R10gmzMrRNDyv1

Na zdjęciu zbiór herbaty na plantacji położonej na stoku górskim. Kobiety w kolorowych strojach, w turbanach na głowach. Na plecach mają zwieszone worki, do których wrzucają zerwane listki. W tle las.

1. Zróżnicowanie roślin uprawnych

Rośliny alimentacyjnerośliny alimentacyjneRośliny alimentacyjne to takie, które służą człowiekowi jako pożywienie, np. zboża, rośliny strączkowe, korzeniowe, bulwiaste, warzywa i owoce.
Inną grupę stanowią rośliny będące surowcem dla różnego rodzaju przemysłu, czyli takie, z których uzyskuje się włókna (włókniste), olej (oleiste), cukier czy kauczuk.
Specyficzną grupą roślin uprawnych niezawierających substancji odżywczych, niebędących surowcem dla przemysłu, uprawianych ze względu na zawartość substancji pobudzających są używki.
Rośliny pastewne stosuje się jako karmę dla zwierząt.
Warto przy tym pamiętać, że podział ten nie jest ścisły i niektóre rośliny mogą być wykorzystywane w celach przemysłowych, spożywczych lub jako używki – np. ziarno kakaowca zawierające tylko śladowe ilości substancji pobudzających znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, a pozostałości w przemyśle spożywczym.

R10Fbfm2xlk8V1

Na ilustracji owoce kakaowca wyrastające wprost z pnia. Owalne pomarańczowe jagody, bruzdkowane o kształcie przerośniętego ogórka. Okryte grubą łupiną. Liście podłużne jajowate, szerokolancetowate, skórzaste.

2. Zróżnicowanie upraw zbóż

Zboża to najpowszechniej uprawiana grupa roślin na świecie, będąca podstawą wyżywienia ludzi i wielu zwierząt hodowlanych. Z biologicznego punktu widzenia zboża są trawami. Ich uprawa nie stanowi dla człowieka większego problemu. Owocują w tym samym czasie co zasiew, wyjątkiem są nieliczne zboża ozime. Ziarna zawierające węglowodany, białko, tłuszcze i witaminy mają zwykle wysokie wartości odżywcze. Łatwo je przechowywać. Jedynie wilgoć może być dla nich groźna. Przez wiele lat zachowują zdolność kiełkowania. Ze zbóż uzyskuje się nie tylko mąki i kasze, ale także oleje, syropy, płatki, słód, alkohol czy otręby. Dzięki temu mają bardzo bogaty wachlarz zastosowań. Ich uprawy zajmują około połowy gruntów ornych. W skali świata najważniejsze zboża to pszenica, ryż i kukurydza.

R18NBSlmzTNie1

Na ilustracji wykres punktowy powierzchnia upraw i zbiory głównych zbóż. Z lewej strony na osi pionowej miliony ton. Podziałka co 100, do 1000. Na osi poziomej miliony hektarów. Podziałka co 50, do 250. Żyto, jęczmień – lewy dolny róg, ryż, kukurydza, pszenica – prawy górny róg wykresu.

Pszenica

R1cVj1G6uQL3s1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim.Na mapie odcieniami koloru zielonego zaznaczono średnie plony pszenicy w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku.Najjaśniejszym odcieniem koloru zielonego oznaczono obszary, na których średnie plony pszenicy wynoszą poniżej dwudziestu decyton z hektara, a najciemniejszym obszary, na których plony pszenicy przekraczają sto decyton z hektara. Uprawy pszenicy występują gównie na półkuli północnej i rozmieszczone są w środkowej części Ameryki Północnej, całej Europie, środkowej część Azji, północnych Indiach i Chinach. Nieliczne uprawy pszenicy w Ameryce Południowej występują w Urugwaju, a w Australii na południu kontynentu.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Na dole mapy po lewej stronie umieszczono pionowy pasek podzielony na sześć części. Odcieniami koloru zielonego oznaczono średnie plony pszenicy w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku od dwudziestu do stu decyton z hektara co dwadzieścia decyton z hektara.

Chociaż pszenica pochodzi z Bliskiego Wschodu, obecnie uprawia się jej tam stosunkowo niewiele. Największe obszary upraw są w Europie, Ameryce Północnej i wschodniej Azji, nieco mniejsze w Ameryce Południowej, południowej Azji i Australii.

