przy tym było, że buntownicy walczyli z najbardziej „demokratyczną” – „parlamentarną” monarchią starego kontynentu.
Bezpośrednia pomoc ograniczała się jednak do działań i zaangażowania się konkretnych osób np. markiza La Fayette’aLa Fayette’a, Pierre’a Beaumarchais’aPierre’a Beaumarchais’a i innych Francuzów.
Francuscy pomocnicy
Najbardziej spektakularny charakter miała działalność La Fayette’aLa Fayette’a, który wbrew rodzinie, przejęty ideami oświecenia wystawił własnym sumptem niewielki oddział wojska, zaokrętował je i w 1777 r. przybył do Ameryki oferując swoją pomoc. Kongres nadał mu stopień generała majora. Walczył m.in. pod Yorktown, a po powrocie do Francji witany był entuzjastycznie jak bohater, przyczyniając się do kolejnego propagandowego sukcesu „rewolucji”.
Dopiero klęska Anglików pod Saratogą w 1777 r. oraz umiejętne zabiegi Franklina doprowadziły do podpisania przez rząd Ludwika XVILudwika XVI dwóch traktatów: handlowego oraz militarno‑obronnego. Uznanie nowego państwa oraz wzajemne zagwarantowanie nienaruszalności posiadłości uzupełniał sojusz wojskowy i decyzja prowadzenia wojny aż do uznania niepodległości Stanów Zjednoczonych. W połowie 1778 r. Francja wypowiedziała wojnę Wielkiej Brytanii. Kolejnymi etapami umiędzynarodowienia konfliktu stało się przystąpienie do koalicji Hiszpanii (1779) i Holandii (1780). W Europie natomiast powstała Liga Zbrojnej Neutralności składająca się z Rosji, Szwecji, Danii i Prus. Wszyscy życzyli sobie klęski Zjednoczonego Królestwa. Działania te z pewnością ułatwiły zadanie „buntownikom”.
Kto z Francuzów i w jaki sposób pomógł kolonistom amerykańskim w walce o wolność?
Jakie państwa europejskie przystąpiły do wojny po stronie kolonistów amerykańskich?
Zemsta rywali – Francja i inne państwa przystępują do wojny
Bezpośrednie działania francuskie i hiszpańskie koncentrowały się raczej na Karaibach czy europejskich strategicznych punktach wydartych Hiszpanii – Gibraltarze i Minorce. Wprawdzie flota francuska działała wokół wybrzeży północnoamerykańskich, skutecznie przełamując brytyjską blokadę, ale na spektakularne sukcesy trzeba było czekać aż do 1781 r. Głównodowodzący armii amerykańskiej Jerzy Waszyngton zdecydował się na wielką ofensywę przeciwko działającemu na południu generałowi CornwallisowiCornwallisowi. Zamknięcie sił brytyjskich na półwyspie Yorktown i skuteczne blokowanie przez flotę francuską ewentualnej pomocy czy prób ewakuacji doprowadziły do kapitulacji 19 października 1781 r.
Do obu stron coraz wyraźniej docierała świadomość braku możliwości rozstrzygnięcia konfliktu na drodze militarnej. Anglicy zauważyli, że zajęcie nawet najważniejszych ośrodków oporu nie powodowało, że Amerykanie uznawali się za pokonanych. Tak było przy okupacji Bostonu, zajęciu Filadelfii, Nowego Jorku czy stanów południowych. Podobnie zresztą i druga strona nic nie wskórała mimo zwycięstw w Kanadzie.
Ostatecznie zdecydowano się na rokowania pokojowe.
Polacy w awangardzie buntowników. Kościuszko
Kościuszko po ukończeniu Szkoły Rycerskiej w Warszawie w 1769 r. wyruszył najpierw do Francji, a następnie do Ameryki. Szczególnie zasłynął podczas oblężenia Saratogi oraz budowy umocnień West Point.
W uznaniu zasług obdarzony stopniem generała armii Stanów Zjednoczonych Kościuszko otrzymał majątek ziemski (ale pod warunkiem zamieszkania w nowej ojczyźnie) oraz gratyfikację pieniężną (płatną w późniejszym terminie). Ważniejsza jednak była międzynarodowa sława, jaka od „czasów amerykańskich” towarzyszyła Kościuszce. Już po wypuszczeniu z niewoli rosyjskiej po klęsce powstania kościuszkowskiego, w 1797 r. sporządził bohater testament, w którym przeznaczył swój amerykański majątek na cele wsparcia ruchu abolicyjnego – czyli walki z niewolą Murzynów. Wykonawcą tego postanowienia miał być Thomas Jefferson.
Pułaski
Kazimierz PułaskiKazimierz Pułaski przybył do Ameryki w 1777 r. z doświadczeniem zdobytym jako regimentarz w walkach podczas konfederacji barskiej. Ten mazowiecki szlachcic będący wcześniej marszałkiem ziemi łomżyńskiej brał udział w potyczkach z Rosjanami na Ukrainie, w Małopolsce i na Litwie. Doświadczenia miał raczej z działań „partyzanckich”, choć wsławił się obroną Berdyczowa czy klasztoru jasnogórskiego.
