Ziemie obiecane – rozwój przemysłu na ziemiach polskich
Wprowadzenie
Ziemia obiecanaŁódź się budziła.
Pierwszy wrzaskliwy świst fabryczny rozdarł ciszę wczesnego poranku, a za nim we wszystkich stronach miasta zaczęły się zrywać coraz zgiełkliwiej inne i darły się chrapliwymi niesfornymi głosami, niby chór potwornych kogutów piejących metalowymi gardzielami hasło do pracy.
Olbrzymie fabryki, których długie, czarne cielska i wysmukłe szyje – kominy, majaczyły w nocy, w mgle i w deszczu – budziły się z wolna, buchały płomieniami ognisk, oddychały kłębami dymów, zaczynały żyć i poruszać się w ciemnościach, jakie jeszcze zalegały ziemię.
Deszcz drobny, marcowy deszcz pomieszany ze śniegiem padał wciąż i rozwłóczył nad Łodzią ciężki, lepki tuman; bębnił w blaszane dachy i spływał z nich prosto na trotuary, na ulice czarne i pełne grząskiego błota, na nagie drzewa przytulone do długich murów, drżące ze zimna, targane wiatrem, co zrywał się gdzieś z pól przemiękłych i przewalał się ciężko błotnistymi ulicami miasta, wstrząsał parkanami, próbował dachów i opadał w błoto i szumiał między gałęziami drzew i bił nimi w szyby niskiego, parterowego domu, w którym nagle zabłysło światło.
Borowiecki się obudził, zapalił świecę i równocześnie budzik zaczął dzwonić gwałtownie, wskazując piątą.
Władysław Reymont, Ziemia obiecana.
Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania:
Jaka jest pora roku? {#wiosna}{lato}{jesień}{zima} Jaka jest pora dnia? {#poranek}{południe}{popołudnie}{wieczór}{noc} Jaka jest pogoda? {piękna}{#deszczowa}{#zimna}{#wietrzna}
Zadanie na rozgrzewkę
Oferty pracy
Produkcja fabryczna dotarła także na ziemie polskie. Stało się to trochę później niż w Europie Zachodniej – zwłaszcza w Anglii, Niemczech czy we Francji. Ale także tutaj zaczęły powstawać wielkie fabryki, kopalnie i huty. Otwierano także rafinerierafinerie, czyli zakłady przetwarzające ropę naftową – jedne z pierwszych na świecie.
Posługując się mapą, uzupełnij ogłoszenia – oferty pracy.
przemyśle włókienniczym?, Poznaniu, Królewskiej Huty, Starachowice lub Kielce, kopalnia soli, przędzalnia, Jaśle i Krośnie
Cynkownie i walcownie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego czekają na nowych pracowników. Możesz zamieszkać na osiedlu robotniczym w takich miastach, jak .......................................................
Chcesz zostać hutnikiem? Przyjedź do ......................................................!
Najbardziej nowoczesny przemysł wydobywczy – kopalnie i rafinerie ropy naftowej zatrudnią pracowników w .......................................................
Nowoczesna ...................................................... w Żyrardowie pilnie poszukuje robotnic do pracy na nocnej zmianie.
Szukasz pracy w ...................................................... Przeprowadź się do Łodzi, najszybciej rozwijającego się miasta w byłym Królestwie Polskim.
Zakłady Cegielskiego w ...................................................... zatrudnią robotników przy produkcji lokomotyw.
Nowa ...................................................... w Inowrocławiu zatrudni pracowników. Mile widziane wcześniejsze doświadczenie w pracy w Wieliczce lub Bochni.
Zdredaguj podobne ogłoszenie o pracę dla wybranego zakładu pracy z Warszawy.
O czym nie mówią takie ogłoszenia? W jaki sposób można się było dowiedzieć, jak naprawdę wygląda praca w danej fabryce?
Nowe miasta i ośrodki przemysłowe
Łódź, o której pisał Władysław Reymont, jeszcze na początku XIX wieku była wioską, a pod koniec stulecia stała się sporym miastem, a więc się zurbanizowałazurbanizowała.
W tabeli zawarte są dane pokazujące wzrost liczby ludności w Łodzi.
Rok | Liczba ludności |
1810 | 514 |
1815 | 799 |
1821 | 1855 |
1830 | 4343 |
1850 | 15 764 |
1857 | 27 890 |
1860 | 32 639 |
1865 | 40 121 |
1872 | 100 000 |
1886 | 232 000 |
1897 | 283 206 |
1900 | 314 020 |
Ile razy więcej mieszkańców liczyła Łódź w roku 1900 niż w 1810?
Przyrost ludności następował głównie dzięki temu, że do Łodzi przybywali nowi mieszkańcy, przede wszystkim ze wsi – nie zaś dlatego, że rodziło się więcej dzieci. Takie przemieszczanie się ludności z miejsca na miejsce nazywamy migracjamimigracjami . Oto niektóre czynniki, które mogły przyczynić się do wzrostu liczby ludności Łodzi:
– postęp medycyny i wydłużenie życia,
– rozwój budownictwa w mieście (wyższe domy, mogące pomieścić więcej mieszkańców),
– łatwość znalezienia pracy,
– ciekawsze życie w mieście niż na wsi.
Który z podanych czynników uważasz za najważniejszy? Dlaczego?
Porównaj swój wykres z zadania 3 z wykresem liczby ludności Chicago w XIX wieku. Jakie widzisz podobieństwa? A jakie różnice?
Zabory
W XIX wieku ziemie polskie nie tworzyły samodzielnego państwa, lecz znajdowały się pod zaborami. Polityka zaborców miała wpływ na to, jaki przemysł się rozwijał. Widać to dobrze na mapie.
Jakie przemysły rozwijały się w podanych zaborach?
naftowy, spożywczy, włókienniczy
| niemieckim | |
| rosyjskim | |
| austriackim |
Czym można uzasadnić to, że w pewnych miejscach rozwijała się jedna gałąź przemysłu, a w innych – druga?
Podsumowanie
Ziemie polskie w XIX wieku zostały poddane procesowi uprzemysłowienia, czyli industrializacji – tak jak Europa Zachodnia. Nie przybrał on aż tak wielkich rozmiarów, jak na przykład w niektórych rejonach Anglii czy Niemiec. Zmienił jednak życie ludzi i przekształcił krajobraz. Był szczególnie zauważalny w takich miastach, jak Warszawa, Poznań, Łódź, a także w ośrodkach górnictwa i hutnictwa na Śląsku. W zaborze austriackim pojawiły się jedne z pierwszych na świecie zakłady przemysłu naftowego.
Odczytać informacje z mapy.
Zredagować ofertę pracy.
W ciągu XIX wieku Łódź z wioski przekształciła się w duże miasto przemysłowe. Co dzięki temu zyskała, a co bezpowrotnie straciła?