Rozprzestrzenienie upraw pokazuje, że pszenica wymaga klimatu ciepłego. Nie służą jej ani zbyt wysokie, ani zbyt niskie temperatury. Dodatkowo potrzebuje żyznych gleb – stąd jej uprawy na Nizinie Chińskiej, w górnej części Niziny Gangesu czy na dawniej trawiastych (stepowych) terenach obu Ameryk i Eurazji.

Połowa światowych zbiorów pszenicy produkowana jest w pięciu państwach, a 2/3 w dziesięciu. Stan taki pokazuje sporą koncentrację produkcji, co jest wynikiem wysokich wymagań tego zboża. Spośród dziesięciu czołowych producentów większość dysponuje dużą powierzchnią. Wyjątek stanowią Niemcy i Francja, które zajmują stosunkowo mniejszy obszar.

Ciekawych informacji dostarczają dane o wysokości plonów, które nie zależą od powierzchni upraw i zwykle podawane są w decynonach z hektara. 1dt (jedna decytona) to 0,1t (jedna dziesiąta tony).

Niewiele większe niż średnia światowa plony w Indiach nie powinny dziwić, gdyż jest to wciąż kraj rozwijający się. Natomiast Stany Zjednoczone czy Australia to ewidentnie państwa wysoko rozwinięte – zarówno wiedzy, jak i środków tam nie brakuje. Z kolei we Francji z takiej samej powierzchni uzyskuje się ponad dwa razy więcej pszenicy niż w USA i ponad trzykrotnie więcej niż w Australii.

Wyjaśnieniem tych różnic jest sposób gospodarowania. W państwach wielkich obszarowo zwiększenie produkcji polega na zwiększeniu obszaru upraw. Dodatkowe środki nie są potrzebne. Jest to przykład rolnictwa ekstensywnego, czyli takiego, w którym wykorzystuje się mały nakład kapitału (nawozów mineralnych, pestycydów itp.) lub pracy ludzkiej na jednostkę powierzchni. Francja na taki sposób pozwolić sobie nie może. Duże zbiory uzyskuje się dzięki dużym nakładom kapitału: używa się nowoczesnych, a więc drogich nasion oraz stosuje nawozy sztuczne i środki ochrony. Jest to przykład rolnictwa intensywnego.

Kukurydza

Kukurydza jest zbożem najbardziej wydajnym. Jej średnie światowe plony to ok. 50 dt/ha.

R9ESzMS1uwfLm1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim.Na mapie odcieniami koloru zielonego zaznaczono średnie plony kukurydzy w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku.Najjaśniejszym odcieniem koloru zielonego oznaczono obszary, na których średnie plony kukurydzy wynoszą poniżej dwudziestu decyton z hektara, a najciemniejszym obszary, na których plony kukurydzy przekraczają sto dwadzieścia decyton z hektara. Uprawy kukurydzy występują w środkowej i zachodniej części Ameryki Północnej, zachodniej części Ameryki Południowej, w całej Europie, południowej i wschodniej część Azji oraz w zachodniej części Afryki.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Na dole mapy po lewej stronie umieszczono pionowy pasek podzielony na siedem części. Odcieniami koloru zielonego oznaczono średnie plony kukurydzy w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku od dwudziestu do stu dwudziestu decyton z hektara co dwadzieścia decyton z hektara.

Pochodzi z Ameryki Środkowej, ale rozprzestrzeniła się bardzo szeroko w regionach o klimatach ciepłych lub ewentualnie umiarkowanych. Do pełnego rozwoju ziaren potrzebuje długiego lata. Jej wielką zaletą jest stosunkowo małe zapotrzebowanie na wodę.
Ziarna można jeść na surowo lub po obróbce cieplnej wyprodukować z nich mąkę, kaszę, popcorn, wytłoczyć olej. Używając kukurydzy jako paszy dla zwierząt, wykorzystuje się zarówno ziarno, kolby, jaki i całą roślinę (na kiszonkę). W ostatnich latach pojawiło się nowe zastosowanie tego zboża – z ziarna produkuje się biopaliwo.

Dominacja Stanów Zjednoczonych i Chin jest bardzo wyraźna. Państwa te wspólnie produkują ok. 60% kukurydzy na świecie. W regionach słabiej rozwiniętych, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej, dzięki swym wysokim walorom odżywczym, stosunkowo łatwej uprawie, wielości zastosowań kukurydza stanowi ważną część pożywienia. W krajach rozwiniętych służy głównie jako pasza dla zwierząt.

