Gorsety ortopedyczne są ortezami dedykowanymi rozwiazywaniu problemów zdrowotnych w obrębie tułowia. Podobnie jak w przypadku ortez kończyn, mogą mieć odmienną budowę i pełnić różne funkcje (tabela 4).

Tabela 4. Różne konstrukcje gorsetów – przykłady (opracowanie na podstawie materiałów archiwalnych Samodzielnego Publicznego Zakładu Zaopatrzenia Ortopedycznego w Poznaniu)

Zdjęcie gorsetu	Opis
R14owsquliNLH Zdjęcie przedstawia tył gorsetu szkieletowego, który ma dwie pionowe szyny biegnące wzdłuż kręgosłupa użytkownika oraz poziome profilowane szyny wypadające na wysokości jego bioder, talii i pach.	Gorset szkieletowy o konstrukcji metalowej. Stosowany najczęściej do stabilizacji i zabezpieczania kręgosłupa. Obecnie takie funkcje pełnią gorsety z tworzywa sztucznego.
R1XYWThzpftKF Zdjęcie przedstawia gorset z profilowanym koszem biodrowym. Na wysokości klatki piersiowej użytkownika znajduje się szyna sięgająca do jego brody i okalająca szyję oraz wstawka po lewej stronie okalająca żebra. Z tyłu poprowadzone są dwie szyny na szerokości kręgosłupa pacjenta, które sięgają do podstawy jego czaszki. Pomiędzy łopatkami jest umieszczona dodatkowa wstawka stabilizująca.	Gorset konstrukcji mieszanej. Pełni funkcje odciążające i korekcyjne.
R1PD1EIe5KsL6 Zdjęcie przedstawia dziecko w gorsecie sięgającym od miednicy do łopatek. Do gorsetu przymocowane są cztery pionowe szyny, po dwie z prawej i lewej strony. Szyny zakończone są płaskimi poziomymi podstawami umożliwiającymi użytkownikowi siedzenie.	Gorset do siedzenia. W tułowiu zapewnia pacjentowi częściowe odciążenie i stabilizację. Dodatkowe wsporniki opierające się na podłożu ułatwiają zachowanie równowagi, pozwalają pacjentowi na swobodne albo możliwe ułożenie kończyn dolnych.
RQ3W46bFG0GTC Zdjęcie przedstawia gorset wykonany ze skóry ze wzmocnieniami w postaci metalowych szyn.	Gorset doniczkowy formowany ze skóry. Tutaj dodatkowo wzmocniony konstrukcją metalową. Pełni funkcje podpierające i zabezpieczające tułów. Obecnie wykonywany z tworzywa sztucznego.

Skolioza określana jest jako boczne skrzywienie kręgosłupa. Jednak należy pamiętać, iż jest to deformacja kręgosłupa, którą trzeba rozpatrywać wielopłaszczyznowo. W płaszczyźnie czołowej występuje wychylenie boczne kręgosłupa. W płaszczyźnie poprzecznej dochodzi do rotacji kręgów. W płaszczyźnie strzałkowej pojawiają się zaburzenia w układzie naturalnej kifozy i lordozy.

Klasyfikacja skolioz ma dość szeroki zakres. W celu jej usystematyzowania można zastosować różne kryteria (tabela 5).

Literatura przedmiotu, powołując się na różnych autorów, podaje różne klasyfikacji skoliozy. Jednak najczęściej wykorzystywana jest systematyka wg Cobba. W praktyce wyodrębnia się najczęściej skoliozy strukturalne. Wśród nich występują skoliozy wrodzone, porażenne i idiopatyczne. Te ostatnie należą do najbardziej licznej grupy skolioz, a ich etiologia nie jest do końca znana.

Skolioza skutkuje zmianami patologicznymi w ukształtowaniu tułowia (rys. 15).

R4f5RhHcCJ6rP

Plansza pod tytułem: Przykładowa pacjentka ze skoliozą. Plansza zawiera trzy zdjęcia z podpisami. Zdjęcie opisane jako widok od strony pleców przedstawia pacjentkę stojącą tyłem. Widoczne są u niej asymetria na wysokości barków i osunięty niżej lewy bark. Zdjęcie opisane jako widok od przodu przedstawia pacjentkę stojącą przodem. Widoczne są u niej asymetria na wysokości barków i osunięty niżej lewy bark. Zdjęcie opisane jako widok w pochyleniu do przodu, test Adamsa, przedstawia pacjentkę stojącą tyłem z pochylonym w dół tułowiem. Widoczne są u niej asymetria grzbietu i osunięty lewy bark.

