Ortezy AFO/DAFO/GRAFO znajdują bardzo szerokie zastosowanie. Ze względu na swój terapeutyczno‑funkcjonalny charakter dedykowane są najczęściej dzieciom i młodzieży, u których istnieje możliwość wprowadzenia korekcji wady. U dorosłych są stosowane rzadziej, pełniąc funkcję wspomagania kończyny, stabilizacji, unieruchomienia czy odciążenia. Dysfunkcja narządu ruchu może być wynikiem jednej choroby lub zespołu chorób i objawiać się nie tylko zniekształceniami kończyny lub kończyn (tabela 2), ale również innymi symptomami, np. neurologicznymi. Wśród nich mogą wystąpić m.in. porażenia wiotkie i spastyczne, zaburzona kontrola nerwowo‑mięśniowa, dystrofia mięśni.

Tabela 2. Przykładowe dysfunkcje kończyn kwalifikowane do zaopatrzenia w ortezę

Ilustracja zniekształcenia	Rodzaje zniekształceń
RtMMm3r5imuDQ Grafika przedstawia stopę, której zewnętrzna strona skierowana jest do podłoża, a wewnętrzna jest uniesiona.	Stopa szpotawa lub końsko‑szpotawa
RTSyxSzyAxeO7 Grafika przedstawia tył stóp, których pięty są odchylone do zewnętrznej strony, a kostki – do strony wewnętrznej.	Stopy płasko‑koślawe
R1eBIJhKgPZFi Grafika przedstawia zgiętą stopę z uniesioną piętą.	Stopa opadająca
R5kZE0FPwI3mk Grafika przedstawia tył kończyn dolnych człowieka. Kolana są ustawione blisko siebie, a między stopami znajduje się wolna przestrzeń.	Kolana koślawe z tendencją do uginania kolan
ReBOn7JuqWPSX Grafika przedstawia sylwetkę człowieka z zaznaczonym obszarem stawu kolanowego wygiętego ku tyłowi.	Przeprost kolana

Możliwość oraz celowość zastosowania ortezy pozostaje w zakresie oceny i decyzji lekarza, który może wesprzeć się opinią technika ortotyka oraz fizjoterapeuty.

Orteza AFO

Orteza AFO obejmuje stopę, staw skokowy i podudzie (rys. 9).

RM7r14RIMK4vU

Zdjęcie przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza poszerza się od śródstopia i stopniowo okala kończynę. Aparat ortopedyczny ma trzy rzepy wypadające w miejscu kości śródstopia, nad stawem skokowym i pod stawem kolanowym pacjenta.

Może występować jako konstrukcja sztywna lub być dodatkowo wyposażona w przeguby stawu skokowego (rys. 10).

R1UoRCy9cORNl

Zdjęcie przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza poszerza się od śródstopia i stopniowo okala kończynę. Aparat ortopedyczny ma dwa rzepy wypadające w miejscu stawu skokowego i pod stawem kolanowym pacjenta.

Innym rozwiązaniem ortezy AFO jest zastosowanie konstrukcji szynowo‑opaskowej do buta ortopedycznego ze strzemieniem (rys. 11).

ReVkJeFYtfAti

Grafika przedstawia but z obcasem i długim sznurowaniem. Do buta zamocowane są na wysokości stawu skokowego użytkownika dwie pionowe szyny zakończone opaską.

Przedstawione ortezy to tylko podstawowe przykłady tego typu zaopatrzenia dla pacjentów indywidualnych. Obecnie oferta ortez typu AFO jest bardzo szeroka i różnorodna.

Tabela 3. Inne przykładowe rozwiązania konstrukcyjne ortez AFO

Wizerunek ortezy	Opis
R1Yl6rflKWuDd Grafika przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza obejmuje całą stopę z wyjątkiem palców. W miejscu, w którym wypadają kości śródstopia pacjenta, znajduje się materiał. Aparat ortopedyczny jest mocowany za pomocą trzech rzepów: w miejscu kości śródstopia, stawu skokowego i pod stawem kolanowym użytkownika.	Orteza AFO z dodatkowym sandałkiem.
RLHJQ7lH2m6iK Grafika przedstawia tył ortezy mającej formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza obejmuje całą stopę z wyjątkiem palców. Aparat ortopedyczny jest mocowany za pomocą trzech rzepów: w miejscu kości śródstopia, stawu skokowego i pod stawem kolanowym pacjenta. Z tyłu orteza ma dodatkowe usztywnienie w postaci pionowej listewki.	Orteza AFO ze wzmocnieniem z włókna węglowego.
RGlPy9HaGqlVl Grafika przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza mocowana jest za pomocą dwóch rzepów: w miejscu dołu kości piszczelowej i pod stawem kolanowym pacjenta. W miejscu, w którym wypada staw skokowy użytkownika, znajduje się mechanizm umożliwiający regulację zgięcia ortezy.	Orteza AFO z przegubami w stawie skokowym, które umożliwiają regulację zgięcia podeszwowego i grzbietowego.
RFTJHUsOFFXtb Grafika przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego użytkownika. Orteza obejmuje całą stopę z wyjątkiem palców. W miejscu, w którym wypadają kości śródstopia pacjenta, ma wiązanie. Orteza mocowana jest za pomocą rzepa wypadającego pod stawem kolanowym użytkownika.	Orteza AFO z wewnętrznym bucikiem skórzanym, który zwiększa utrzymanie np. stopy spastycznej w ortezie.