Porównanie wysokości plonów pokazuje pozytywną korelację z poziomem rozwoju – państwa rozwinięte mają plony wyższe. To wskazuje, że uprawa kukurydzy wymaga wiedzy i środków produkcji.

Ryż

R5Q4HibxVbO981

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim.Na mapie odcieniami koloru zielonego zaznaczono średnie plony ryżu w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku.Najjaśniejszym odcieniem koloru zielonego oznaczono obszary, na których średnie plony ryżu wynoszą poniżej dwudziestu decyton z hektara, a najciemniejszym obszary, na których plony ryżu przekraczają sto sześćdziesiąt decyton z hektara. Uprawy ryżu występują gównie w południowo-wschodniej części Azji, nieliczne pojedyncze uprawy występują w środkowej części Afryki i w Ameryce Południowej oraz w Europie w państwach położonych nad Morzem Śródziemnym.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Na dole mapy po lewej stronie umieszczono pionowy pasek podzielony na dziewięć części. Odcieniami koloru zielonego oznaczono średnie plony ryżu w decytonach z hektara w dwa tysiące trzynastym roku od dwudziestu do stu sześćdziesięciu decyton z hektara co dwadzieścia decyton z hektara.

Ryż jest rośliną dość specyficzną. Do wzrostu potrzebuje wysokiej temperatury powietrza i dużej ilości wody. To ogranicza możliwości uprawy do określonych obszarów na świecie. Sama uprawa odbywa się w dwóch etapach: najpierw wysiewa się nasiona do ziemi, a po kilku tygodniach siewki przesadza na zalewane wodą pola. Wymaga to dużego nakładu pracy ludzkiej i jej skoordynowania, gdyż zalewane pola (padi) tworzą system naczyń połączonych.
Wielką zaletą ryżu jest szybki wzrost, co pozwala na jego dwukrotny zbiór w ciągu roku. W szczególnie sprzyjających warunkach niektóre odmiany plonują nawet trzykrotnie.
Negatywną cechą ziaren ryżu jest mała zawartość białka. Dodatkowa wada to utrata witaminy BIndeks dolny 1₁ w procesie łuskania. Mała ilość tej ważnej witaminy w pożywieniu powodowała ciężką chorobę beri‑beri.

RvS7FHajLBMKM1

Film pokazuje kilku rolników w kapeluszach, stojących po kolana w wodzie. W jednym ręku trzymają pęk młodych pędów ryżu, a drugą ręką sadzą pojedyncze pędy pod wodą, tak, że wystaje znad wody ich zielona część. Pola ryżowe są w kształcie prostokątów, zalane wodą. Miedze, dzielące pola wystają ponad wodę.

Film pokazuje kilku rolników w kapeluszach, stojących po kolana w wodzie. W jednym ręku trzymają pęk młodych pędów ryżu, a drugą ręką sadzą pojedyncze pędy pod wodą, tak, że wystaje znad wody ich zielona część. Pola ryżowe są w kształcie prostokątów, zalane wodą. Miedze, dzielące pola wystają ponad wodę.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Film pokazuje kilku rolników w kapeluszach, stojących po kolana w wodzie. W jednym ręku trzymają pęk młodych pędów ryżu, a drugą ręką sadzą pojedyncze pędy pod wodą, tak, że wystaje znad wody ich zielona część. Pola ryżowe są w kształcie prostokątów, zalane wodą. Miedze, dzielące pola wystają ponad wodę.

Dwóch największych producentów wytwarza połowę światowej produkcji, a czołowa ósemka ponad 80%. Nie powinno to dziwić, gdyż są to kraje z dużą liczbą mieszkańców (łącznie 3,2 mld), a zatem wielkim zapotrzebowaniem na żywność i jednocześnie z dużą liczbą rolników pracujących na polach.
Ze względu na duży nakład pracy na jednostkę powierzchni uprawa ryżu stanowi przykład rolnictwa intensywnego.

Plony ryżu także są zróżnicowane, co może świadczyć o tym, że pracą ludzką nie da się zastąpić technologii: nowoczesnych odmian czy nawozów. Na przykład bardziej zaawansowane technologicznie Chiny mają ponad dwukrotnie większe plony niż Indie mające podobną do Chin liczbę mieszkańców.

3. Zróżnicowanie upraw używek

Używki to rośliny zawierające substancje pobudzające ludzki organizm. Do najpopularniejszych należą: kawa, herbata, kakao, tytoń.