Najbardziej dostrzegalna jest asymetria z częściowymi (lub całościową) wypukłością kręgosłupa w jedną stronę oraz wklęsłościami po stronie przeciwnej. W związku z rotacją kręgów na poziomie klatki piersiowej w obrębie wyboczenia (wypukłości), żebra kierują się ku tyłowi. W wyniku czego powstaje tak zwany garb żebrowy. Po stronie wklęsłości żebra przesuwają się do przodu. Jest to szczególnie widoczne od przodu przy głębokim wdechu i napięciu brzucha przez pacjenta. Następstwem skręcenia kręgów w odcinku lędźwiowym jest uwypuklony wał mięśniowy po stronie krzywizny kręgosłupa. Wklęsłość po stronie przeciwnej uwydatnia asymetrię talii. Ustawienie miednicy w zależności od konfiguracji skrzywienia jest prawidłowe albo zniekształcone. W takich przypadkach miednica może być obniżona, przesunięta, skręcona. Zmianom w uformowaniu kręgosłupa towarzyszą również zmiany więzadeł i mięśni. Po stronie wypukłości mięśnie wydłużają się, a więzadła ścieniają. Po stronie wklęsłości natomiast występuje sytuacja odwrotna. Dodatkowo u pacjenta ze skoliozą zaobserwować można nierówny poziom ustawienia ramion. Po stronie skrzywienia piersiowego czy szyjno‑piersiowego ramię jest uniesione wyżej. Łopatki również nie znajdują się na jednej wysokości. Nie tylko dla wyglądu chorego ze skoliozą, ale przede wszystkim dla statyki oraz równowagi ciała duże znaczenie ma kompensacja skrzywienia. O zrównoważeniu skoliozy można powiedzieć wtedy, gdy głowa, barki, klatka piersiowa, miednica oraz czworobok podparcia są ustawione symetryczne względem siebie. Prawidłowość przebiegu osi pionowej łatwo sprawdzić za pomocą pionu (nawet zwykłego budowlanego). W przypadku skompensowanego skrzywienia pion wychodzący od wyrostka kolczystego siódmego kręgu szyjnego przejdzie przez szparę międzypośladkową i trafi na środek czworoboku podparcia. Jeżeli występuje brak kompensacji, widoczne jest przesunięcie tułowia względem miednicy w stronę skrzywienia, a pion nie przechodzi centralnie między pośladkami. Ten brak zrównoważenia skoliozy występuje u zdecydowanie większej liczby chorych. Uwarunkowania kompensacji kręgosłupa zależą przede wszystkim od proporcji między skrzywieniami pierwotnymi a wtórnymi. Ogólnie mówi się, że kompensacja ma miejsce wtedy, gdy suma kątów skrzywień wtórnych jest równa kątowi skrzywienia pierwotnego albo występują dwa skrzywienia pierwotne, które się równoważą, czyli mają takie same lub bardzo zbliżone wartości kątowe.

Problem skoliozy jest złożony nie tylko ze względu na anomalie w budowie i funkcjonowaniu pacjenta ze skrzywieniem kręgosłupa. Nierzadko skoliozie towarzyszą objawy czy choroby współistniejące o różnym podłożu i przebiegu albo w sytuacji odwrotnej, one same stają się przyczyną powstania deformacji kręgosłupa. Stan chorego wymaga więc wnikliwej analizy na początku i na dalszych etapach leczenia, m.in. poprzez badania kliniczne i radiologiczne.  W terapii skolioz występuje wiele metod leczenia, od nieinwazyjnego, po zabiegi operacyjne. Jednym z rozwiązań jest włączenie w terapię gorsetu korekcyjnego.

W sytuacji skolioz obejmujących odcinek szyjno‑piersiowy albo wysokich piersiowych, a także kręgosłupów wymagających odciążenia, stosuje się gorset Milwaukee.