Uznawany jest za twórcę kawalerii amerykańskiej, co zawdzięcza dowodzeniu brygadą tej właśnie formacji wojskowej oraz zorganizowaniu w 1778 r. legionu znanego jako „legion Pułaskiego”. Sława przyszła po zwycięstwie odniesionym nad Anglikami pod Charleston w 1779 r. Śmiertelnie ranny został w kolejnej bitwie pod Savannah. Kazimierz Pułaski pozostaje obok Kościuszki najbardziej znanym polskim bohaterem amerykańskiej wojny o niepodległość, a w Nowym Jorku oraz Chicago do dzisiaj organizowane są słynne parady Pułaskiego.
W Polsce niesławę przyniosło mu jednak zorganizowanie kompromitującego porwania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego 3 listopada 1771 r.
Omów / opisz udział i zasługi Tadeusza Kościuszki w walce o wolność Stanów Zjednoczonych.
Omów / opisz udział i zasługi Kazimierza Pułaskiego w walce o wolność Stanów Zjednoczonych.
Niemcy, Hiszpanie też chcą się zasłużyć
Spory udział w walce o niepodległość mieli także przedstawiciele innych nacji. Szczególnie duży był udział Niemców, choć przeważnie odnajdujemy ich w wojskach brytyjskich w zaciągach z Hanoweru czy Hesji. Do najbardziej znanych uczestników, którzy opowiedzieli się po stronie amerykańskiej należał baron Fridrich Wilhelm von SteubenFridrich Wilhelm von Steuben z Prus. Przybył do kolonii na dwa lata przed wybuchem rewolucji, zapewne pod wpływem zachęty poznanego w Paryżu Benjamina Franklina. Jako dawny, nieźle wykształcony oficer pruski przydał się przy organizacji od 1778 r. armii kontynentalnej w obozie założonym przez Waszyngtona w Valley Forge. Uzyskał wówczas stopień generała, a jego umiejętności przyczyniły się do przekształcenia dość chaotycznej milicji obywatelskiej w regularne wojsko.
Udział Hiszpanów w walkach o niepodległość kolonii amerykańskich sprowadzał się głownie do pomocy finansowej oraz walk o odzyskanie Florydy i utraconych na rzecz Brytyjczyków innych terytoriów. Niezwykle ważne było też zaopatrywanie w broń walczących kolonistów. Diego de GardoquiDiego de Gardoqui dostarczył im znacznych ilości dział, karabinów i innego sprzętu.
Na podstawie tekstu źródłowego Ustawa o prawach Wirginii oraz informacji uzyskanych w toku lekcji wskaż prawidłowe odpowiedzi na pytanie: Ludziom o jakich poglądach/pochodzeniu/doświadczeniu bliskie były idee głoszone przez kolonistów amerykańskich i przybywali z Europy, aby pomóc o nie walczyć?
- Przeciwnicy absolutnych rządów władcy.
- Zwolennicy zasad głoszonych przez Kościół.
- Zwolennicy silnej władzy monarchy.
- Ludzie wychowani w tradycjach republikańskich np. praw i wolności szlacheckich.
- Zwolennicy poglądów Woltera, Rousseau i Monteskiusza.
Pomniki i pamięć – statua wolności
W stulecie walk zbuntowanych kolonistów amerykańskich o niepodległość rząd francuski postanowił przypomnieć o sojuszu francusko- amerykańskim. Ofiarowano monumentalną rzeźbę przypominającą nieco kobietę wiodącą lud na barykady w znanym obrazie wybitnego malarza Eugène’a Delacroix’a. Monumentalną rzeźbę wysokości 46,5 m stworzył F.A. Bartholdie, ale bardziej znane było nazwisko inżyniera i konstruktora, który zdołał zapewnić rzeźbie niezbędną stabilność i trwałość. Był nim Gustav Eiffel – twórca słynne paryskiej wieży. Rzeźba ustawiona na wielkim postumencie ma w sumie 93 m wysokości i wita wszystkich wpływających do Nowego Jorku od strony morza.
Monument ten spełniał i spełnia wielorakie funkcje: polityczne – podkreślające związki Ameryki z Europą (Francja wykorzystywała go dla swojej polityki antyniemieckiej przed I wojną światową i później), memoratywne (upamiętniające), ale też stała się symbolem wolności społecznej i politycznej dla tysięcy emigrantów. Teraz jest ucieleśnieniem Ameryki jako kraju „wolności”.
Jerzy III – ofiara rewolucji?
W okresie walk o niepodległość amerykańskich kolonii królem Wielkiej Brytanii był Jerzy III z dynastii hanowerskiej. Miał on wysokie wyobrażenie o swojej władzy i dążył do stłumienia buntu na drodze siłowej. Kolejne klęski zmusiły wprawdzie do wycofania się z działań militarnych, ale władca i tak nie chciał zgodzić się na rokowania pokojowe. Jerzy III miał ponoć przygotowane dokumenty abdykacyjne, ale ostatecznie zgodził się na podjęcie rokowań i zawarcie pokoju paryskiego w 1783 r. Stany Zjednoczone uzyskały niepodległość, ale stan zdrowia króla ulegał od tego momentu szybkiemu pogarszaniu.
W literaturze i sztuce często przypisuje się gwałtowne pogorszenie się stanu zdrowie Jerzego III z klęskami jakie ponosili Anglicy w Ameryce Północnej. W okresach pogarszania się stanu zdrowia władca wręcz uznawany był za „obłąkanego”, ale mimo to społeczeństwo darzyło go ciepłymi uczuciami.