Kawa

Pochodząca z Wyżyny Abisyńskiej kawa własności pobudzające i orzeźwiające zawdzięcza kofeinie.
Znana od starożytności na Bliskim Wschodzie do Europy trafiła w XVI wieku. Od XVII wieku kolonizatorzy rozpoczęli uprawę na podległych sobie terenach.

W 2012 roku zebrano 8,8 mln ton ziaren kawy.
Z zestawienia wynika, że kawę uprawia się na terenach o wysokiej temperaturze powietrza i znacznych opadach.

R1BLbpTJEebhz1

Na zdjęciu niedojrzałe ziarna kawy rosnące na krzewie kawowym. Owalne zielone owoce rosnące na gałązce na krótkich ogonkach jeden przy drugim. Liście ciemnozielone, skórzaste, błyszczące.

Herbata

Do produkcji naparu herbaty wykorzystuje się liście i pączki. Herbata zawiera niewiele teiny (odmiana kofeiny) oraz liczne przeciwutleniacze i witaminy. Krzew herbaciany pochodzi z Chin, do Europy trafił w XVII wieku. W XIX wieku Anglicy rozpoczęli jego uprawę w swoich koloniach, co zapoczątkowało jego rozprzestrzenianie. Obecnie zbiera się ok. 4,8 mln ton herbaty.

Krzew herbaciany wymaga dość wysokiej temperatury powietrza i dużych opadów. Często uprawia się go w górach, ponieważ niższe temperatury spowalniają wzrost krzewów.
Po zbiorze liście i pąki poddawane są suszeniu, a część z nich dodatkowo fermentacji. W pierwszym przypadku otrzymuje się herbatę zieloną, w drugim czarną.

R10gmzMrRNDyv1

Na zdjęciu zbiór herbaty na plantacji położonej na stoku górskim. Kobiety w kolorowych strojach, w turbanach na głowach. Na plecach mają zwieszone worki, do których wrzucają zerwane listki. W tle las.

Kakao

RDfwIY9luy4OM1

Na zdjęciu przekrojony owoc o grubej pomarańczowej łupinie, w której znajdują się otoczone białym miąższem nasiona – ziarna kakaowe. Nasiona zatopione w miąższu układają się w kształt pięciopłatkowego kwiatka.

Owoce kakaowca wykorzystuje się nie tylko do przygotowania napoju zawierającego regenerującą teobrominę. Zerwane owoce poddawane są fermentacji, po czym są suszone, palone i mielone. Powstaje tzw. miazga kakaowa służąca do produkcji czekolady. Z miazgi za pomocą prasy uzyskuje się masło kakaowe, wykorzystywane głównie w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym, a także jako dodatek do czekolady, oraz kuch kakaowy, który po zmieleniu daje proszek do produkcji napoju.
W 2010 roku zebrano 4,2 mln ton ziaren kakaowca.

Co prawda kakaowiec pochodzi z Ameryki Południowej i Ameryki Środkowej, ale najwięcej uprawia się go w zachodniej Afryce, gdzie ok. 1880 roku swoje plantacje założyli Brytyjczycy. Wymaga wysokiej temperatury i bardzo obfitych opadów.

RftwEAUgTFUbo1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą sygnatur zaznaczono największych producentów używek: kawy, herbaty i kakao. Nad sygnaturami zapisano liczbę oznaczającą udział kraju w globalnych zbiorach danej używki.Największa ilość sygnatur znajduje się na obszarach położonych wzdłuż równika i w południowych Indiach i Chinach. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Po lewej stronie mapy opisano znaki użyte na mapie.

4. Zróżnicowanie upraw roślin włóknistych

Jak wskazuje nazwa, z roślin włóknistych uzyskujemy włókna służące do produkcji m.in. tkanin, lin, dywanów, papieru. Najważniejsze z nich to bawełna, juta i len.

Bawełna

Znane od tysięcy lat włókno bawełny jest delikatne, łatwo wchłania wodę, daje się farbować. Dlatego produkuje się z niego tkaniny ubraniowe oraz środki opatrunkowe.

RLr77ydKXpik81

Na zdjęciu plantacja bawełny, na pierwszym planie zbliżenie na włókna bawełny. Puszyste białe kulki waty na brązowych gałązkach. W tle słupy wysokiego napięcia i pola.