Gorset ten cechuje się charakterystyczną budową. Miednicę obejmuje symetryczny kosz biodrowy, który jest dobrze zakotwiczony na talerzach biodrowych. W kształtowaniu kosza uwzględniono przyparcie brzucha, zniesienie lordozy oraz podparcie (korekcją) skrzywienia w odcinku lędźwiowym. Od góry obejma szyjna, poprzez pelotkę pod brodą i peloty u podstawy czaszki, podpiera żuchwę i potylicę. Obejma i kosz połączone są pionowymi konstrukcjami w postaci metalowych szyn. Jeden wspornik przedni oraz dwa tylne posiadają regulację wysokości, która jest niezbędna w trakcie użytkowania gorsetu. Element dodatkowy stanowi pelota korekcyjna i derotująca odcinek piersiowy.

Jeden koniec peloty mocuje się za pomocą śrub na wsporniku tylnym. Drugi od strony przedniej za pomocą taśmy rzep zapina się na wysięgniku zamontowanym na przedniej szynie. To rozwiązanie reguluje siłę nacisku peloty. Gorset otwierany jest od tyłu. Zapinany jest paskami na koszu biodrowym oraz łączeniem na obejmie szyjnej (rys. 16).

RzWyNXOJnOsGy

Plansza pod tytułem: Pacjentka w gorsecie Milwaukee. Plansza zawiera dwa zdjęcia z podpisami. Zdjęcie opisane jako widok z przodu przedstawia stojącą przodem pacjentkę w gorsecie z profilowanym koszem biodrowym. Na wysokości klatki piersiowej znajduje się szyna. Sięga ona do brody i okala szyję. Wstawka znajdująca się po lewej stronie okala żebra. Zdjęcie opisane jako widok od tyłu przedstawia stojącą tyłem pacjentkę w gorsecie z profilowanym koszem biodrowym mocowanym na dwa paski. Od kosza na wysokości lędźwi poprowadzone są dwie szyny na szerokości kręgosłupa, które sięgają do podstawy czaszki. Pomiędzy łopatkami jest umieszczona dodatkowa wstawka stabilizująca.

Kosz biodrowy powstaje na pozytywie gipsowym wykonanym na podstawie indywidualnej miary na pacjencie. W początkowym okresie wprowadzania tego gorsetu do użytku kosz biodrowy formowano ze specjalnej skóry ortopedycznej na pozytywie gipsowym. Kosz wyściełano miękką skórą najczęściej zamszową. Pionowe wsporniki i obejma powstawały z blachy nierdzewnej. Pelotę piersiową modelowano z aluminium i obszywano skórą, np. bukatem bydlęcym i filcem. Po wprowadzeniu tworzyw sztucznych do branży zaopatrzenia ortopedycznego skórę zastąpiły polietylen i polipropylen, a blachę stalową lekkie konstrukcje aluminiowe. Pozwoliło to na zdecydowane skrócenie procesu wytwórczego gorsetu.

W klasycznym gorsecie Milwaukee podparcie pod żuchwą i potylicą oraz oparcie na koszu biodrowym umożliwia odciążenie kręgosłupa, a pelota piersiowa koryguje skrzywienie w płaszczyźnie czołowej. Układ ten ma na celu pobudzić mięśnie tułowia do czynnej korekcji i kompensacji. Pacjent, żeby unieść głowę powyżej pelotek obejmy szyjnej, musi napiąć mięśnie tułowia. Dochodzi do elongacji kręgosłupa i korekcji skrzywienia. Przy zmęczeniu mięśni gorset biernie zabezpiecza kręgosłup.

Swego czasu gorset Milwaukee był szeroko stosowanym rozwiązaniem, właściwie na wszystkie nadające się do gorsetowania deformacje sylwetki. Obecnie zalecany jest rzadko. Głównie, jak już wspomniano, dla korekcji skolioz wysokich oraz odciążania kręgosłupa. Czasem w leczeniu choroby Scheuermanna czy u pacjentów przed i/lub po zabiegu operacyjnym. Dla samych pacjentów gorset Milwaukee był i jest trudny do zaakceptowania. Nieestetyczny wygląd, brak możliwości maskowania pod ubraniem oraz uciążliwość w codziennym i długotrwałym noszeniu stanowiły niejednokrotnie dla użytkownika dużą barierę natury psychologicznej.

Badania i rozwój w zakresie ortotyki kręgosłupa wprowadziły do nieoperacyjnego leczenia skoliozy nowe rozwiązania w postaci sztywnych gorsetów podramiennych.

Jednym z takich rozwiązań jest Bostoński System Ortotyczny do leczenia skoliozy idiopatycznej określany jako Boston Brace (BB).

