Zastosowanie soli i ich wpływ na środowisko przyrodnicze
Sole tworzą grupę związków chemicznych powszechnie występujących w przyrodzie. Znalazły zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu i w życiu codziennym człowieka.
Już wiesz
że sole to związki jonowe zbudowane z kationów metali (lub kationu amonu o wzorze ) i anionów reszty kwasowej;
że w wodzie sole ulegają dysocjacji elektrolitycznej.
Nauczysz się
rozpoznawać sole znajdujące się w powszechnym użytku i oceniać ich wpływ na środowisko przyrodnicze.
igbqNKWylq_d5e146
1. Występowanie soli w przyrodzie
RPri9ZjatJqB61
Rpr87aFPiVZon1
Węglany są liczną grupą minerałów. Anion węglanowy może tworzyć w nich połączenia z kationami metali, takich jak magnez, żelazo, wapń, cynk, mangan, ołów, miedź. Często towarzyszą złożom lub same stanowią źródło ważnych metali
R6KhEtfggf1N81
R9sEipDsJjLPh1
R1dEWwWQl62xV1
R1SJeu8XjBFKF1
Ciekawostka
Kamienie nerkowe Niektóre sole mogą wytrącać się w drogach moczowych organizmu ludzkiego. Złogi te potocznie nazywa się kamieniami nerkowymi. Tworzą je głównie fosforany(V), szczawiany (pochodne kwasu szczawiowego) i moczany (pochodne kwasu moczowego). Podczas leczenia stosuje się odpowiednią dietę i leki rozpuszczające kamienie. Podejmuje się też próbę rozbijania ich za pomocą ultradźwięków.
RlBDGP4mTJHwR1
igbqNKWylq_d5e195
2. Zastosowanie węglanów
RoRn8ZdDqRUQW1
R1cOgc1csnhNu1
igbqNKWylq_d5e237
3. Zastosowanie azotanów(V)
RXYT6e114YnKH1
igbqNKWylq_d5e271
4. Zastosowanie siarczanów(VI)
R1LbZj98KWiWK1
igbqNKWylq_d5e305
5. Zastosowanie fosforanów(V)
R1eR4QR0xG8qy1
igbqNKWylq_d5e340
6. Zastosowanie chlorków
RfszocJXXcgWo1
Ciekawostka
Naturalne wody zawierają rozpuszczone w nich sole pochodzące ze skał, które spotykają po drodze. Niektóre z nich mają dużo rozpuszczonych soli (w ilości co najmniej 1 g w 1 dmIndeks górny 33), które w odpowiednich proporcjach wywierają korzystne działanie na organizm ludzki. Te wody nazwano mineralnymi. Jonami najczęściej występującymi w wodach mineralnych są: .
igbqNKWylq_d5e383
7. Wpływ soli na środowisko
Niektóre sole w wyniku działalności człowieka zostają wprowadzone do środowiska, wywołując zachwianie istniejącej równowagi. Na przykład substancje wykorzystywane do produkcji nawozów sztucznych i środków czystości dostają się do wód, powodując ich degradację. Chlorek sodu, którym w czasie zimy posypuje się drogi, oddziałuje negatywnie na rośliny i gleby znajdujące się w pobliżu szos.
R1P5ba8NUQsP61
R1JMkwGAFRi5n1
Wody spływające z nawożonych pól oraz ścieki przenoszą do zbiorników wodnych substancje, które zawierają azot i fosfor, czyli pierwiastki chemiczne pobudzające rozwój roślin wodnych. Wzrost składników odżywczych w jeziorach wywołuje znaczny rozwój glonów (tzw. kwitnienie wody), które sprawiają, że woda staje się mętna, ma niedobry smak i nieprzyjemny zapach. Glony ograniczają także dostęp światła do głębszych warstw jeziora, powodując zanikanie fotosyntezy u roślin (przez co nie następuje produkcja tlenu) i ich obumieranie.
Po pewnym czasie także glony obumierają i opadają na dno zbiornika. Tam następuje rozkład materii pod wpływem bakterii, a w procesie tym zużywany jest tlen. W krótkim czasie pojawia się deficyt tlenu i rozpoczynają się procesy gnilne. Nowe warunki nie sprzyjają rozwojowi zwierząt wodnych dotychczas żyjących w jeziorze i ich liczebność gwałtownie spada. Warstwa materii organicznej zalegającej na dnie zbiornika staje się coraz większa, powodując podnoszenie się poziomu dna, a jezioro stopniowo zanika.
Rs2NeMJwmqg0G1
RdsbsrCkAoyNn1
Ciekawostka
Eutrofizacja Zjawisko polegające na zwiększeniu żyzności wód w zbiorniku wodnym i jego skutki nazywane są eutrofizacjąeutrofizacjaeutrofizacją. Proces ten jest naturalny i zachodzi bardzo powoli od początku istnienia jeziora. Jednak nienaturalny wzrost składników odżywczych w jeziorze znacznie nasila to zjawisko i powoduje degradację akwenu.
igbqNKWylq_d5e437
Podsumowanie
Sole występują w przyrodzie w formie rozpuszczonej w wodach naturalnych lub tworzą minerały.
Azotany(V) i fosforany(V) są wykorzystywane m.in. do produkcji nawozów sztucznych.
Węglan wapnia jest np. surowcem do produkcji materiałów budowlanych.
Chlorek sodu jest używany m.in. do celów spożywczych, w przemyśle farmaceutycznym oraz do posypywania zaśnieżonych ulic zimą.
Praca domowa
Polecenie 1.1
Wykonaj własną tabletkę musującą. W tym celu dokładnie zmieszaj ze sobą niewielką ilość (po pół łyżeczki) kwasku cytrynowego i sody oczyszczonej. Następnie dodaj do tej mieszaniny niewielką ilość wody. Czy twoja mieszanina zachowuje się pod wpływem wody podobnie jak tabletka kupiona w sklepie? Pomyśl, a następnie zanotujw zeszycie, jakie warunki należy zachować, aby trwałość tabletki była jak najdłuższa (żeby wymieszane substancje nie przereagowały ze sobą, zanim tabletka zostanie użyta).
Polecenie 1.2
W Internecie można znaleźć strony sklepów, które sprzedają tzw. środki na odkwaszanie organizmu. Są suplementy diety, zawierające witaminy czy wyciągi roślinne, ale są i takie, które mają bardzo ubogi skład – zawierają jedną ze znanych ci soli. Dowiedz się, co to za sól. W jakich znanych ci środkach spożywczych występuje? Odpowiedź zapisz w zeszycie.
igbqNKWylq_d5e500
Słowniczek
eutrofizacja
eutrofizacja
zjawisko polegające na zwiększeniu żyzności wód w zbiorniku wodnym
igbqNKWylq_d5e545
Zadania
Ćwiczenie 1
R17wlqO5zluet1
Ćwiczenie 2
R1Ot3z4R9xAIH1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Uporządkuj zastosowania poszczególnych soli.
wraz z piaskiem i żwirem sypana jest na oblodzone drogi, przyprawa do potraw, budulec marmuru, jeden ze składników dolomitu, służy do produkcji materiałów budowlanych, występuje w minerale o nazwie halit, składnik leku obniżającego ilość kwasu solnego w żołądku