Ponieważ włókno jest odsłonięte, a roślina nie wymaga dużo wody, uprawia się ją w klimatach ciepłych i suchych. Brak opadów gwarantuje, że włókna nie zostaną spłukane do ziemi. Woda dostarczana jest przez nawadnianie.
Zbiór bawełny łatwo zmechanizować, ale użycie maszyn wyklucza obecność innych roślin na polu – ich fragmenty byłyby zanieczyszczeniem. Z tego powodu przy produkcji używa się wielkiej ilości pestycydów.
W 2012 roku zebrano ok. 73 mln ton bawełny (łącznie ziaren i włókien).

R1K3jOCz74Z301

Na ilustracji maszyna do zbioru bawełny. Z przodku dziesięć ramion do usuwania włókna, z tyłu duży pojemnik na zebrane włókno. Maszyna jedzie po polu bawełny. Plantacja bawełny wypełnia całe zdjęcie.

Bawełna wymaga ciepłego klimatu z porą suchą panującą podczas zbiorów, stąd lokalizacja krajów, w których produkuje się jej najwięcej. Pięciu czołowych producentów to kraje o ogromnym rynku wewnętrznym. Poza tym państwa podane w tabeli, poza Chinami i Pakistanem, to najwięksi światowi eksporterzy.

Len

RxB8VB3zwMAOK1

Na zdjęciu pole lnu. Pole porośnięte zielonymi roślinami, fioletowe kwiaty. W tle dachy zabudowań i pojedyncze drzewa, dalej lasy.

Len jest rośliną wykorzystywaną prawie w całości (poza liśćmi i kwiatami). Łodyga od korzeni po wierzchołek dostarcza różnej jakości włókien. Pozostałości służą do produkcji płyt paździerzowych. Z nasion uzyskuje się olej, a wytłoki stosuje się jako paszę.
Włókno lnu było pierwszym włóknem roślinnym wykorzystanym przez człowieka. Jest mocniejsze niż bawełniane, nie szkodzi mu wielokrotne pranie. Wchłania wodę, daje się barwić, nie powoduje alergii, natomiast łatwo się gniecie ze względu na małą sprężystość.

Tabela wskazuje dominację Europy w produkcji lnu. Jest on rośliną klimatu umiarkowanego. Dobrze rośnie w niezbyt wysokich temperaturach, natomiast szczególnie służy mu wysoka wilgotność powietrza, stąd uprawy nad morzem lub w górach.
Ogromna przewaga Francji w produkcji lnu może wynikać ze szczególnie korzystnych warunków klimatyczno‑glebowych, dużego rynku zbytu oraz nowoczesnych technologii pozwalających otrzymać delikatne tkaniny.

Sizal

Sizal to bardzo mocne włókno z liści agawy sizalowej. Służy do produkcji lin, worków, mat, papieru. Główni producenci to kraje o gorącym klimacie.

RD9dZozt1WCD01

Na zdjęciu kilka roślin o ogromnych, mięsistych, ciemnozielonych, lancetowatych, ostrych liściach. Tworzą rozetę liściową. W tle drzewa.

Juta

Długie, sięgające 4 m włókna łodygi juty są wykorzystywane do produkcji lin, worków, dywanów, tapet, okładzin kabli. Roślina ta pochodzi z Indii. Rośnie w wilgotnym klimacie tropikalnym, stąd ogromna dominacja dwóch państw wśród producentów.

RIAjADaVUIjdP1

Na zdjęciu obróbka juty. Dwie kobiety w kolorowych strojach kucają przed długimi cienkimi łodygami w kolorze jasnozielonym. Łodygi leżą na podłożu w stosach. Obok leżą rośliny obrobione, włókna są miękkie i zwinięte w kłębki. W tle snopki wysuszonej juty.

R1abFfDeU89Oh1

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą sygnatur zaznaczono największych producentów wybranych roślin włóknistych: lnu, bawełny, sizalu, juty. Nad sygnaturami zapisano liczbę oznaczającą udział kraju w globalnych zbiorach danej używki.Sygnatury znajdują się na obszarach położonych w Brazylii, wschodniej Afryce i na Madagaskarze, w Europie i południowej Azji. Najwięcej sizalu produkuje się w Brazylii, najwięcej lnu we Francji, najwięcej juty w Indiach, a najwięcej bawełny w Chinach.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Po lewej stronie mapy opisano znaki użyte na mapie.