Zgodnie z założeniami twórców systemu gorset Boston dedykowany jest skrzywieniom zlokalizowanym w odcinku:

• lędźwiowym,

• piersiowo‑lędźwiowym,

• piersiowym.

Największa skuteczność tego typu ortezy wskazywana jest przy skoliozach piersiowo‑lędźwiowych, których szczyt skrzywienia nie przekracza odcinka ${\mathrm{Th}}_6-{\mathrm{L}}_3$.

System bostoński opiera się na kilku podstawowych zasadach.

1. Stosowaniu gotowych modułów o symetrycznej budowie, wykonanych z polipropylenu, których wewnętrzna strona na całej powierzchni jest trwale wyścielona warstwą pianki termokurczliwej zwiększającej komfort użytkowania (rys. 17).

R8NYrwJ9ufgkS

Plansza pod tytułem: Prefabrykowany moduł gorsetu Boston Brace. Plansza zawiera trzy zdjęcia z podpisami. Zdjęcie opisane jako widok z przodu przedstawia zabudowany gorset z profilowanym odcinkiem biodrowym. Zdjęcie opisane jako widok z tyłu przedstawia zabudowany gorset z profilowanym odcinkiem biodrowym i umożliwiającym zakładanie gorsetu rozcięciem na całej długości. Zdjęcie opisane jako widok z boku przedstawia zabudowany gorset z profilowanym odcinkiem biodrowym.

Wielkość modułu ustala się na podstawie pomiarów dokonanych na pacjencie poprzez obmierzenie miarą taśmową obwodów oraz wymiarów poziomych i pionowych.

2. Moduł dopasowuje się do przypadku pacjenta. Technik ortopeda przy użyciu zdjęcia rentgenowskiego oraz techniki Blueprint wykreśla kształt gorsetu i przenosi na wybrany moduł, tworząc w ten sposób ortezę dla indywidualnego pacjenta (rys. 18).

RBOou7ZVYBkPN

Plansza pod tytułem: Pacjentka w gorsecie Boston Brace. Plansza zawiera dwa zdjęcia. Pierwszym jest zdjęcie pacjentki w widoku z przodu. Widnieje na nim pacjentka w sięgającym do klatki piersiowej gorsecie z profilowanym odcinkiem biodrowym. Drugie to zdjęcie pacjentki w widoku z tyłu. Widnieje na nim pacjentka w sięgającym do łopatek gorsecie z profilowanym odcinkiem biodrowym. Gorset mocowany jest na trzech rzepach: w miejscu kości lędźwiowych, talii i na wysokości łopatek.

3. Moduł gorsetu, poprzez ugięcie w odcinku lędźwiowym i miednicy oraz zastosowanie wklęsłości brzusznej, ustawiony jest w zmniejszonej lordozie (zdjęcie 14 c). Twórcy systemu BB zakładają, że taka forma ułatwia korygowanie odcinka lędźwiowego, który w takim układzie ustawia się do tyłu i jest bardziej podatny na przykładane siły boczne i derotujące.

4. Autorzy koncepcji BB wskazują, że konstrukcja gorsetu umożliwia korekcję aktywną i pasywną na takim samym poziomie. Naciskom w każdym miejscu wymagającym korekty odpowiadają strefy odciążenia, co pozwala na przesunięcia ciała. Pacjent reagując aktywnie na ten bierny mechanizm, próbuje odchodzić od wprowadzonych nacisków. Takie postępowanie uzyskuje się poprzez stosowanie ćwiczeń aktywizujących pacjenta w gorsecie.

5. Zakłada się w gorsecie takie ukształtowanie i umiejscowienie pelot, aby nacisk na wypukłości kręgosłupa występował najwyżej nad lub pod szczytem skrzywienia.

6. Zgodnie z zasadami systemu BB, każdemu obszarowi poddanemu siłom korekcyjnym odpowiada strefa odciążenia, umożliwiająca przemieszczanie tułowia. Autorzy twierdzą, że „symetryczny moduł zakłada są na asymetryczny tułów” a uzyskane w ten sposób wolne przestrzenie są wystarczające.

Oprócz symetrycznych modułów występujących w 30 rozmiarach, technicy mają do dyspozycji ukształtowane peloty o różnym przeznaczeniu, które dodatkowo mogą dopasować i modelować. W przypadku pacjentów o atypowych rozmiarach istnieje możliwość zamówienia modułu indywidualnego.