Konstrukcje, w zależności od przypadku pacjenta, rozbudowuje się, uzupełnia o dodatkowe elementy, stosuje wzmocnienia itd. Różnorodność ortez AFO sprawia, że mają one szerokie zastosowanie w następujących przypadkach:

• urazy,

• jako alternatywa dla opatrunku gipsowego,

• nieutrwalone zniekształcenia stopy, takie jak stopa płasko‑koślawa, stopa szpotawa lub końsko‑szpotawa,

• stopa opadająca,

• przeprost kolana,

• niedowład spastyczny będący wynikiem mózgowego porażenia dziecięcego,

• niedowład wiotki będący wynikiem przepukliny oponowo‑rdzeniowej,

• artrogrypoza.

Ortezy AFO wykorzystuje się nie tylko jako wspomaganie mobilności, codziennego funkcjonowania i rehabilitacji, ale także jako zaopatrzenie nocne, w którym rozluźnione mięśnie łatwiej poddają się korekcji.

Orteza DAFO

DAFO jest krótką ortezą korygującą, przeznaczoną do stosowania u dzieci na stopę oraz staw skokowy (rys. 12).

RFKx73SrMyIle

Zdjęcie przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie wzdłuż ścięgna Achillesa użytkownika. Orteza jest mocowana za pomocą dwóch rzepów: w miejscu kości śródstopia i stawu skokowego pacjenta.

Ortezę tworzą dwa elementy: wewnętrzny i zewnętrzny. Dopasowana pierwsza warstwa jest bardziej miękka. Obejmuje kończynę na większej powierzchni i zapewnia pacjentowi wymagane dopasowanie i wygodę. Większa twardość warstwy zewnętrznej wspomaga utrzymanie wprowadzonych w ortezie korekt, gwarantując trwałość i wytrzymałość. 

Ukształtowanie ortezy pozwala na dynamikę chodu, dzięki uwolnieniu ścięgna Achillesa. Ujęcia boczne stawu skokowego zabezpieczają ustawienie kończyny w płaszczyźnie czołowej. Wyprofilowanie oraz wprowadzenie korekcji wady wpływa na odtwarzanie prawidłowej budowy anatomicznej stopy.

Orteza DAFO wykorzystywana jest m.in. w przypadku:

• problemów z utrzymaniem stabilności w stawie skokowym,

• problemów z utrzymaniem stabilności w przodostopiu,

• nieutrwalonej stopy koślawej,

• nieutrwalonej stopy szpotawej,

• obniżonego napięcia mięśniowego w stawie skokowym i w obrębie przodostopia.

Z założenia ortezę DAFO należy stosować wraz z butami.

Orteza GRAFO

Orteza GRAFO obejmuje podudzie i stopę (rys. 13).

RQGTQVQY6yd3v

Grafika przedstawia ortezę mającą formę płaskiej podeszwy i przedłużenie po bokach nogi użytkownika, wzdłuż kości piszczelowej do stawu kolanowego. Orteza mocowana jest za pomocą trzech rzepów: w miejscu kości śródstopia, stawu skokowego i z tyłu kończyny pod stawem kolanowym pacjenta. Dodatkowo orteza jest zabudowana z przodu, pod stawem kolanowym.

Orteza GRAFO konstrukcyjnie i w obszarze oddziaływania zbliżona jest do ortezy AFO. Jednak podparcie części przedniej bezpośrednio pod kolanem różnicuje te dwa rozwiązania. Mechanizm powstały z usztywnienia stopy, ustabilizowanego stawu skokowego oraz podparcia pod kolanem w trakcie cyklu chodu reaguje na podłoże. Z jednej strony blokuje uginanie kolana, a z drugiej ustawia stopę w pozycji prawidłowej. Chód pacjenta staje się bardziej prawidłowy.

Orteza GRAFO przeznaczona jest do:

• wspomagania wyprostu stawu kolanowego (głównie w sytuacji, gdy kolano można biernie wyprostować przy równoczesnym ustawieniu stopy względem podudzia pod kątem prostym),

• korekcji ustawienia stopy względem podudzia,

• odkształcenia deformacji stóp (np. szpotawości i koślawości).

Orteza GRAFO znajduje zastosowanie głównie w sytuacjach obniżonej siły mięśniowej prostowników stawu kolanowego, niedowładów spastycznych, będących konsekwencją mózgowego porażenia dziecięcego (MPD) oraz niedowładów wiotkich związanych z przepukliną oponowo‑rdzeniową.

W celu zaprojektowania ortez przejdź do programu ćwiczeniowego do projektowania “Projektowanie ortez typu FO/AFO/DAFO/GRAFO”.D18VYPgTqprogramu ćwiczeniowego do projektowania “Projektowanie ortez typu FO/AFO/DAFO/GRAFO”.

Powrót do spisu treściDrcy8fPovPowrót do spisu treści