5. Zróżnicowanie upraw roślin cukrodajnych

Trzcina cukrowa

Trzcina cukrowa jest odmianą trawy pochodzącą prawdopodobnie z Nowej Gwinei. Jej źdźbło osiąga przeciętnie 2‑6 m wysokości. Miękisz zawiera do 20% cukru.

Cukier trzcinowy to ok. 70% światowej produkcji cukru. Najwięksi producenci to państwa położone w strefie klimatów ciepłych i wilgotnych.

R1OzG7OOGPLOj1

Na zdjęciu zbiór trzciny cukrowej. Na pierwszym planie ścięte rośliny, dalej szpalerem ustawionych jest pięć osób, które ścinają wysokie na sześć metrów źdźbła trzciny cukrowej rosnące przed nimi.

Burak cukrowy

Kariera buraka cukrowego rozpoczęła się na początku XIX wieku, gdy Napoleon, chcąc uniezależnić Francję od pochodzącego z brytyjskich kolonii cukru trzcinowego, nakazał rozwinąć uprawę tej cukrodajnej rośliny okopowej. Jego korzeń zawiera podobną ilość cukru co trzcina cukrowa, ale można go z sukcesem uprawiać w klimacie umiarkowanym.

R1XqtKhq2XbBh1

Na zdjęciu dwa korzenie buraka cukrowego na czarnym tle. Bulwy w kolorze beżowym mają stosunkowo krótki korzeń i długą szyję korzeniową

R1Px6QRfjT1M21

Ilustracja przedstawia mapę świata. Wody zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie za pomocą sygnatur zaznaczono największych producentów wybranych roślin cukrodajnych: buraków cukrowych i trzciny cukrowej. Nad sygnaturami zapisano liczbę oznaczającą udział kraju w globalnych zbiorach danej używki.Sygnatury znajdują się na obszarach położonych w Brazylii i południowej Azji (trzcina cukrowa) oraz Europie, zachodniej części Azji i Stanach Zjednoczonych (buraki cukrowe). Największa sygnatura trzciny cukrowej znajduje się w Brazylii, a największa sygnatura buraka cukrowego jest w Rosji.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwadzieścia stopni.Po lewej stronie mapy opisano znaki użyte na mapie.

6. Zróżnicowanie upraw roślin oleistych

Tłuszcze uzyskane z roślin oleistych są surowcem dla przemysłu spożywczego, chemicznego, farmaceutycznego, kosmetycznego. Ponadto służą do smarowania maszyn. Wykorzystuje się je również w gospodarstwach domowych.
Najpopularniejsze rośliny oleiste to rzepak, słonecznik, len, oliwka, soja, kukurydza, orzech ziemny, kakaowiec, palma olejowa (właśc. olejowiec gwinejski), sezam, a także ryż.
Zróżnicowanie wymagań uprawowych oraz odmienne techniczne i smakowe własności olejów powodują, że rośliny te uprawia się w różnych regionach świata z różnym natężeniem.

R1RJmmd1W30a61

Na ilustracji gaj oliwny. Na pierwszym planie drzewa oliwne, niskie rozłożyste na kamienistej glebie. W tle wysokie góry, szczyty pokryte śniegiem. Błękitne niebo.

Rkp712azhRhq91

Na zdjęciu plantacja orzeszków ziemnych. Na pierwszym planie dłoń trzymająca zieloną gałązkę ze strąkami świeżo wyjętymi z ziemi. Strąki pobrudzone ziemią. Każdy z strączek wisi na długiej szypułce kwiatu i zawiera dwa owalne orzeszki. Strączki w kolorze beżowym, z bruzdowaną, włóknistą okrywą, liście pierzastozłożone z dwóch par owalnych listków.

Podsumowanie

• Rośliny alimentacyjne dostarczają ludziom pożywienia, a pastewne paszy dla zwierząt.

• Zboża są najważniejszą grupą roślin alimentacyjnych na świecie. Najpopularniejsze zboża to pszenica, kukurydza i ryż.

• Substancje zawarte w używkach pobudzają organizm. Najpopularniejsze używki to kawa, herbata i kakao.

• Najważniejsze rośliny włókniste to bawełna, juta, agawa sizalowa i len.

• Dwie podstawowe rośliny cukrodajne to trzcina cukrowa i burak cukrowy.

• Oleje roślinne otrzymuje się z kilkudziesięciu roślin, m.in. z rzepaku, oliwek i słonecznika.

Słowniczek

Zadania