Innym rozwiązaniem przeznaczonym do nieoperacyjnego leczenia skolioz jest gorset Chêneau (czytaj: szeno). Konstrukcja powstała na bazie współpracy francuskich i niemieckich ortopedów. Stąd pełna nazwa CTM (Chênau‑Toulouse‑Munster), odzwierciedlająca wspólne autorstwo. Jednak autorem podstawowych założeń i koncepcji jest francuski lekarz dr Jacques Chêneau (rys. 19). W Polsce dla tego gorsetu powszechnie przyjęła się nazwa „gorset Cheneau”.

R1FAanJ5yKxjE

Plansza pod tytułem: Doktor Jacques Chêneau podczas wizyty w Polsce w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Zaopatrzenia Ortopedycznego w Poznaniu w 2004 roku. Na planszy znajduje się zdjęcie lekarza, który dokonuje pomiarów pacjentki ubranej w gorset.

Gorset Cheneau, w przeciwieństwie do ortezy bostońskiej, jest otwieraną z przodu, asymetryczną konstrukcją w formie skorupy wykonanej z tworzywa sztucznego – polietylenu (rys. 20).

R8WhGgtKWS8KW

Plansza pod tytułem: Pacjentka w gorsecie Cheneau. Opracowanie własne. Plansza zawiera dwa zdjęcia. Zdjęcie opisane jako widok od tyłu przedstawia stojącą tyłem pacjentkę w gorsecie wyprofilowanym odpowiednio do wady. Gorset sięga od kości miednicy do łopatek. Zdjęcie opisane jako widok z przodu przedstawia stojącą przodem pacjentkę w gorsecie wyprofilowanym odpowiednio do wady. Gorset sięga od bioder do klatki piersiowej i ma swoje przedłużenie pod pachami, okalając klatkę piersiową. Gorset zapinany jest z przodu na trzy paski.

Jako orteza podramienna obejmuje miednicę oraz odcinek lędźwiowy i piersiowy kręgosłupa. Ze względu na jego budowę, gorsetu Cheneau nie stosuje się do skolioz szyjno‑piersiowych oraz piersiowych, w których krańcowy kręg głównego skrzywienia przekracza poziom ${\mathrm{Th}}_4$.

Stosowanie gorsetu Cheneau opiera się na analizie deformacji tułowia pacjenta. Pozwala ona ocenić wypukłości oraz wklęsłości tułowia spowodowane skrzywieniem kręgosłupa. Działanie gorsetu Cheneau opiera się na zastosowaniu trójpunktowych układów sił korekcyjnych rozłożonych w trójwymiarowej przestrzeni. W płaszczyźnie czołowej korygują wychylenie boczne, w płaszczyźnie poprzecznej oddziałują na rotację kręgów, w płaszczyźnie strzałkowej przywracają fizjologiczne ustawienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej.

Wspomniane siły korekcyjne przyłożone są w formie pelot korekcyjnych do uwypuklonych obszarów tułowia. Zakłada się, że maksymalne przyłożenie powinno przypadać na szczyt skrzywienia. Nacisk pelot zależny jest od wielkości skrzywienia oraz korektywności deformacji. Skuteczne działanie tego nacisku możliwe jest pod warunkiem przygotowania w gorsecie przestrzeni odciążających w częściach wklęsłych tułowia. Dzięki temu działają mechanizmy bierne gorsetu:

• przesunięcie tkanek,

• wydłużenie (elongacja) kręgosłupa,

• derotacja kręgosłupa,

• bending (ang. wygięcie) – kontrapunkt dla korekcji górnego skrzywienia piersiowego.

Równolegle pojawiają się również mechanizmy czynne:

• wpływ gorsetu na kształt kręgosłupa w trakcie jego wzrastania,

• korekta asymetrii klatki piersiowej w trakcie oddychania,

• przywracanie prawidłowego przebiegu struktur mięśniowych,

• tzw. efekt antygrawitacyjny – aktywizacja postawy w orientacji przestrzennej.

W konstrukcji gorsetu Cheneau uwzględnia się również miednicę jako ważny element wzmacniający korekcyjne działanie gorsetu. Natomiast zrezygnowano całkowicie z nacisku na tłocznię brzuszną oraz ugięcia lordozy lędźwiowej.

Kształt gorsetu uzyskuje się indywidualnie dla każdego pacjenta. Modele do formowania gorsetów wykonuje się tradycyjną metoda opartą na pomiarze i obróbce gipsowej pozytywu lub z zastosowaniem oprogramowania CAD/CAM. Pozyskanie formy gorsetu odbywa się poprzez formowanie płyt termoplastycznych oraz metodą druku 3D.

Leczenie gorsetem korekcyjnym wymaga stosowania pewnych zasad.

1. Gorset jest zaopatrzeniem indywidualnym, przeznaczonym dla konkretnego pacjenta.

2. Decyzja o zaopatrzeniu chorego w gorset korekcyjny należy do lekarza prowadzącego. Podobnie jak wybór typu gorsetu, który najczęściej uzależniony jest od:

   • lokalizacji skrzywienia oraz możliwości wprowadzenia korekty,

   • rodzaju skoliozy,

   • wieku pacjenta,

   • korektywności wady.

3. Przyjmuje się wprowadzenie gorsetu do leczenia skoliozy przy wartości kątowej skrzywienia $25°$ kąta Cobba albo jeżeli skolioza wykazuje w krótkim okresie czasu dużą progresję skrzywienia przy mniejszych wartościach kątowych.

4. Celem stosowania gorsetu jest korekcja zdeformowanego kręgosłupa oraz sylwetki pacjenta.

5. Pacjent dowolnie dokonuje wyboru wytwórcy gorsetu.

6. Badanie kliniczne i radiologiczne jest podstawą nie tylko diagnostyki pacjenta, ale również procesu wykonawczego gorsetu (rys. 21).

RcPLzLFPTtYqs

Plansza pod tytułem: Badanie kliniczne i radiologiczne jest podstawą nie tylko diagnostyki pacjenta, ale również procesu wykonawczego gorsetu. Plansza zawiera trzy zdjęcia rentgenowskie kręgosłupa. Na pierwszym zdjęciu kręgosłup jest wygięty w lewą stronę w odcinku piersiowym i w prawą stronę w odcinku lędźwiowym. Na drugim zdjęciu kręgosłup jest wygięty w prawą stronę w odcinku piersiowym. Na trzecim zdjęciu kręgosłup jest wygięty w prawą stronę w odcinku lędźwiowym.

7. Na techniku ortopedzie/ortotyku spoczywa odpowiedzialność zaprojektowania i wykonania gorsetu. Wymaga to posiadania odpowiedniej wiedzy oraz umiejętności praktycznych.

8. Oceny zgodności wykonania gorsetu z zaleceniami oraz stanem pacjenta dokonuje lekarz kierujący. Ustala również przebieg leczenia.

9. Zaleca się maksymalizowanie czasu noszenia gorsetu w ciągu doby. Docelowo powinien wynosić $22$ godziny z przerwą na toaletę oraz ćwiczenia. Chyba, że lekarz zdecyduje inaczej.

10. W trakcie noszenia gorsetu na wskazanie specjalisty technik wprowadza zmiany. Polegają one na powiększaniu możliwości korekcyjnych gorsetu oraz dopasowaniu do zmieniających się warunków fizycznych pacjenta.

11. Jeżeli gorset przestaje spełniać swoje funkcje korekcyjne albo pacjent już z niego „wyrósł”, lekarz zaleca wykonanie nowej ortezy. Obecnie ustawodawca przewiduje dla osób korzystających z dofinansowania w ramach NFZ możliwość zaopatrzenia w gorset co $6$ miesięcy.

12. Leczenie gorsetem opiera się na współpracy lekarza z technikiem, do której powinni włączyć się: sam pacjent, rodzice (lub opiekunowie) oraz fizjoterapeuta.

13. Leczenie skoliozy jest długotrwałe. Decyzją lekarza kończy się najczęściej w momencie uzyskania dojrzałości kostnej przez pacjenta. Odchodzenie od stosowania gorsetu odbywa się stopniowo i jest rozłożone w czasie. Nagłe pozbawienie kręgosłupa podparcia gorsetem może skutkować pogorszeniem jego stanu.

W celu zaprojektowania gorsetów przejdź do programu ćwiczeniowego do projektowania “Projektowanie gorsetów korekcyjnych do leczenia skoliozy”.D1DsBmpTmprogramu ćwiczeniowego do projektowania “Projektowanie gorsetów korekcyjnych do leczenia skoliozy”.

Powrót do spisu treściDrcy8fPovPowrót do spisu treści